75
I bo‘lim bo‘yi-
cha jami
x
2660
2970 I bo‘lim bo‘yi-
cha jami
X
3748
4349
II Joriy aktivlar
II Majburiyatlar
I/ch zaxiralari
150
245
293
Uzoq muddatli
majburiyatlar
490
601
938
Tugallanmagan
i/ch
160
833
1031
Debitorlar
210
976
1089
Pul mablag‘lari
320
486
717
Joriy
majburi-
yatlar
600
851
813
II bo‘lim bo‘yi-
cha jami
X
2540
3130 II bo‘lim bo‘yi-
cha jami
X
1452
1751
Balans
aktivi
bo‘yicha jami
x
5200
6100 Balans passivi
bo‘yicha jami
X
5200
6100
mol yetkazib beruvchi va pudratchilarga;
sho‘ba va tobe korxonalarga;
ajratilgan bo‘linmalarga;
kechiktirilgan majburiyatlar;
olingan bo‘naklar;
sug‘urtalar bo‘yicha qarz;
ta’sischilarga bo‘lgan qarzlar;
mehnat haqi bo‘yicha qarzlar;
bank kreditlari va sh.k.
Yuqorida bayon qilinganlarga asoslanib,
buxgalteriya balansining
tuzulmasini quyidagicha ifodalash mumkin (4.2-rasm).
Buxgalteriya balansining ushbu tuzulmasi barcha tashkiliy-huqu-
qiy shakldagi xo‘jalik yurituvchi subyektlar uchun umumiy bo‘lib,
ularning xususiyatlariga qarab balans moddalari farq qilishi mumkin.
Masalan, savdo korxonalari uchun «Tovarlar», qishloq xo‘jalik korxo-
nalari uchun «Tugallanmagan ishlab chiqarish», «O‘stirilayotgan va
boquvdagi chorva mollari» kabi moddalar xosdir.
№5-«Buxgalteriya balansi» nomli
BHMSga muvofiq tegishli
modda ochib berilishi lozim bo‘lsa, lekin hisobot sanasiga unday summa
bo‘lmasa, ushbu ko‘rsatkich o‘rniga chiziq tortiladi.
Shunday qilib, bayon qilingan talablarga muvofiq tuzilgan
buxgalteriya balansi xo‘jalik yurituvchi subyektning ma’lum
sanaga
bo‘lgan moliyaviy ahvolini aks ettirishi lozim.
Buxgalteriya balansi bozor iqtisodiyoti sharoitida turli axborotdan
foydalanuvchilar uchun asosiy manba bo‘lib xizmat qiladi. Xo‘jalik
yurituvchi
subyektning balansi, mulkdorlar,
menejerlar va boshqaruv
76
bilan bog‘liq boshqa shaxslarni korxonaning mulkiy holati bilan
tanishtiradi. Balansdan
mulkdor nimaga ega ekanligini, ya’ni korxona
tasarruf qila oladigan tovar-moddiy zaxiralar va boshqa aktivlar qanday
miqdor va sifat nisbatida ekanligini bilish mumkin.
Dostları ilə paylaş: