Qida fiZİologiyasi fəNNİ azərbaycan böLMƏSİ muhazire qida fiZİologiyasinin qisa iNKİŞaf tariXİ Plan 1

B
1
  vitamini  və  ya  tiamin  təmizlənməmiş  düyüdə,  kobud  üyüdülmüş  unda, 
noxudda  böyük  miqdarda  tapılır.  Onun  çatışmazlığı  nəticəsində  insanda  qeyri-
sağlamlıq, beri-beri və ya qida polinevriti adlanan xəstəlik baş verir, karbohidratlar 
orqanizmdə  tam  mübadilə  olunmur,  orqanizmin  fiziki  qüvvəsi  və  iştahası  azalır, 

---

 
75 
 
ürəyin  və  bağırsağın  fəaliyyəti  pozulur.  Sinirlərdə  milen  qişası  dağılır,  uzunsov 
beyin  mərkəzinin  hüceyrələri  tələf  olur.  Ürək  fəaliyyətinin  çatışmazlığı  və 
diafraqmanın iflici nəticəsində isə insan ölə bilər. 
B
1
  -  kükürd  saxlayan  maddələrə  aiddir.  Onun  çatışmazlığı  həm  də  qanda 
piroüzüm  və  süd  turşusunun  miqdarını  artırır,  sinir  sisteminin  fəaliyyətini  pozur. 
B
1
  avitaminozunda  beri-beri  xəstəliyi  inkişaf  edir.  Bu  isə  ayaqda  zəiflik,  iştahın 
pozulmasına, yuxusuzluğa gətirib çıxanr. Onun kişilər  üçün  gündəlik tələb olunan 
miqdarı 1,6-2,2 mq, qadınlar üçün isə orta hesabla 1,3-1,7 mq-dır. 
Qida  məhsullarında  karbohidratların  miqdarı  çox  olduqca,  tiaminə  olan  tələ-
bat  da  çoxalır.  Mühitin  temperaturası  aşağı  düşdükdə,  hamiləlikdə,  fıziki  və  əsəb 
gərginliyində  B
1
  vitamininə olan tələbat artır. Onun  miqdarı pivə  mayalarında 0,5 
mq%, donuz ətində 0,8mq%, qaraciyərdə 0,37 mq%, ağ çörəkdə 0,15 mq%-ə çatır. 
Xəmir  məmulatlarının  bişirilməsi  zamanı,  tərkibdə  çay  (qida)  sodası  olduğu 
hallarda qələvi mühit yarandığından tiamin parçalana bilir.