R. D. Dusmuratov, A. S. Boltayev moliyaviy tahlil

8.7-jadval 
Debitorlik qarzlarining aylanish koeffitsiyenti va aylanish davri 
o‘zgarishining omilli tahlili 
Ko‘rsatkichlar 
O‘tgan 
yil 
Shartli 
hisobot 
yili 
Hisobot 
yili 
O‘zgari-
shi (+;-) 
shu jumladan 
sotishdan 
olingan sof 
tushum 
summasi 
o‘zgarishi 
hisobiga 
debitorlik 
qarzlari 
summasi 
o‘zgarishi 
hisobiga 
1.Debitorlik qarz-
larining 
aylanish 
koeffitsiyenti 
25,607 
26,781 
27,680 
+2,073 
+1,174 
+0,899 
2. Debitorlik qarz-
larining aylanish 
davri, kun hisobi-
da 
14 
13,4 
13 
-1 
-0,6 
-0,4 
8.7-jadval ma’lumotlaridan ko‘rinadiki, “Sharq” fermer xo‘jaligida 
debitorlik qarzlarining aylanish koeffitsiyenti va aylanish davrining o‘zgarishiga 
omillar ta’siri quyidagicha bo‘lgan. 
Fermer xo‘jaligida debitorlik qarzlarining aylanish koeffitsiyenti o‘tgan 
yilga nisbatan 2,073 koeffitsiyentga oshgan. Bu o‘zgarishda mahsulot (ish, 
xizmat)lar sotishdan olingan sof tushum summasining o‘zgarishi ta’sirida 
debitorlik qarzlarining aylanish koeffitsiyenti 1,174 koeffitsiyentga, debitorlik 
qarzlari hajmining o‘zgarishi hisobiga esa aylanish koeffitsiyenti 0,899 
koeffitsiyentga oshgan. Har ikkala omil ta’sirida aylanish koeffitsiyenti 2,073 
koeffitsiyentga o‘zgargan. 
Debitorlik qarzlari aylanish davrini esa, mahsulot (ish, xizmat)lar sotishdan 

---

199 
olingan sof tushumning o‘zgarishi 0,6 kunga, debitorlik qarzlari summasining 
o‘zgarishi 0,4 kunga qisqarishiga ta’sir ko‘rsatganligini kuzatish mumkin. 
Shunday qilib, tahlil natijalari shuni ko‘rsatadiki “Sharq” fermer xo‘jaligi 
rahbariyati debitorlik qarzlarini yanada kamaytirish bo‘yicha tegishli amaliy chora-
tadbirlarni ishlab chiqishi va xo‘jalik faoliyatiga tatbiq etishi lozim. Buning 
natijasida xo‘jalik faoliyatida foydalanilmayotgan aylanma mablag‘lardan 
foydalanish imkoniyati yuzaga keladi. Bu esa, fermer xo‘jaligining moliyaviy 
holatiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.