Reja Ishlab chiqarish harajatlari tushunchasi va uning tarkibi

3. Qisqa va uzoq davrda ishlab chiqarish harajatlarining oʻzgarish tamoyillari 

 

Ishlab  chiqarish  xarajatlarini  hisobga  olishda  vaqt  omili,  ya’ni  xarajat  qilingandan 

pirovard natija olinguncha oʻtgan davr sezilarli ta’sir koʻrsatadi. SHu sababli vaqt omilidan kelib 

chiqib, ishlab chiqarish xarajatlarini qisqa va uzoq muddatli davrda alohida tahlil qilinadi. 

---

Qisqa  muddatli  davr  –  bu  korxonaning  faqat  oʻzgaruvchi  xarajatlari  miqdorini 

oʻzgartirish uchun taqozo etiladigan davrdir.  

Bunday xarajatlar qatoriga quyidagilarni kiritish mumkin: 

1) jonli mehnat xarajatlarini oshirish, ya’ni qoʻshimcha ishchi kuchini yollash va ulardan 

foydalanish; 

2) xomashyo, material, elektr energiyasi va boshqa xarajatlar miqdorini koʻpaytirish; 

3) nisbatan arzon va ishlab chiqarishga osonlik bilan joriy etish mumkin boʻlgan mehnat 

vositalari miqdorini koʻpaytirish va h.k. 

Uzoq  muddatli  davr  –  bu  korxonaning  ishlab  chiqarish  quvvatlarini  va  barcha  band 

boʻlgan resurslari miqdorini oʻzgartirish uchun yetarli boʻlgan davrdir.  

Uzoq  muddatli  davrda  barcha  xarajatlar,  shu  jumladan,  doimiy  xarajatlar  ham 

oʻzgaruvchi hisoblanadi.