”Qurilish materiallari va buyumlari” fanidan o‘quv-uslubiy majmua

Ohakni so‘ndirish.
Havoyi ohakni so‘ndirish uchun suv bilan 
aralashtiriladi:
SaO/N
2
O/Sa(ON)
2
Ohak so‘ndirilganda 950 KDjkg miqdorda issiqlik ajrab chiqadi. 
Ohakni so‘ndirish jarayoni o‘ta shiddatli kechadi, ohak donachalari o‘ta 
mayda dispers holga keladi. Ohak mineral bog‘lovchilar ichida kimyoviy 
reaksiya natijasida disperslanadigan yagona bog‘lovchi xisoblanadi. 
So‘ndirilgan ohakning o‘ta dispers bo‘lishi uning Yuqori darajada suv 
ushlab turishlik xususiyatini va plastikligini ta’minlaydi. So‘ndirilgan 
ohakning bu xususiyati undan qurilish qorishmalari va boshqa mahsulotlar 
tayyorlashda katta ahamiyatga egadir. So‘ndirishda olingan suv miqdoriga 
nisbatan gidrat ohagi (pushonka), ohak qorishmasi va ohak suti hosil 
bo‘ladi.
Gidrat ohak ohakga (kipelkaga) 60-70% suv aralashtirilganda hosil 
bo‘ladi. Bunda ohak hajmi 200-300% ortadi. Hosil bo‘lgan gidrat ohak 
Sa(ON)
2
ning juda mayda zarrachalardan iborat oq rangli kukundan iborat 
bo‘ladi. Uning erkin holatdagi o‘rtacha zichligi 400-450 kgm
3
, zichlangan 
holatdagi o‘rtacha zichligi esa 500-700 kgm
3
tashkil etadi.
Gidrat ohagi to‘xtovsiz ishlaydigan gidratorlarda so‘ndiriladi, bunda 
hosil bo‘lgan katta issiqlik va suv bug‘i bo‘lak holatdagi ohakni kukun 
ohakka aylanishiga xizmat qiladi.
Ohak qorishmasi ohak kipelkaga massasiga nisbatan 200-300% suv 
qo‘shilib tayyorlanadi. Bunda so‘ndirilgan ohakning massasi 2-2,5 marta 
ortadi va mahsulot hajmi ko‘payadi. Ohak kipelkaga massasiga ko‘ra suv 
miqdori 300% dan ko‘proq qo‘shilsa ohak suti hosil bo‘ladi.
Ohak qorishmasi to‘la mexanizatsiyalashgan maxsus qorishmalar 
tayyorlaydigan sexlarda ohak so‘ndiruvchi mashinalarda bo‘lak holatdagi 
ohakni so‘ndirib olinadi. Bu usulda ohak so‘ndirilganda ohak 
qorishmasining sifati Yuqori bo‘ladi va so‘ndirish jarayoni tezlashadi.
Kichik qurilish maydonlarida bo‘lak-bo‘lak ohak maxsus xandaqlarda 
(chuqurlarda) suv bilan aralashtirilgan holda kamida ikki hafta davomida 
so‘ndiriladi. Bu usulda ohak so‘ndirilganda so‘nmagan zarrachalar miqdori 
meyordan oshmasligi shart, aks holda mahsulot qorishmalar olishda 
ishlatilganda yoriqlar hosil bo‘lishi mumkin.