Ravhan hamdamovich ayupov raqamli iqtisodiyot va elektron tijoratda yangi texnologiyalar o’quv qo’llanma

Free-to-Play modeli
(
free – tekin, play – o’ynash
) – bu modelda barcha 
funktsional tekinga taqdim etiladi. O’yinnji bemalol tekinga o’ynash mumkin, 
lekin o’yinga juda ham qiziqib ketsangiz, qo’shimcha funktsionallarni sotib 
olishingiz mumkin. Misol sifatida 
Jetpack Joyride
va Veselaya ferma komp’yuter 
o‘yinllarini keltirishimiz mumkin. Bu model hit-mahsulotlar uchun 
foydalanuvchilarning soni juda ko’p bo‘lganda foydali bo‘ladi, aks xolda u foyda 
keltirmaydi. 
Full-Crowdsourcing modeli
(
100% kraudsorsing
) – endigina ommabop bo’lib 
borayotgan bu model asosidagi mahsulot ko’ngillilar (
kraudsorserlar
) tomonidan 
tekin kraudsorsing platformasida yaratiladi. Foydalanuvchilar nafaqat kontentni 
yaratadilar, balki ular uning iste’molchilari bo’lib qolishlari ham mumkin.
Donation modeli
(
kraudfonding modeli
) - qandayidr kraudfonding platformasida 
biror bir loyihani moliyaviy qo’llab-quvvatlash uchun ishtirokchilarning o’z 
ihtiyorlari bilan beriladigan moliyaviy mablag’larni yig’ish uchun foydalaniladi. 
Bu modelni vaqticha va asosiy biznes-modelga qo’shimcha ravishda ishlatish 
mumkin hamda u doimiy pul mablag’lari oqimini ta’minlab bera olmaydi. 
Print-on-Demand va Video-on-Demand modellari
– 
on demand
– talab bo’yicha 
deb nom olgan bu modellar internet tizimi paydo bo’lgandan so’ng, alohida 
ahamiyatga ega bo’la boshladi. Masalan, biror bir kitobni unga qancha real zakaz 

---

416 
bo’lsa, shuncha chop qilish, raqamli ko’rinishdagi kitoblarni sotish, mul‘timediya 
mahsulotlarini sotish, onlayn kinoteatrlarda tamoshabinlar uchun filmlar namoyish 
qilish bularga misol bo’la oladi. 
Apple TV
ham huddi shu model asosida ishlaydi. 
Yuqoridagi modellarning barchasida reklamadan olinadigan daromad qo’shimcha 
model sifatida hizmat qilishi mumkin.