Referat topshirdi: Kenjayev Azizbek Qabul qildi: Jo`rayev Alisher Namangan-2017

Somoniylar davlatining vujudga kelishi 

---

Bu davrda 
Movarounnahrning
 
Samarqand
, 
Fargʻona
, 
Toshkent
 va 
Ustrushona
 
viloyatlarida noiblik qilayotgan somoniylar xonadonining siyosiy 
hayotida ham asta-
sekin birmuncha oʻzgarisÛar yuz beradi. Yurtga awal 
Nuh, soʻngra Ahmad boshchilik qiladi. Har biri oʻz hukmronligi davrida oʻz 
nomlaridan misdan chaqalar zarb etadilar.
Ahmad vafotidan (
865-yil
) keyin uning oʻgʻli Nasr Samarqandni 
markazga aylantiradi. Buxoro vohasi, Naxshab (
Qashqadaryo
), Chagʻonrud 
(
Surxondaryo
) vodiylaridan tashqari Movarounnahrning barcha viloyatlarini 
birlashtirish va uni 
Xurosondan
 
ajratib olish choralarini koʻradi. Tohiriylar 
davlatining barham topishi bilan vaziyat tubdan oʻzgarib, istiqlol uchun qulay 
sharoit paydo boʻladi. Oʻz holiga tashlab qoʻyilgan Buxoro ahli hatto 
saf
oriylarga tobe boʻlishni xohlamaydi. Shahar zodagonlari somoniylarga 
murojaat qilib, Samarqandga Nasr huzuriga elchilar yuboradilar, undan 
Buxoroni oʻz qoʻl ostiga olishni va somoniylar xonadonidan bir kishini 
Buxoroga hokim qilib yuborishni soʻraydilar. Nasr bu taklifni mamnuniyat 
bilan qabul qilib, ukasi Ismoilni (874) Buxoroga noib qilib yuboradi. 
Shunday qilib, IX asrning oxirgi choragida Movarounnahrning deyarli 
barcha viloyatlari somoniylar tasarrufiga oʻtib, u oʻz mustaqilligini tiklab oladi. 
Xuddi shu vaqtdan boshlab Nasr oʻzini butun Movarounnahrning boshlig'i 
deb hisoblay boshlaydi. Garchi ukalari Shosh viloyatining noibi Yoqub va 
Fargʻona hokimi Asadlar oʻz nomlari bilan chaqa pul zarb etib 
oʻzboshimchalik qilsalar ham, ammo u somoniylar hukmronligi tarixida 
birinchi boʻlib kumush dirham zarb etadi. Kumush tangalar chiqarish davlat 
mustaqilliginmg ramzi hisoblanib, to shu vaqtgacha xalifalik viloyatlarida 
faqat tohiriylargina bunday dirhamni zarb etish huquqiga ega edilar. 
Shunday boʻlsa-da, Buxoro noibi Ismoil akasi Nasrga itoat qilishni istamaydi. 
Oʻziga berilgan viloyatni mumkin qadar iqtisodiy jihatdan mustaqil idora 
qilishga intiladi. Samarqandga Nasrning xazinasiga yuboriladigan har yilgi 
soliqlarni turli bahonalar bilan toʻxtatib qoʻyadi. Natijada aka-uka oʻrtasida 
adovat paydo boʻladi. U 
888-yildagi
 jangga olib keladi. Jangda Nasr 

---

qoʻshinlari tor-mor keltiriladi. Shu yildan boshlab Ismoil butun 
Movarounnahrni birlashtirib, uning yagona hukmdori boʻlib oladi.