Qurilish ekologiyasi ” fanidan

IESning atrof muhitini ifloslanishidagi ishtiroki
IESda chiqindisiz texnologik jarayoni (CHTJ) asosiy 4ta tamoyillarini, (printsiplari) amalga 

oshirish uchun u erda barcha xosil bo‘layotgan chiqindilarni qayta ishlovchi va tozalovchi

chora-tadbirlarni joriy etish zarur. 


IES misolida CHTJni hosil qilish sxemasi

Sxemaga binoan CHTJ hosil qilishning tamoyiliga muvofiq maxalliy oqova suvlarni

tozalash sitemasini qo‘llash xisobiga suvning aylanma (yopiq) xarakatini hosil qilish zarurdir. 
IES oqova suvlarini tozalash uchun ko‘pincha tindirish, filtrlash, koagullash, flotatsiya va
sorbtsion usullar qo‘llaniladi. Ajratib olingan mineral to‘z esa, mineral o‘g‘itlar ishlab chiqarish
uchun xom ashyo sifatida foydalaniladi.
Atmosfera havosini SO
2
dan ximoya qilish uchun eng samarali usullardan adsorbsiya va 

katalitik oksidlanish xisoblanib, ular 90%gacha SO

2
ushlab qolish imkonini beradi. 

Kulni ushlab qolish uchun kombinirlangan kul tutib qolish sistemasini qo‘llanilib, u - Venturi

nayi - skrubber - elektrofiltridan tashkil etilgandir. Ushbu sistema kulning 99,7% gacha ushlab 
qoladi. Ajratib olingan kul bilan shlak qurilish materiallari ishlab chiqarish jarayonida
foydalaniladi. 
4-tamoyilga binoan esa ishlab chiqarishni ekologiyazatsiyalash , ya’ni xom ashyoga
maxsus ishlov berish yo‘li bilan uni qo‘shimcha aralashmalardan tozalab so‘ngra, ishlatish 
zarurdir. Natijada hosil bo‘layotgan chiqindilarning miqdori ancha kamaytirishga erishiladi,
SO
2

ni miqdorini kamaytirish uchun yoqilg‘i tarkibidagi S aralashma ni tozalab olinib, so‘ngra

---

38
yig’iladi. SO

2
ni hosil bo‘lishini oldini olish , u hosil bo‘lgandan keyin tozalashga ancha qulay 

va orzonroqdir.

Buning uchun yoqilg‘i ximiyaviy usullar eski gravitatsion separatorlar yordamida 
tozalab olinadi. Yoqilg‘ini ekishdan oldin S dan tozalab so‘ng eqilish jixozlarini ish samarasini
oshirish, ular yuzasidagi korroziya jarayonini kamaytirish imkonini beradi.