muskulga y o ‘naladi (pastda y o ‘nalgan tok). To‘qimada kuzatiladigan jarayonlar ta’sir qilayotgan tokning kuchiga ham b ogiiq . Tok kuchi juda zaif boiganda muskul faqat zanjir ulangan, tokning kuchi o ‘rtacha boiganda zanjir ulangan va uzilgan paytda qisqaradi. Tok kuchli boigan- 318
da muskul, agarda katod unga yaqinroq joylashgan bo‘lsa, zanjir ulanganda, agarda anod yaqinroq joylashgan bo‘Isa, zanjir uzilganda qisqaradi. To‘qima qo‘z g ‘aluvchanligi va о ‘tkazuvсlian 1 igida kuzatila- digan mana shu o ‘zgarishlar membrana potensiallarining o'zgarmas tok ta’sirida o ‘zgarishi tufayli paydo bo‘ladi. в 40-rasm. Qo‘zg ‘aluvchan to‘qimalar membranasining sxematik tuzilishi. A-hujayra membranasining gipotetik tuzilishi; B-hujayra membranasining modeli (L.Bergelson, 1975 bo‘yicha). A -da: 1-membrananing tashqi qavati, 2-ikk i qavatli lipidlar, 3-membrananing ichki qavati; B-da: l~oqsillar, 2 lipidlar. LABILLIK Labillik, ya’ni to‘qimaning funksional harakatchanligi to‘g‘risidagi ta’imot N.E.Vvedenskiy tomonidan yaratilgan. Labillik deganda muayyan chastotadagi ta’sirotga to‘qimaning muayyan chastotadagi qo‘zg ‘alish bilan javob berish qobiliyati tushuniladi. Ammo qo‘zg‘aluvchan to‘qima necha marta ta’sirlansa unda qo‘zg ‘alish to‘lqinlarining o ‘shancha marta kelib chiqishi muayyan chegaragacha davom etadi. To‘qimaning funksional harakatchanligi alohida olingan har bir qo‘zg‘alishning hosil b oiish i, tarqalishi tezligiga bog‘liq. Chunki muayyan qo‘z g ‘alish qancha tez paydo b o iib tarqalsa, uning mutloq refrakter fazasi shuncha qisqa bo‘ladi, oqibatda vaqt birligida shuncha ko‘p qo‘zg‘alishlar hosil bo‘lib,
