R. D. Do‘smuratov, B. Yu. Mengliqulov qishloq xo‘jaligida buxgalteriya hisobi va statistika asoslari

Buxgalteriya hisobining predmeti bo‘lib, xo‘jalik mablag‘lari (aktivlar),
ularning manbalari (passivlar) va mablag`larning takror ishlab chuqarish
jarayonidagi doiraviy aylanishi hamda faoliyat natijalari hisoblanadi.

---

23
mablag‘larining qanday maqsadlarga mo‘ljallanganligini aniqlash

imkonini beradi.
Shunday qilib, eng umumiy ko‘rinishda buxgalteriya hisobi
predmetining mazmuni hisob obyektlarining iqtisodiy mohiyati orqali
ochib beriladi (1.7-rasm).

1.7-rasm. Buxgalteriya hisobining obyektlari 

Xo‘jalik mablag‘larining tarkibi korxonalar faoliyatining

yo‘nalishiga bog‘liq (sanoat, qishloq xo‘jaligi, savdo va h.k.).
Xo‘jalik yurituvchi subyekt aktivlari (mablag‘lari) mohiyati, tarkibi
va joylanishiga ko‘ra ikkita guruhga bo‘linadi.
I. Uzoq muddatli aktivlar.
II. Joriy aktivlar.
Quyidagi mezonlarga javob beradigan moddiy aktivlar asosiy
vositalar tarkibiga kiritiladi:
a) xizmat muddati 1 yildan oshiq;
b) bitta birligi (komplekti) ning qiymati O‘zbekiston Respub-
likasida belgilangan eng kam ish haqining 50 barobaridan oshiq bo‘lgan
(sotib olish vaqtida) predmetlar.
Asosiy vositalarga yer, yerni obodonlashtirsh, binolar, inshootlar,
uzatish moslamalari, mebel va ofis jihozlari, kompyuter jihozlari va
hisoblash texnikasi transport vositalari, ishchi va mahsuldor hayvonlar
va hokazo shunga o‘xshashlar kiradi.
Asosiy vositalarni hisobga olish uslublari №5-«Asosiy vositalar»
nomli BHMSda keltirilgan (O‘zbekiston Respublikasi Adliya
Vazirligida 2004 yil 20 yanvarda 1299-raqam bilan ro‘yxatga olingan).
Uzoq muddatli aktivlarga asosiy vositalar, nomoddiy aktivlar, uzoq
muddatli investitsiyalar, o‘rnatiladigan asbob-uskunalar, kapital quyil-
malar va uzoq muddatli debitor qarzlari hamda kechiktirilgan xarajatlar
Buxgalteriya hisobining
obyektlari
A.