Raqamli texnologiyalarning Yangi O‘zbekiston rivojiga ta’siri
Yüklə 109,74 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Asosiy qism.
Orol dengizi - O’rta Osiyodagi eng katta berk ko’l. Ma’muriy jihatdan Orol dengizining yarmidan ko’proq qismi O’zbekistonda, qolgan qismi Qozog’iston hududida joylashgan. Oʻtgan asrning 60 - yillarigacha Orol dengizi maydoni orollari bilan oʻrtacha 68,0 min g km² ni tashkil etgan. Orol dengizini birinchi marta A. I. Butakov 1848-49 yillarda tadqiq etgan va haritaga tushirgan. Orol dengizi ilgari vaqtda dunyodagi eng katta ichki dengizlardan biri hisoblanib, unda baliqchilik, ovchilik, transport va erkratsion maqsadlarda foydalanilar edi. Dengiz suv rejimini unga quyiladigan Amudaryo, Sirdaryo, er osti suvlari hamda otmosfera yonilgʻilari tushishi va yuzadan suvning bugʻlanishi tashkil etadi. qadimgi tarixiy davrlarda dengiz sathining 1,5 — 2,10 oʻzgarishi tabiiy iqlim hususiyati bilan boʻliq boʻlib, suvning hajmi 100— 150 kub km, suv sathi maydoni — 4000 kv, km ni tashkil etgan. Sugʻoriladigan dehqonchilikning rivojlanishi natijasida suʻorilishga foydalaniladigan qaytmas suvlar va qurqchilik yillari Amudaryo va Sirdaryoning deltasiga quyiladigan suv miqdori kamaydi. Shunday qilib, hozirgi vaqtda dengizning sathi 1961-yilga nisbatan 16,8 m ga pasaydi. 1994-yil 36,6 m. Bunda dengizning hajmi 264 RAQAMLI TEXNOLOGIYALARNING YANGI O‘ZBEKISTON RIVOJIGA TA’SIRI Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiyasi 3-marta, yuzasi 2-marta, shurlanish darajasi 9- 10 gGʻl dan 34 - 37 gGʻl ga ortadi; 2000-yilga borib 180 —200 gGʻl koʻtariladi. Schozirgi kunda dengiz sathining pasayishi yiliga 80 — 110 sm tashkil etmoqda. Kattaligi bo’yicha dunyoda to’rtinchi o’rinda edi. Orol dengiziga asosan Sirdaryo va Amudaryo suvlari quyiladi. So’nggi yillarda Sirdaryo suvi suv omborlarini to’ldirishga va sug’orishga foydalanilishi tufayli Orol dengiziga suv yetib bormaydigan bo’ldi. Amudaryo va uning irmoqlarida suv omborlari qurulib, ko’p miqdordagi suv kanallar orqali ekin dalalariga oqiza boshlandi. Bunin g natijasida Orol dengiziga suv yaxshi yetib bormaydigan bo’ldi. Amudaryo va Sirdaryo suvidan foydalanishda qo’yilga xatoliklar Orol bo’yicha ekologik falokatni keltirib chiqargan. Orol dengizining 100 km dan ko’proq ichkariga chekinishi natijasida kemalar quruq qum ustida qolib ketgan va qurigan dengiz tubidan ko’tarilgan tuz bo’ronlari aholi o’rtasida kassalikni keltirib chiqara boshladi. Bu masala prezidentimiz tomonidan chuqur o’rganildi va qator islohotlar amalga oshirildi.Qandim, chenkez,ulg’un va saksovul daraxti kabi o’simliklarni ekish tashkil etildi. Ushbu o’simliklar shox - shabbalari ostida qum,tuz va chang zarralarini to’playdi,ya’ni atmosferaga ko’tarilishiga to’sqinlik qiladi. Xulosa. Tabiatimizni asrash, uni muhofaza qilish, tabiatdan oqilona foydalanish, jamiyatda ekologik madaniyat va ekologik ongni rivojlantirish- nafaqat tabiatni muhofaza qilish organlari ishi, balki shu zaminda yashayotgan har bir insonning, ona Vatanimizga, uning tabiatiga bo’lgan farzandlik burchidir. Yüklə 109,74 Kb. Dostları ilə paylaş:
|