anorganik va organik kislotalar, oqsillar, uglevodlar va yog‘lar hamda uning hazmlanish mag‘sulotlari (sovun) ham ta’sir ko‘rsatadi. Shu sababli ham yog‘lar sekretin ajralishini chaqirish bilan birga m e’daosti bezi shirasining ajralishini qo‘zg ‘atadi. M e’daosti bezi shirasining tarkibi va miqdori qonga tushayotgan sekretinni miqdoriga qarab va m e’daosti bezi hujayralarining funksional holatiga qarab o ‘zgaradi. Insulin ajralayotgan shira miqdoriga ta’sir ko‘rsatmasdan fermentlar miqdorini ko‘paytiradi, m e’daosti bezidan ajraladigan ikkinchi gormon- glyukogon m e’daosti bezi shirasining ajralishini keskin tormozlaydi. Och hayvonga oziqlami ko‘rsatish bilan ularda shira ajralishini chaqirishi mumkin. Cho‘chqalar va qoramollar uchun ozuqaning turi, hidi va ozuqalar bilan bog'liq bo‘lgan tovushlar m e’daosti bezi shirasining ajralishini keskin tezlashtiradi. Odamlarda uncha katta bo‘lmagan ish bajarish shira ajralishini tezlashtirsa, og ‘ir ish bajarish esa kamaytiradi. 0 ‘T HOSIL BO‘LISHI VA CHIQARILISHI 0 ‘n ikki barmoqli ichak bo‘shlig‘iga m e’da osti bezining shirasidan tashqari jigar hujayralaridan ishlanib chiqadigan o ‘t suyuqligi ham tushadi. Jigar hujayralarida doimo ishlanib turadigan bu suyuqliq mayda-mayda kapilliarlarga o ‘tib, ulardan jigaming bolmalari orasidagi o ‘t y o ‘llariga so ‘ngra umumiy o ‘t y o ‘liga tushadi va oxiri o ‘n ikki barmoqli ichakka quyiladi. 0 ‘t tarkibida organizmning boshqa suyuqlik va shiralari tarkibida ham uchraydigan bir qancha maxsus bo‘lmagan moddalardan tashqari o ‘t suyuqligining o ‘zi uchungina xos bo‘lgan, maxsus bo‘lmagan organik moddalar, ya’ni o ‘t pigmentlari va o ‘t kislotalari ham bor. 0 ‘t kislotasi xolat kislota deb ataladi, glikoxol bilan birikib glikoxolat kislotani va
