QəRİb məMMƏdov, mahmud xəLİlov

Heksaxlorbenzol (HXB) – insektisid və funqısiddir, davamlı çirkləndirici sayılır. Rusiyada ondan digər 

preparatların qarışığı ilə buğda, çovdar, qarabaşaq, soya və digər taxıl bitkilərinin xəstəliklərinə qarşı onların 

toxumlarının dərmanlanmasında istifadə olunmuşdur. Qida zənciri ilə hərəkət etdikcə onun konsentrasiyası sonun-

cu həlqələrdə kəskin artır. HXB ilə bilavasitə təmasda olduqda selikli qişada və dəridə qıcıqlanma baş verir.  

Sağlamlığa təsiri. Xlor-üzvi pestisidlər anadangəlmə inkişaf qüsurlarının  əmələ  gəlmə riski faktorlarıdır. 

Bu, ekoloji-epidemioloji tədqiqatların pestisidlərdən intensiv istifadə olunan rayonlarda «hadisə-nəzarət» meto-

du ilə müəyyən olunmuşdur. Belə risk faktorlarının qiyməti ananın pestisidlərlə peşə  təmasında – (OP 1,7), 

pestisidlərdən ev təsərrüfatında istifadə edildikdə (OP

>1,5), pestisiddən istifadə olunan sahənin 0,4 km-də aşkar 

edilmişdir.  

Xlor-üzvi pestisidlərdən geniş istifadə olunduqda uşaqların sağlamlığında ciddi nəticələrə  səbəb olur. 

Qadınların reproduktiv sağlamlığına təsiri Ataniyazova (1996) tərəfindən Aral regionunda müəyyən edilmişdir. 

---

 

184

Qazaxıstanda pambıq tarlalarında xlor-üzvi pestisidlərdən (2, 3, 7, 8 -TXDD) istifadə edilməsi də qadınlarda 

reproduktiv pozuntulara səbəb olmuşdur (K.Hooperetal, 1999). 

Xlor-üzvi birləşmələrdən uzun müddət istifadə olunması  nəticəsində Rusiyanın cənub regionlarında  ətraf 

mühit və qida məhsulları xeyli çirklənmişdir. Burada anaların südündə xlor-üzvi pestisidlərin konsentrasiyası 

0,001 və 0,067 mq/l arasında tərəddüd edir.