”Qurilish materiallari va buyumlari” fanidan o‘quv-uslubiy majmua

Tekstura
-yog‘ochning yillik xalqalari, nurlari, yog‘ochligidan iborat 
tabiiy chizgilardir. Dub, buk, yasen, chinor, nok, yong‘oq daraxtlari teksturasi 
chiroyli hisoblanadi. Tropik yog‘ochlar-ebek qora, bakut qo‘ng‘ir rang, qizil va 
temir daraxtlari juda chiroyli teksturaga ega bo‘ladi. Zich yog‘ochlar qayta 
ishlaganda yaltiraydi, namlik ta’sirida chirish bu xususiyatni kamaytiradi.
Issiqlik o‘tkazuvchanlik yog‘ochning turiga, zichligiga, namligiga, 
bog‘liq bo‘ladi. Quruq holatdagi qarag‘ayning issiqlik o‘tkazuvchanligi tolalari 
bo‘ylab 0,34 Vt (m
0
S), tolalariga perpendikulyar yo‘nalishda 0,17 Vt (m
0
S), 
ga teng bo‘ladi.
Elektr o‘tkazuvchanlik yog‘ochning namligiga bog‘liq. Quruq holatdagi 
qarag‘ayning elektr qarshiligi 75x10
7
Om
.
sm. Xo‘llanganda bu kattalik o‘nlab 
marta kamayib ketadi. SHu sababli elektr tizimida ishlatiladigan yog‘och 
quruq holatda bo‘lishi shart.
Yog‘ochning tolasimon strukturasi uning xossalarini ta’sir etuvchi 
kuchning yo‘nalishiga qarab turlicha bo‘lishiga olib keladi. Yog‘ochning 
tolalari bo‘ylab siqilishga mustahkamligi tolalariga ko‘ndalangiga nisbatan 4-6 
marta ko‘p bo‘ladi. Yog‘ochning mexanik xossalari uning turiga, namligiga va 
nuqsonlariga bog‘liq bo‘ladi. Yog‘och egilishga va cho‘zilishga tolalari 
bo‘ylab, siqilishga esa tolalariga ko‘ndalang ravishda yaxshi ishlaydi .
Asosiy yog‘och turlarining fizik-mexanik xossalari 
Yog‘och 
turlari
Zichli 
k, kg 
m
3
Hajmi 
y
kirishi sh
koef.,
%
Tolalari bo‘ylab mustahkamlik chegarasi, MPa
Cho‘zilishda 
gi
Siqilishda 
gi
Radial 
kuchlar
ta’siri 
da
Statik 
egilishda 
gi
Igna bargli yog‘ochlar
Listvenni 
sa
660
0,52
125,0
64,5
9,9
111,5
Qarag‘ay
500
0,44
103,5
48,5
7,5
86,0
El
445
0,43
103,0
44,5
6,9
79,5
Pixta
375
0,39
67,0
39,0
6,4
68,5
Tog‘ 
archasi
400
0,40
80,0
40,0
6,6
72,0
Bargli yog‘ochlar
Eman
690
0,43
123
57,5
10,2
107,5
Oq qayin
630
0,54
168
55,0
9,3
109,5
Buk
670
0,47
123
55,5
11,6
108,5
Lipa
495
0,49
121
45,5
8,6
88,0
Chinor
520
0,46
140
52,0
10,0
102,0

---

Terak
580
0,48
120
48,0
9,2
94,0
Yog‘ochning namligi uning mustahkamligini kamaytiradi. Yog‘ochda 
uchraydigan ko‘zlar, qiyshiq qatlam, buralish, chirish kabi nuqsonlar uning 
mexanik hossalarini yomonlashtiradi. Yog‘ochning agressiv muxitlarga 
chidamliligi uning turiga bog‘liq. Igna bargli daraxtlar yog‘ochlari bargli 
daraxtlar yog‘ochlariga nisbatan agressiv muxitlarga chidamli bo‘ladi. 
Yog‘ochning agressiv muxitlarda buzilish tezligi muxitning konsentratsiyasiga 
bog‘liq bo‘ladi. Kuchsiz ishqorlar va mineral kislotalarda yog‘och materiallar 
uzoq muddat xizmat qiladi.
Yog‘och anizotrop material bo‘lganligi sababli mustahkamligi normativ 
xujjatlarda me’yorlashtirilayotganda katta zaxira koeffitsienti beriladi.