Reja: I. Kirish II. Asosiy qism

Konussimon tishli gildiraklarning chizmasini chizish
Vallarning о‘qlari biror burchak ostida kesishsa, aylanma harakat konussimon tishli g‘ildiraklar vositasida uzatiladi (22-rasm). Vallarning о‘qlari orasidagi
burchaklar 90 bо‘lsa, ortogonal, tо‘g‘ri bо‘lmasa ortogonalmas uzatmalar deyiladi. Mashinasozlikda eng kо‘p tarqalgan uzatma ortogonal ilashma hisoblanadi.
Konussimon tishli gildiraklar quyidagi elementlardan iborat: bo’luvchi konus, tish cho’qqilarining konusi, botiqlik konusi hamda tashqi qo’shimcha konus.

22-rasm.
Amalda yuqorida ko’rsatilgan konuslar choqqilari bir biriga mos kelmaydi, ammo o’quv chizmalarini bajarishda C nuqtani konuslarning umumiy cho’qqisi deb qabul qilinadi.

Tishli g’ildirakning konus va o’q yasovchilarini tish cho’qqilari konusi burchgi
δ_a , bo’luvchi konus burchagi δ, botiqlik konusi burchagi δ₁ hosil qiladi.
Tishli g’ildirakning tashqi qo’shimcha konus bo’yicha kesilgan kesimi ko’dalang(tortsoviy) kesimi deb ataladi. Boluvchi aylana sifatida bo’luvchi konus bilan tashqi qo’shimcha aylanalarning kesishishidagi aylana qabul qilinadi, boshqacha qilib aytganda, bo’luvchi aylana ko’ndalang kesimda joylashgan bo’ladi. Bo’luvchi aylana bo’luvchi diametr bilan xarakterlanib, u tashqi aylanma bo’luvchi modul m_Z ga muvofiq bo’ladi. Modul m_Z qiymati to’g’ri silindrik tishli g’ildirakning moduli kabi aniqlanadi.
Konussimon tishli g‘ildirak о‘lchamlari ko’rib chiqamiz: shesternyaning bo’luvchi dimetri d_e1= m_e∙ z₁;
g’ildirakning bo’luvchi diametri d_e2= m_e∙ z₂; tish kallagining balandligi h_ae= m_e;
tish oyog’ining balanligi h_fe=1,2 m_e;
tishning balandligi R_e= R_ae +1,2 h_fe=2,2 m_e; G’ildiraknig bo’luvchi konus yasovchisi R_e quyidagiga teng:
yoki soddalashtirishlardan keyin

G’ildirakning bo’luvchi konus burchagi δ, uning tangensi orqali aniqlanadi:

Bu erda, ED va EC kesmalar

ED= 0,5DD₁=0,5 d_e2=0,5 m_e z₂;
EC=0,5 d_e1=0,5 m_e z₁
teng ekanini e’tiborga olsak,

G’ildirak tish cho’qqilarining konus burchagi