R. D. Dusmuratov, A. S. Boltayev moliyaviy tahlil



Yüklə 5,36 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə81/307
tarix26.09.2023
ölçüsü5,36 Mb.
#148944
1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   ...   307
Молиявий таҳлил Дарслик қўлёзмаси

5.11-jadval 
Buxgalteriya balansini gorizontal tahlili 
Ko‘rsatkichlar nomi 
Yil boshiga 
Yil oxiriga
Summa, 
ming so‘m 
Foiz, % 
Summa, 
ming so‘m 
Foiz, % 
A K T I V
I. UZOQ MUDDATLI AKTIVLAR
Asosiy vositalar 
39606443 
100 
30970415 
78 
Uzoq muddatli investisiyalar 
6985319 
100 
53447883 
765 
I bo‘lim jami
46591762 
100 
84418298 
181 
II. JORIY AKTIVLAR
 
 
 
 
 
Tovar-moddiy zaxiralar 
13320349 
100 
26121772 
196 
Kelgusi davr xarajatlari 
14286020 
100 
14287413 
100,01 
Kechiktirilgan xarajatlar 


28997033 
100 
Debitor qarzlar 
11022301 
100 
40072145 
363,5 
Pul mablag‘lari 
258037 
100 
1974662 
765,3 
Qisqa muddatli investisiyalar 
47392370 
100 
278000 
0,6 
II bo‘lim jami 
86279077 
100 
111731025 
129,5 
BALANS AKTIVI JAMI 
132870839 
100 
196149323 
147,6 
P A S S I V 
I.
 
O‘Z MABLAG‘LARI MANBALARI 
 
 
 
 
Ustav kapitali 
800000 
100 
800000 

Rezerv kapitali 
22520077 
100 
22504162 
99,9 
Taqsimlanmagan foyda 
74012372 
100 
79016717 
106,8 
Kelgusi davr xarajatlari va to‘lovlari uchun 
zaxiralar 
5884739 
100 
5884739 

I bo‘lim jami
103217188 
100 
108205618 
104,8 
II. MAJBURIYaTLAR
 
 
 
 
 
2.1. Uzoq muddatli majburiyatlar 
16505708 
100 
31413006 
190,3 
2.2. Joriy majburiyatlar, jami 
13147943 
100 
56530699 
430 
Mol yetkazib beruvchilar qarzi 
7430870 
100 
90701 
1,2 
Olingan bo‘naklar 
2457750 
100 
23634548 
962 
Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarz 
563278 
100 
993138 
176,3 
Maqsadli davlat jamg‘armalariga to‘lovlar 
bo‘yicha qarz 
17368 
100 
36718 
211,4 
Mehnatga haq to‘lash bo‘yicha qarz 
155636 
100 
131115 
84,2 
Qisqa muddatli bank kreditlari 
1666666 
100 
30000000 
1800 
Boshqa kreditorlik qarzlari 
856375 
100 
1644479 
192 
II bo‘lim jami
29653651 
100 
87943705 
296,6 
BALANS PASSIVI JAMI 
132870839 
100 
196149323 
147,6 
Balans passivida esa, yil boshiga nisbatan deyarli barcha moddalarida o‘sish 
kuzatilgan. Faqat yil boshiga nisbatan mol yetkazib beruvchi va pudratchilardan 
bo‘lgan qarzdorlik 1,2 foizga hamda mehnat haqi bo‘yicha qarzdorlik 84,2 foizga 
kamaygan. Albatta, balans passivining, ayniqsa majburiyatlarning yil boshiga 
nisbatan ko‘payishini ijobiy holat sifatida baholab bo‘lmaydi. Shu bois, xo‘jalik 


113 
yurituvchi subyekt rahbariyati majburiyatlarni to‘lov imtizomiga rioya qilgan 
holda qisqartirish choralarini ko‘rishi lozim. 
Endi moliyaviy tahlilda buxgalteriya balansini vertikal tahlil qilish qanday 
tartibda o‘tkazilishini amaliy ma’lumotlar asosida ko‘rsatib o‘tamiz. Ya’ni 
buxgalteriya balansini aktiv va passiv tomonlarini tarkibiy jihatdan quyidagicha 
tarkiblash va vertikal tahlilni o‘tkazish mumkin (5.12-jadval). 
5.12-jadval 
Buxgalteriya balansini vertikal tahlili 
Ko‘rsatkichlar nomi 
Yil boshiga 
Yil oxiriga 
Summa, 
ming so‘m 
Foiz, 

Summa, 
ming so‘m 
Foiz, 

A K T I V
I. UZOQ MUDDATLI AKTIVLAR
Asosiy vositalar 
39606443 
30 
30970415 
16 
Uzoq muddatli investisiyalar 
6985319 

53447883 
27 
I bo‘lim jami
46591762 
35 
84418298 
43 
II. JORIY AKTIVLAR
 
 
 
 
 
Tovar-moddiy zaxiralar 
13320349 
10 
26121772 
13,4 
Kelgusi davr xarajatlari 
14286020 
11 
14287413 

Kechiktirilgan xarajatlar 


28997033 
15,3 
Debitor qarzlar 
11022301 

40072145 
20,2 
Pul mablag‘lari 
258037 
0,2 
1974662 

Qisqa muddatli investisiyalar 
47392370 
35,8 
278000 
0,1 
II bo‘lim jami 
86279077 
65 
111731025 
57 
BALANS AKTIVI JAMI 
132870839 
100 
196149323 
100 
P A S S I V 
I.
 
O‘Z MABLAG‘LARI MANBALARI 
 
 
 
 
Ustav kapitali 
800000 
0,6 
800000 
0,6 
Rezerv kapitali 
22520077 
17 
22504162 
11,4 
Taqsimlanmagan foyda 
74012372 
56 
79016717 
40 
Kelgusi davr xarajatlari va to‘lovlari uchun zaxiralar 
5884739 
4,4 
5884739 

I bo‘lim jami
103217188 
78 
108205618 
55 
II. MAJBURIYATLAR
 
 
 
 
 
2.1. Uzoq muddatli majburiyatlar, jami 
16505708 
12 
31413006 
16 
2.2. Joriy majburiyatlar, jami 
13147943 
10 
56530699 
29 
Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga qarz 
7430870 
5,6 
90701 
0,05 
Olingan bo‘naklar 
2457750 
1,89 
23634548 
12,11 
Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarz 
563278 
0,4 
993138 
0,51 
Maqsadli davlat jamg‘armalariga to‘lovlar bo‘yicha 
qarz 
17368 
0,01 
36718 
0,02 
Mehnatga haq to‘lash bo‘yicha qarz 
155636 
0,12 
131115 
0,07 
Qisqa muddatli bank kreditlari 
1666666 
1,28 
30000000 
15,4 
Boshqa kreditorlik qarzlari 
856375 
0,7 
1644479 
0,84 
II bo‘lim jami
29653651 
22 
87943705 
45 
BALANS PASSIVI JAMI 
132870839 
100 
196149323 
100 


114 
5.12-jadval ma’lumotlaridan ko‘rinadiki, balans umumiy summasi hisobot 
yili boshiga 132870839 ming so‘mni tashkil etgan bo‘lib, bu ko‘rsatkich yil oxirida 
196149323 so‘mga teng bo‘lgan. 
Hisobot davri boshiga aktivlar tarkibida uzoq muddatli aktivlar 46591762 
ming so‘mni yoki 35 foizni tashkil qilgan. Hisobot davri oxirida esa 84418298 
ming so‘mni yoki 43 foizga teng bo‘lgan. Bundan ko‘rinadiki, yil boshiga nisbatan 
yil oxirida uzoq muddatli aktivlar 8 foizga ko‘paygan.
Bunday o‘zgarish uzoq muddatli investisiyalarning yil boshiga nisbatan 
ko‘payishi hisobiga yuzaga kelgan. Bu holatni ijobiy baholagan holda joriy 
aktivlarga e’tibor qaratadigan bo‘lsak, u hisobot davri boshiga 86279077 ming 
so‘mni yoki 65 foizni tashkil qiladi. 
Bu ko‘rsatkich yil oxirida 111731025 ming so‘mni yoki 57 foizga teng 
bo‘lgan. Bu esa, joriy aktivlar ulushining yil boshiga nisbatan 8 foizga 
kamayganligini ko‘rsatadi. Bunday o‘zgarishga qisqa muddatli investisiyalarning 
yil boshiga nisbatan 35,7 foizga kamayishi sezilarli ta’sir ko‘rsatgan. 
Balans passiviga e’tibor qaratadigan bo‘lsak, umumiy manbalar tarkibida 
o‘z mablag‘lari manbalari yil boshida 78 foiz bo‘lgan bo‘lsa, yil oxirida 55 foizni 
tashkil etmoqda. Bundan farqli ravishda, majburiyatlar yil boshiga (22 foiz) 
nisbatan yil oxirida (45 foiz) 23 foizga oshgan. Bunday o‘zgarishga qisqa muddatli 
majburiyatlarning yil boshiga nisbatan 29 foizga ko‘payishi katta ta’sir ko‘rsatgan. 
Xo‘jalik yurituvchi subyekt rahbariyati balans aktivda joriy aktivlarni 
ulushini oshirish, passivda esa majburiyatlar ulushini kamaytirish choralarini 
ko‘rishi lozim. Chunki, joriy aktivlar ulushining oshishi subyektning moliyaviy 
holatiga katta ta’sir ko‘rsatadi. Majburiyatlar ulushini kamaytirishiga albatta to‘lov 
intizomiga rioya qilgan holda muddati kelgan majburiyatlarni to‘lash orqali 
erishiladi. Bu esa, moliyaviy jarima va penyalarning ortishini va ularning 
qo‘shimcha to‘lanishini oldini oladi. 
Umumlashgan xulosa sifatida shuni aytish mumkinki, xo‘jalik yurituvchi 
subyekt aktivlari va ularning manbalari tuzulmasidagi sifat o‘zgarishlari hamda 


115 
ularning dinamikasi to‘g‘risida umumiy tasavvurga, xulosa shakllantirish va qaror 
qabul qilishga buxgalteriya balansini gorizontal va vertikal tahlil qilish yordamida 
erishiladi. 
Shu bilan birga, gorizantal va vertikal tahlil usullarini moliyaviy tahlilda 
moliyaviy natijalar, asosiy vositalar, pul oqimlari va xususiy kapital tahlilida ham 
qo‘llash mumkin. 

Yüklə 5,36 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   ...   307




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin