R. D. Do‘smuratov, B. Yu. Mengliqulov qishloq xo‘jaligida buxgalteriya hisobi va statistika asoslari
Yüklə 1,2 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- II Joriy aktivlar II Majbu- riyatlar
- Balans X 5200 6100 Balans X 5200 6100
- 2.2. Xo‘jalik muomalalari ta’sirida balansda ro‘y beradigan o‘zgarishlar va ularning tavsifi
- 2.2-jadval Boshlang‘ich balans Aktiv
|
Buxgalteriya balansi
Hisobot davri Hisobot davri Aktiv
kodi boshiga oxiriga Aktiv Satr kodi Boshi- ga Oxiri- ga I. Uzoq muddatli aktivlar I O‘z mab- lag‘lari man- balari Asosiy
012 1900 2100 Ustav kapitali 410 2700 2700 Nomoddiy aktivlar 022 760 870 Qo‘shilgan kapital 420 150 180 Rezerv
430 657 690 Taqsimlan- magan foyda 450 241 779 I bo‘lim jami X 2660 2970 I bo‘lim jami X 3748 4349 II Joriy aktivlar II Majbu- riyatlar Ishlab
zaxiralari 150 245 293 Tugallan- magan ishlab chiqarish 160 833 1031 Debitorlar 210 976 1089 Uzoq muddatli majburiyatlar 490 601 938 Pul mablag‘- lari 320 486 717 Joriy majburiyatlar 600 851 813 II bo‘lim jami X 2540 3130 II bo‘lim jami X 1452 1751 Balans X 5200 6100 Balans X 5200 6100 Balans passivining II «Majburiyatlar» bo‘limida korxona majburi- yatlari ularning muddatiga ko‘ra: uzoq muddatli majburiyatlar va qisqa muddatli majburiyatlarga ajratilgan holda ko‘rsatiladi. Buxgalteriya balansining ushbu tuzulmasi barcha tashkiliy-huquqiy shakldagi xo‘jalik yurituvchi subyektlar uchun umumiy bo‘lib, ularning xususiyatlariga qarab balans moddalari farq qilishi mumkin. Masalan, 41
«Tugallanmagan ishlab chiqarish», «O‘stirilayotgan va boquvdagi chorva mollari» kabi moddalar xosdir. Shunday qilib, bayon qilingan talablarga muvofiq tuzilgan buxgal- teriya balansi xo‘jalik yurituvchi subyektning ma’lum sanaga bo‘lgan moliyaviy ahvolini aks ettirishi lozim. 2.2. Xo‘jalik muomalalari ta’sirida balansda ro‘y beradigan o‘zgarishlar va ularning tavsifi Xo‘jalik faoliyati jarayonida sodir bo‘ladigan muomalalar ta’sirida korxona mablag‘larining tarkibida va ularning tashkil topish manba- larida, ayrim hollarda ularning ikkalasida ham o‘zgarishlar yuzaga keladi. Xo‘jalik mablag‘lari va ularning tashkil topish manbalaridagi ro‘y bergan o‘zgarishlar balansda ham tegishli o‘zgarishlarga olib keladi. Mablag‘lar qiymati o‘zgarmagan holda doiraviy aylanish jarayonida ularning buyum shakli o‘zgaradi, mablag‘lar tashkil topish manbalarining ham shakli o‘zgaradi, xo‘jalik mablag‘lari ko‘payadi yoki kamayadi. Lekin balansning asosiy xususiyati- xo‘jalik muomalalarini schotlarda ikki yoqlama aks ettirish ta’sirida balans moddalari summasi o‘zgarganda aktiv va passiv tengligining o‘zgarmasligi doimo saqlanadi. Buni misolda tasdiqlashimiz uchun qishloq xo‘jalik korxonasining yil boshiga tuzilgan balansni keltiramiz (2.2-jadval) va uning xo‘jalik muomalalari ta’sirida o‘zgarishini quyidagi misollarda ko‘rib chiqamiz. 2.2-jadval Boshlang‘ich balans Aktiv Summa, so‘m Passiv Summa, so‘m Asosiy vositalar 1312600 Ustav kapitali 1448960 Materiallar 24200 Asosiy ishlab chi- qarish 43850 Xodimlar bilan mehnat haqi bo‘yicha hisoblashuvlar 39890 Hisob-kitob schoti 134400 Mol etkazib beruvchilar 26200 Balans 1515050 Balans 1515050
1-muomala. Qiymati 8600 so‘mlik material ombordan asosiy ish- lab chiqarishga berildi va sarflandi. Bu muomala natijasida ombordagi 42
ning o‘zida asosiy ishlab chiqarish xarajatlari 8600 so‘mga ko‘payadi (43850+8600=52450). Bu muomaladan so‘ng balansning jami summasi o‘zgarmadi, faqat balans aktividagi moddalar orasida o‘zgarish sodir bo‘ldi. Birinchi tip balans o‘zgarishining ya’ni faqat aktivdagi moddalar orasida sodir bo‘lgan o‘zgarishning matematik modelini tuzamiz. Yüklə 1,2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|