Redaksiya heyəTİ: Baş redaktor: K. M. Tahirov

Ə d ə b i y y a t
Kərimov, S. Niyazi [Mətn]: 
həyat və yaradıcılığı haq-
qında /S.Kərimov.- Bakı : 
Yazıçı, 1982.- 88 s. 
Maestro Niyazi [Mətn]: 
kataloq.- Bakı : Elm, 2000.- 
126 s. 
Şərif, A. Maestro [Mətn]: 
O, dahi idi /A.Şərif //Yeni 
mədəni maarif.- №12.- 
2008.- S.31-33.
Təhmirazqızı, S. Maestro Ni-
yazi [Mətn] /S. Təhmirazqızı 
//Mədəniyyət.- 2010.- 20 
avqust.- S. 4.
20
Dirijor

192
SENTY
ABR
Ş. 
B.
B.E. 
Ç.A. 
Ç. 
C.A. 
C. 
Ş. 
B. 
B.E. 
Ç.A. 
Ç. 
C.A. 
C. 
Ş. 
B. 
B.E. 
Ç.A. 
Ç. 
C.A. 
C. 
Ş. 
B. 
B.E. 
Ç.A. 
Ç.
C.A. 
C. 
Ş. 
B. 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
11 
12 
13 
14 
15 
16 
17 
18 
19 
20 
21 
22 
23 
24 
25 
26 
27 
28 
29
30 
®
Bilik Günü (15.09.2004)
• 
Milli Musiqi Günü (18.09.1995)
• 
Hеydər Əliyеv аdınа Bаkı-Tbilisi-Cеyhаn əsаs 
• 
iхrаcаt bоru kəmərinin təməli qоyulmаsının 
(18.09.2002) 10 illiyi
Neftçilər Günü (20.09.1994)
• 
Beynəlxalq Sülh Günü (21.09.1981)
• 
Beynəlxalq Turizm Günü (27.09.1970)
• 
Dövlət Dili hаqqındа Qаnunun (30.09.2002) 10 
• 
illiyi
Tiflisdəki ev-muzeyi
1834-cü ildə görkəmli yazıçı bu binanı satın alıb və ömrünün so-
nuna kimi bu mənzildə yaşayıb-yaratmışdır. M.F.Axundzadənin vaxtilə 
yaşadığı  ev  hazırda  M.F.Axundzadə  adına  Azərbaycan  Mədəniyyəti 
Muzeyidir. Bir vaxtlar Musiqi Alətləri muzeyi olan binada 1983-cü ildə 
M.F.Axundzadənin ev-muzeyi və Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzi açıl-
mışdır. 2007-ci ilin əvvəlindən hər iki ad ləğv olunaraq M.F.Axundzadə 
adına Azərbaycan Mədəniyyəti Muzeyi olmuşdur.
1 sentyabr
Gün çıxır 06:33  
Gün batır 20:14
30 sentyabr 
Gün çıxır 06:06 
Gün batır 19:25
24 avqust- 
 23 sentyabr
Qız bürcü Nişanəsi 
yerdir. Günəşin 
Qızlar bürcünün 
keçdiyi dövrdə 
doğulanlar hər işdə 
aydınlıq, dəqiqliyin 
olmasını istəyirlər. 
200 il
1812-1878
M.F.Axundzadə

193
Milli ədəbiyyat
Şair, dramaturq Rəsul Rza adına beynəlxalq mükafatın laureatı Nağıyev 
Ramiq Muxtar oğlunun (Ramiq Muxtar) (05.09.1942) аnаdаn оlmаsının 70 
illiyi
Yаzıçı, publisist Mustаfаyеv Mustаfа Şurа оğlunun (Mustаfа Çəmənli) 
(10.09.1947) аnаdаn оlmаsının 65 illiyi
Azərbaycan yаzıçısı Vəzirov Yusif Mirbaba oğlunun (Çəmənzəminli Yusif 
Vəzir) (12.09.1887-03.01.1943) аnаdаn оlmаsının 125 illiyi
Şair, publisist Alməmmədov Rüstəm Hidayət oğlunun (Rüstəm Behrudi) 
(14.09.1957) аnаdаn оlmаsının 55 illiyi
Xarici ədəbiyyat
Rus yazıçısı Tolstoy Aleksey Konstantinoviçin (05.09.1817-10.19.1875) 
аnаdаn оlmаsının 195 illiyi
Tarixdə bu gün
Bilik Günü (15.09.2004)
Milli Musiqi Günü (18.09.1995)
Hеydər Əliyеv аdınа Bаkı-Tbilisi-Cеyhаn əsаs iхrаcаt bоru kəmərinin 
təməli qоyulmаsının (18.09.2002) 10 illiyi
Neftçilər Günü (20.09.1994)
Beynəlxalq Sülh Günü (21.09.1981)
Beynəlxalq Turizm Günü (27.09.1970)
Dövlət Dili hаqqındа Qаnunun (30.09.2002) 10 illiyi
Milli Qəhrəmanlar
Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Seyidov Məhərrəm Mirəziz oğlunun 
(07.09.1952-16.01.1990) аnаdаn оlmаsının 60 illiyi
Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Senyuşkin Sergey Aleksandroviçin 
(15.09.1957-29.02.1992) аnаdаn оlmаsının 55 illiyi
Siyasət. Hərbi iş
Görkəmli sərkərdə, hərb nəzəriyyəçisi Aslanbəyov İbrahim bəy Allahverdi 
oğlunun (10.09.1822-07.12.1901) аnаdаn оlmаsının 190 illiyi
Dövlət xadimi Hacıyev Hüsü Hüseynəli oğlunun (26.09.1897-18.05.1931) 
аnаdаn оlmаsının 115 illiyi
2012
SENTYABR

194
Kimya. Biologiya. Tibb
Azərbaycan kimyaçısı, professor Babayev Əbülfəz İsmayıl oğlunun 
(20.09.1947) аnаdаn оlmаsının 65 illiyi
İlk kimyaçı alim Xanlarov Mövsüm bəy Məhəmməd bəy oğlunun 
(24.09.1857-23.02.1921) аnаdаn оlmаsının 155 illiyi
Riyaziyyat. Fizika.Astranomiya
Nobel Mükafatı laureatı, fransız fiziki Jalio-Küri İrenin (12.09.1897-
17.03.1956) аnаdаn оlmаsının 115 illiyi
Rus alimi Siolkovski Konstantin Eduardoviçin (17.09.1857-19.09.1935) 
аnаdаn оlmаsının 155 illiyi
Azərbaycanın Əməkdar elm xadimi, akademik, riyaziyyatçı Hüseynov Əşrəf 
İsgəndər oğlunun (20.09.1907-26.08.1981) аnаdаn оlmаsının 105 illiyi
Musiqi.Opera.Balet
Аzərbаycаnın Хаlq аrtisti, tarzən Bаkıхаnоv Əhmədxan Məmmədrza 
oğlunun (05.09. 1892-26.03.1973) аnаdаn оlmаsının 120 illiyi
Xalq artisti Əlixanova Firuzə Məmmədqulu qızının (09.09.1917-
23.11.1994) аnаdаn оlmаsının 95 illiyi

195
Milli ədəbiyyat 
70 
illiyi
RAMİQ MUXTAR 
1942
SENTY
ABR
Ramiq Muxtar oğlu Nağıyev  1942-
ci  il  sentyabr  ayının  5-də  Naxçıvan 
şəhərində  ziyalı  ailəsində  anadan  ol-
muşdur.  On  bir  yaşından  bədii  yara-
dıcılıqla  məşğul  olaraq  öz  şeirləri  ilə 
dövri mətbuatda tez-tez çap olunmuş-
dur.  “  Üfüqlər  qızaranda”,  “Müdirin 
aqibəti”, “Əlvida köhnə dünya”, “Əgər 
sevirsənsə”, “Şəhərli kürəkən”, “Doğ-
ma  səmanın  ulduzları”,  “Qıl  körpü” 
pyesləri  Bakı,  İrəvan,  Naxçıvan, Ağ-
dam, Qazax Dövlət Dram Teatrlarında 
uğurla tamaşaya qoyulmuşdur.
Şair-dramaturq  Ramiq  Muxtar 
həmçinin 1992-ci ilin sonlarında Yeni 
Azərbaycan  Partiyasının  ilk  yaradıcı-
larından biri olmuşdur.
Ramiq Muxtar yaradıcılığı həmişə 
ümummilli liderimiz Heydər Əliyev tə 
rəfindən  yüksək  qiymətləndirilmişdir. 
O, prezident təqaudçusüdür.
Ə d ə b i y y a t
Seçilmiş əsərləri [Mətn] /
Ramiq Muxtar .- Bakı: 
“Azərbaycan” nəşriyyatı , 
2007.- 264 s.
5
65 
illiyi
MUSTAFA ÇƏMƏNLİ 
1947
Mustafa  Şura  oğlu  Mustafayev 
1947-ci il sentyabr ayının 10-da Ağda-
mın Çəmənli kəndində anadan olmuş-
dur. İlk təhsilini kənd məktəbində al-
mışdır. Əmək fəaliyyətinə Mingəçevir 
Maşın  hissələri  təmiri  zavodunda 
qəlibçi kimi başlamışdır (1966-1970).
 Bakıda “Kommunist” nəşriyyatında 
çapçı köməkçisi, “Paris Kommunası” 
adına  Gəmitəmiri  zavodunda  qəlibçi 
olmuşdur (1970-1972).
ADU-nun Jurnalistika fakültəsində 
təhsil  almışdır.  1977-1988-ci  ilədək 
təyinatla göndərildiyi “Yazıçı” nəşriy_
yatında  redaktor,  böyük  redaktor, 
“Klassik ədəbiyyat və folklor” redak-
siyasının müdiri, 1988-1992-ci illərdə 
nəşriyyatın  Nəsr  redaksiyasının  mü-
diri  vəzifəsində  çalışmışdır.  Hazırda 
“Gənclik”  nəşriyyatında  baş  redaktor 
işləyir.
Ə d ə b i y y a t
“Leyli və Məcnun” 100 il səhnədə [Mətn] /Çəmənli Mustafa .- Bakı: E.L , 2008.- 429 s.
Məcnunun Məcnunu [Mətn] /Çəmənli Mustafa.- Bakı: Təhsil, 2010.- 237 s. 
Muğam dünyasının xanı [Mətn]: (xatirələr) /Çəmənli Mustafa .- Bakı : Gənclik.- 2001.-271 s.
Mübariz [Mətn] /Çəmənli Mustafa.- Bakı: Təhsil, 2010.- 79 s.
Səsin ruhu [Mətn] : (xatirələr) /Çəmənli Mustafa .- Bakı: Gənclik, 2003.- 288 s.
10
Publisist
Publisist

196
Milli ədəbiyyat
125 
illiyi
YUSİF VƏZİR 
ÇƏMƏNZƏMİNLİ 
1887-1943
SENTY
ABR
Yusif  Vəzir  Məşədi  Mirbaba  Mi-
rabdulla  oğlu  Vəzirov  (Yusif  Vəzir 
Çəmənzəminli) 1887-ci il sentyabr ayının 
12-də  Şuşa  şəhərində  bəy  ailəsində  ana-
dan olmuşdur. 
Ağdamda  rus  məktəbi  olmadığı  üçün 
Yusif Muradbəylidəki rus məktəbinə get-
miş, bir il bu məktəbdə oxuyandan sonra 
1896-cı  ildə  Şuşa  realnı  məktəbinə  da-
xil  olmuşdur.  Təhsilini  rus  dilində  aldı-
ğı  üçün  1904-cü  ildə  həyatından  şikayət 
tərzində yazılmış “Jaloba” adlı ilk şeirini 
rusca yazmışdı. 
1915-ci  ildə  Kiyev  Universiteti-
nin  hüquq  fakültəsini  bitirmişdir.  Y.V. 
Çəmənzəminli  universiteti  bitirdikdən 
sonra Simferopol, Odessa, Saratov, İstan-
bul və Parisdə yaşamışdır.
On bir dil bilmişdir. 
Yusif  Vəzir  1912-ci  ildə  “Yed-
di  hekayə”,  1913-cü  ildə  isə  “Həyat 
səhifələri”  adlı  kitablarını  Kiyevdə  çap 
etdirmişdir. 
O,  1919-cu  ildə  yeni  yaranmış 
Azərbaycan Demokratik Cümhuriyyətinin 
Türkiyədə ilk səfiri olmuşdur. Yusif Vəzir 
İstanbulda  dövlət  işilə  məşğul  olmaqla 
yanaşı,  öz  ədəbi  fəaliyyətini  də  davam 
etdirmişdir.  Belə  ki,  Azərbaycanı  və 
Azərbaycan  ədəbiyyatını  türk  aləminə 
tanıtmaq üçün elmi müşahidələrlə zəngin 
olan “Azərbaycan ədəbiyyatına bir nəzər”, 
“Tarixi-coğrafi  və  iqtisadi  Azərbaycan” 
adlı kitablarını yazıb, 1921-ci ildə onları 
İstanbulda  çap  etdirmişdir.  “Ağsaqqal”, 
“Qoz  ağacı”,  “Cənnətə  vəsiqə”,  “Şahqu-
lunun xeyriyyə işi” və s. hekayələri “Keç-
mişin səhifələri” adlı topluda sonralar çap 
olunmuşdur.    1926-cı  ilin  aprel  ayında 
həmişəlik  olaraq  mühacirətdən  vətəninə 
qayıtmış Yusif Vəzir ilk əvvəl “Bakı işçi-
si” nəşriyyatında bədii şöbənin redaktoru, 
sonralar Dövlət Plan Komitəsinin ictimai-
mədəni  bölməsində  ixtisası  üzrə  vəkil 
işləmiş və eyni zamanda müəllimliklə də 
məşğul olmağa başlamışdı. Eyni zamanda 
Yusif Vəzir Ruhulla Axundovun redaktəsi 
ilə çıxmış “Rusca-Azərbaycanca lüğət”in 
müəlliflərindən biri olmuşdur. Azərbaycan 
dilində  terminologiyanın  yaradılmasında 
da  Yusif  Vəzir  Çəmənzəminlinin  böyük 
xidməti olmuşdur. 
“Qızlar  bulağı”,  “Studentlər”,  “1917-
ci il” adlı romanlarını çap etdirmişdir.
 O, 1935-ci ildə “Həzrəti-Şəhriyar” adlı 
komik  pyesini  bitirmişdir.  1936-1937-ci 
illərdə “Qan içində” və 1961-ci ildə çap 
olunmuş “İki od arasında” əsərlərini yaz-
mışdır. Onun əsərləri Parisdə, İstanbulda 
nəşr olunmuşdur. Yusif Vəzir tərcümələr 
üzərində  də  işləmişdir.  O,  L.Tolstoyun, 
I.Turgenevin,  A.Neverovun,  N.Qoqolun, 
B.Lavrenevin, L.Seyfulinanın, V.Hüqonun 
və  s.  bir  neçə  əsərlərini  rus  dilindən 
Azərbaycan dilinə tərcümə etmişdi. 
O,  kino-ssenarilərin  tərcüməsi  işində 
də fəal iştirak etmişdi. Azərbaycan dilində 
ilk səsli film olan məşhur “Çapayev” fil-
minin  ssenarisini  də  Azərbaycan  dilinə 
1936-cı  ildə  Y.V.Çəmənzəminli  tərcümə 
etmişdi.
Yusif Mirbaba oğlu Vəzirov Stalin rep-
ressiyasının  qurbanı  olmuş,  1940-cı  ildə 
həbs olunaraq Qorki vilayətinin Suxobez-
vodnoye  həbs  düşərgəsinə  göndərilmiş, 
1943-cü ildə orada vəfat etmişdir. Bakıda 
və  Şuşada  küçə,  məktəb,  kitabxana,  res-
publikada  bir  sıra  başqa  mədəni-maarif 
müəssisələri  onun  adı  ilə  adlandırılmış-
dır. 
Ə d ə b i y y a t
Əsərləri [Mətn]: 3 cilddə. /
Yusif Vəzir Çəmənzəminli; 
tərt.ed. M.Axundova, red. 
T.Hüseynoğlu.- Bakı: 
Avrasiya Press, 2005.- C.I. 
.- 360 s.; C.II .- 664 s.; C.III 
.- 440 s. 
 Axundlu, Y.İ. Ədəbi 
portretlər [Mətn] 
/İ.Y.Axundlu.- Bakı: Adiloğ-
lu.- 2004.- 240 s.
Məcidqızı, L. Çəmənzəminli 
və rus mədəniyyəti [Mətn] 
/L.Məcidqızı.- Bakı: 
Azərnəşr, 2002.-152 s.
İ n t e r n e t d ə
www.anl.az
www.azerbaijan.az.
www az.wikipedia.org
12
Yazıçı

197
Tarixdə bu gün 
HEYDƏR ƏLİYEV ADINA 
BAKI-TBİLİSİ-CEYHAN NEFT KƏMƏRİ 
2002
SENTY
ABR
Heydər  Əliyev  adına  Bakı-Tbilisi-
Ceyhan  Əsas  İxrac  Boru  Kəməri  “Əsrin 
müqaviləsi” çərçivəsində Xəzər dənizinin 
Azərbaycan  sektorunda  hasil  olunacaq 
xam neftin dünya bazarına çıxışını təmin 
etmək  üçün  inşa  edilmiş  boru  nəqliyyat 
vasitəsidir.  Kəmərin  uzunluğu  1767  ki-
lometrdir,  onun  443  km-i Azərbaycanın, 
248  km-i  Gürcüstanın,  1076  km-i  isə 
Türkiyənin  ərazisindən  keçir.  Kəmərin 
istismar  müddəti  40  il,  orta  ötürücülük 
qabiliyyəti  ildə  10  milyon  barel  nəzərdə 
tutulub.
Azərbaycan  Respublikasının  Dövlət 
Neft  Şirkəti  BTC  layihəsində  iştirak 
etmək  məqsədi  ilə  AzBTC  Co.  Törəmə 
şirkətini  yaratmış  və  bu  şirkət  layihənin 
iştirakçıları  olan  neft  şirkətlərinin  kon-
sorsiumu  tərəfindən  yaradılmış  BTC 
Company  şirkətində  25%-lik  paya  ma-
likdir.  AzBTC  Co.  Şirkəti  daxil  olmaq-
la  layihənin  bütün  iştirakçıları  layihənin 
dəyərinin  30%-lik  hissəsini  öz  vəsaitləri 
hesabına,  qalan  70%-lik  hissəni  isə 
beynəlxalq maliyyə institutlarından, ixrac 
kredit  agentliklərindən  və  kommersiya 
banklarından cəlb edilmiş kredit vəsaitləri 
hesabına  maliyyələşdirirlər.  Azərbaycan 
dövləti  adından  Azərbaycan  BTC  Co. 
Şirkətindəki  80%-lik  payın  təmsilçisi 
kimi Azərbaycan Respublikasının İqtisadi 
İnkişaf Nazirliyi (İİN) çıxış edir, bu payın 
maliyyələşdirilməsi isə Dövlət Neft Fondu 
tərəfindən həyata keçirilir. BTC layihəsində 
Azərbaycan  Respublikasının  iştirakı-
nın  təmin  edilməsi  ilə  bağlı  öhdəliklərin 
yerinə yetirilməsi, o cümlədən ölkənin iş-
tirak payının maliyyələşdirilməsi ilə bağlı 
məsələlər “Bakı-Tbilisi-Ceyhan Əsas İx-
rac Boru Kəməri layihəsində Azərbaycan 
Respublikası  Dövlət  Neft  Şirkətinin  işti-
rak  payının  maliyyələşdirilməsi  haqqın-
da” Azərbaycan Respublikası Prezidenti-
nin 30 iyul 2002-ci il tarixli Fərmanı ilə 
tənzimlənir.
2002-ci ildən 1 fevral 2007-cı il tari-
xinədək  olan  dövr  ərzində  ümumilikdə 
298 mln. AZN məbləğində vəsait Heydər 
Əliyev 
adına 
Bakı-Tbilisi-Ceyhan 
Əsas  İxrac  Boru  Kəməri  layihəsində 
Azərbaycan Respublikasının iştirak payı-
nın maliyyələşdirilməsinə yönəldilmişdir.
BTC  Neft  İxrac  Boru  Kəməri  Xəzər 
dənizindəki  neft  yataqlarından  hasil  olu-
nan  xam  nefti  Aralıq  dənizinin  Türkiyə 
sahilinə nəql edir və oradan da tankerlərə 
yüklənərək Avropa bazarlarına yola salı-
nır. 
Boru  kəmərinin diametri  Azərbaycanda 
və  Türkiyədə  əsasən  42  düymdür.  Gür-
cüstan ərazisində boru kəmərinin diamet-
ri 46 düymdür. Boru kəmərinin diametri 
Türkiyədə Ceyhan dəniz terminalına enən 
axırıncı  eniş  boyu  hissədə  34  düymədək 
azalır. Boru kəmərinin ötürmə qabiliyyəti 
gündə bir milyon barel neftdir.BTC boru 
kəmərlərinin obyektlərinə daxildir: 
8  nasos  stansiyası  (Azərbaycanda  2, 
Gürcüstanda  2,  Türkiyədə  4);  2  aralıq 
ərsinburaxma stansiyası; 1 təzyiqazaltma 
stansiyası; 101 kiçik siyirtmə .
Bakı-Tbilisi-Ceyhan  Boru  kəməri 
Kompani  (BTC  Ko)  şirkəti  bütövlüklə 
boru kəmərinin tikintisinə və istismarına 
cavabdehdir.  Bu,  11  səhmdar  tərəfindən 
təşkil  olunaraq  korporasiya  kimi  qeydə 
alınmış birgə müəssisədir, şirkətin ən bö-
yük  səhmdarı  olan  BP  tərəfindən  idarə 
olunur. 
Ə d ə b i y y a t
Heydər Əliyev adına 
Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft 
kəməri [Mətn]: biblioqrafik 
göstərici; M.F.Axundov adı-
na Milli Kitabxana..- Bakı, 
2009.- 238 s.
Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft 
kəmərinin beynəlxalq və 
regional əhəmiyyəti [Mətn] 
: beynəlxalq konfrans: 6-7 
iyun 2002-ci il. Tezislər.- 
Bakı: Adiloğlu, 2002.- 232 s.
Заславший и Дело труба 
Баку-Тбилиси-Джейхан и 
казахстанский выбор на 
Каспии [Текст].- Москва: 
Европa, 2005.-177 с.
18

198
Tarixdə bu gün 
BEYNƏLXALQ SÜLH GÜNÜ 
1981
SENTY
ABR
Bu  günün  dəyərini  bəlkə  də  hər  biri-
miz  anlamırıq,  lakin  düşünməyə  dəyər. 
Biz  bu  dünyada  yaşayırıq,  onun  bizə 
bəxş etdikləri ilə qidalanır, gözəllikləri ilə 
həyatımızı rəngarəng edirik, lakin təşəkkür 
olaraq  əvəzində  ona  nə  bəxş  edirik?! 
Ümumiyyətlə, necə ki, bir-birimizə qarşı 
münasibət bəsləyiriksə, eynisini də yaşadı-
ğımız planetə qarşı edirik. Boş eqoizmdən 
qurtulmaq və qlobal düşünmək üçün heç 
olmazsa, özünüzə bir gün ayırın. Dəyərmi 
bütün  bunlara,  düşünün?!  Təəssüflər  ol-
sun ki, bəzi insanlara bir dünya azlıq edir. 
Dünya – stabil həyatın əsasıdır. Bu, bütün 
ölkələrə  və  onların  vətəndaşlarına  aid-
dir.  Sülh  olduğu  zamanda  biz  təhsil  ala 
və işləyə bilirik, həm maddi, həm də ki, 
mənəvi cəhətdən inkişaf edə bilirik. Ma-
terial narahatlıq hiss etmədən sağlam ailə 
qura bilirik.
21  Sentyabr  tarixində  bütün  dünyada 
Beynəlxalq Sülh Günü qeyd olunur. Bu gü-
nün əhəmiyyəti çox böyükdür. Beynəlxalq 
Sülh  Günü  BMT-nin  30  noyabr  1981-ci 
ildəki qərarı ilə bütün dünyada qeyd olu-
nur. Dünyanın 192 ölkəsi yekdil olaraq bu 
qərarın lehinə səs vermişdir. 1999-cu ildə 
rejissor  Ceremi  Cilli  insan  cəmiyyətinin 
əsas  problemləri  və  nisbətən  təcili  həll 
olunmalı  olan  məsələlər  barəsində  “Pe-
ace  one  day”i  yaratdı.  Onun  əsas  cəhd 
etdiyi o idi ki, heç olmasa ildə bircə gün 
bütün  dünyada  insan  zorakılığının  baş 
verməsinin qarşısını alsın, atəşkəs olsun.
21 Sentyabr nəinki yalnız xalqlar ara-
sında,  həmçinin,  ailələrdə,  məktəblərdə 
köklü  zorakılığa  qarşı  mübarizənin  əldə 
olunmasına  nail  olmaq  üçün  bir  gündür. 
Bu səbəbdən də 21 Sentyabr bütün planet 
insanları üçün çox vacibdir.
Bugünki gün üçün əsas məqsədlərdən 
biri 2012-ci ilə kimi 3 milyard insanı bu 
günə  cəlb  etməkdir,  bu  səbəbdən  də  ya-
şından,  irqindən,  milliyətindən,  dinindən 
və  cinsindən  asılı  olmayaraq,  sülhə  nail 
olmaq  istəyən  hər  kəsin  yardımına  ehti-
yac var.
“Peace  one  day”  çalışır  ki,  praktiki 
olaraq,  21  Sentyabrı  qeyd  edən,  zorakı-
lığa  etiraz  edən,  bütün  dünyada  sülhün 
lehinə  olan  cəmiyyətin  bütün  sektorları-
nı, rəhbərlik də daxil olmaqla, Birləşmiş 
Millətlər  Təşkilatına  daxil  olan  bütün 
idarəedici  təşkilatları,  regional  və  qeyri-
hökumət təşkilatlarını bu işə cəlb etsinlər.
İçimizdə olan İnsanlıq və Bəşəri Sev-
gini  əməllərimizlə  üzə  çıxaraq,  o  zaman 
dünya həqiqətən yaşanmalı və gözəl ola-
caq, inanın mənə…
21

199
Milli Qəhrəmanlar
60 
illiyi
MƏHƏRRƏM SEYİDOV 
1952-1990
SENTY
ABR
Məhərrəm  Seyidov  Mirəziz  oğlu  
1952-ci il sentyabr ayının 7-də Şərur 
rayonunda anadan olmuşdur. 1969-cu 
ildə  burada  N.Nərimanov  adına  orta 
məktəbi  bitirmişdir.  Məhərrəm  Bakı 
Xüsusi Milis Məktəbibini də bitirmiş-
di. Milis kapitanı Məhərrəm Şərur ra-
yonunda baş inspektor işləyirdi.
1990-cı ildə Sədərək rayonu da baş-
qa rayonlar kimi erməni yaraqlılarının 
hücumlarına məruz qalırdı. 18 yanvar 
1990-cı il ermənilər Kərki kəndinə hü-
cum  edərək  evləri  yandırır,  silahsız, 
günahı olmayan dinc sakinləri min bir 
vəhşiliklərlə  qətlə  yetirirdilər.  Şərur 
rayon  Daxili  İşlər  şöbəsi  məlumatı 
alan kimi polis işçilərini hadisə yerinə 
göndərir,  qanlı  döyüşlərdə  hər  iki 
tərəfdən  xeyi  ölən  və  yaralananlar 
var idi. 19 yanvar polis kapitanı Azər 
mühasirəyə  düşmüşdü…  Məhərrəm 
onu xilas etmək tapşırığını öz üzərinə 
götürdü,  o,  vuruşaraq  polis  kapitanı-
nın  yanına  çata  bildi,  ama  o  özü  də 
mühasirəyə  düşdü,  son  nəfəsinəcən 
vuruşaraq  döyüşçü  dostlarını  xilas 
edən Məhərrəm qəhrəmancasına həlak 
oldu.
Ailəli idi, dörd övladı qalıb.
Azərbaycan  Respublikası  Prezi-
dentinin 6 iyun 1992-ci il tarixli 831 
saylı  Fərmanı  ilə  kapitan  Seyidov 
Məhərrəm  Mirəziz  oğlu  ölümündən 
sonra “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” 
fəxri adına layiq görülmüşdür.
Şərur rayonunun Şəhidlər Xiyaba-
nında dəfn edilib.
Şərur  şəhərində  qəhrəmanımızın 
adına  küçə  var,  tuncdan  büstü  qo-
yulub.  Buradakı  2  saylı  orta  məktəb 
Məhərrəm Seyidovun adını daşıyır.
Ə d ə b i y y a t
Azərbaycan Respublikası Daxili işlər orqanlarının bir qrup əməkdaşına 
“Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” adı verilməsi haqqında : [Seyidov Məhərrəm 
Mirəziz oğlu Naxçıvan MR Şərur RDİŞ nəzdində mühafizə şöbəsinin baş inspekto-
ru, milis kapitanı – Azərbaycan Respublikasının suverenliyi və ərazi bütövlüyünün 
qorunmasında, dinc əhalinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsində göstərdiyi şəxsi 
igidlik və şücaətə görə]: Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı, 6 iyun 
1992-ci il [Mətn] //Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin Məlumatı.- 1992.- 
№13.- S. 24.- (ölümündən sonra).
Cəmilzadə, H. Mənim qəhrəmanlığımı el biləcək [Mətn] //Cəmilzadə, H. 
Azərbaycanın Milli Qəhrəmanları.- Bakı, 1993.- S. 12-26.
Əsgərov, V. Seyidov Məhərrəm Mirəziz oğlu [Mətn] //Əsgərov, V. Azərbaycanın 
Milli Qəhrəmanları.- Bakı, 2005.- S. 198.
Seyidzadə, M. Seyidov Məhərrəm Mirəziz oğlu [Mətn] //Seyidzadə, M. Milli 
qəhrəmanlar zirvəsi.- Bakı, 2010. - S. 205.
Yusifoğlu. İ. Kapitan Seyidov küçəsində [Mətn] //Yusifoğlu, İ. Ölümü tanrıdan 
gələnlər.- Bakı, 1999.- S. 8-9.
Zeynalov, R. Seyidov Məhərrəm Mirəziz oğlu: (1952-1990) [Mətn] //Zeynalov, R. 
Azərbaycanın Milli Qəhrəmanları.- Bakı, 1996.- S. 60.
İ n t e r n e t d ə
www.az.wikipedia.org
www.milliqahraman.az
www.adam.az
www.zengilan.com