3 yoshdan 7 yoshgacha bo‘lgan bolalarning ovqatlanishi. Maktabgacha ta’lim
muassasalarida butun ovqatlanishni tashkil etish bolalarda taomni yeyishga ijobiy
munosabatni yaratishga qaratilgan bo‘lishi kerak. Muayyan vaqtda, 3,5-4 soat
oralig‘ida bolalarga mazali tayyorlangan, chiroyli tashqi ko‘rinishga ega bo‘lgan
taomlar beriladi. Ovqatlanish uchun zarur bo‘lgan hamma
narsa oldindan tayyorlab
qo‘yiladi, chunki kutish ishtahani pasaytiradi, asab tizimini qo‘zg‘atadi. Stolni
enaganning o‘zi bezaydi, o‘rta guruhdan boshlab esa bu ishda navbatchi bolalar faol
ishtirok etadilar. Navbatchilikning tartibi va harakatlarning xususiyatlari tarbiyachi
tomonidan puxta o‘ylanadi va bolalar aniq ketma-ketlikda tushuntiriladi. Normal
ovqatlanish jarayoni uchun osoyishta vaziyat katta ahamiyatga ega.
3 yoshdan 7 yoshgacha bo‘lgan bolalarda madaniy-gigienik ko‘nikmalarni
tarbiyalash. Butun maktabgacha yosh davomida madaniy-gigienik ko‘nikmalarni
shakllantirish yuzasidan katta ishlar olib boriladi.
Harakatlar muvofiqligini
rivojlantirishdagi, fikrlashdagi ro‘y bergan katta siljishlar bolalarning o‘ziga-o‘zi
xizmat qilishi, navbatchilik, jamoadagi muloqot davrida zarur bo‘lgan xilma-xil
harakatlarni uddalashi uchun imkon beradi.
4 yoshga qadam qo‘ygan bolalar qo‘llarini to‘g‘ri yuvishni (qo‘llarni bir-biriga
ishqab sovun surish, sovunni yuvib tashlash va har bir barmoqni artish) ni, tish yuvishni
(dastlab oddiy xo‘l cho‘tka bilan, 4 yoshdan boshlab poroshok bilan), ovqatdan keyin
og‘izni chayqashni, dastro‘molchadan
foydalanishni, stol atrofida o‘zini madaniy
tutish qoidalariga rioya etishni (qoshiqdan, sanchqidan foydalanishni, ovqatni
to‘kmaslikni) bilishi kerak. Bolalar o‘yinchoqlarga ehtiyotkorlik bilan munosabatda
bo‘lishni, ozodalik va tartib saqlashni o‘rganadilar.
5 yoshga qadam qo‘ygan bolalar ancha mustaqil bo‘lib qoladilar, ular endi sovun
bilan
yuzlarini, bo‘yinlarini, quloqlarini yuva oladilar, ancha puxtalik bilan kiyina
oladilar, har bir harakatni bajarish tartibini biladilar, bir-birlarining tashqi
ko‘rinishlaridagi yoki atrofdagi nuqsonlarni seza boshlaydilar.
6-7 yoshli bolalar o‘ziga o‘zi xizmat ko‘rsatishga doir barcha harakatlarni ancha
tezroq va aniqroq bajara oladilar.
Ular tez, toza, kiyimlarini, polni ho‘l qilmasdan
yuvina olishlari, puxta va tez kiyina olishlari, o‘z tashqi ko‘rinishlarini
kuzatib
borishlari kerak. Ovqatlanish ko‘nikmalariga katta talablar qo‘yiladi: bolalar sanchqi,
pichoqdan to‘g‘ri foydalanadilar, tartibli ovqat yeydilar. O‘yin burchaklarini
yig‘ishtirish, navbatchilik turlari majburiyatlari va ko‘nikmalari doirasi kengayadi,
navbatchilarning vazifalari murakkablashadi.
Madaniy gigienik ko‘nikmalarni muntazam mustahkamlab borish kerak.
Tarbiyaviy ishlar tizimining o‘zgarishi, malakalarni shakllantirish va ulardan
foydalanishga e’tiborning yo‘qligi ularning tezda yo‘qolishiga olib kelishi mumkin.
3 yoshdan 7 yoshgacha bo‘lgan bolalar uchun jismoniy mashqlar. Maktabgacha
yoshdagi bolalar bilan ish olib borishda jismoniy mashqlar katta o‘rin tutadi. 3 yoshdan
7 yoshgacha bo‘lgan davrda bolalar tarbiyachi rahbarligida va mustaqil ravishda asosiy
harakatlarni,
sport mashqlarni egallagan, xilma-xil harakatli o‘yinlarni o‘ynashni
o‘rgangan bo‘lishlari kerak. Bu keng dastur ishning xilma-xil vositalari va shakllaridan
foydalangandagina bajarilishi mumkin.
Har kuni bolalar bir necha bor jismoniy mashqlarni bajaradilar: ertalab gigienik
gimnastika shaklida; haftasiga ikki marta jismoniy tarbiya mashg‘ulotlari tarzida
bajaradilar, ularga turli xildagi
saf tortishlar, umumiy rivojlantiruvchi mashqlar, asosiy
harakatlar, harakatli o‘yinlar kiradi. O‘rta va katta yoshdagi bolalar bilan o‘tirib
bajariladigan mashqlardan jismoniy tarbiya daqiqalari, mashg‘ulotlar orasida jismoniy
tarbiya tanaffuslari o‘tkaziladi. Sayr chog‘ida sport mashqlari, harakatli o‘yinlar
uyushtiriladi, bolalarning kichik guruhlari bilan ish olib boriladi. Kunduzgi uyqudan
keyin saf tortishlar, qayta saf tortishlar, raqs harakatlari, maroqli mashqlar bajarilib,
ular chiniqtirish tadbirlari bilan qo‘shib o‘tkaziladi. Sayr chog‘ida va xonada
bolalarning turli qo‘llanmalar va motorli o‘inchoqlar bilan mustaqil o‘yinlari
uyushtiriladi.
Maktabgacha ta’lim bolalar muassasalarida jismoniy tarbiyaning quyidagi o‘ziga
xos vositalaridan foydalaniladi: 1) harakatli o‘yinlar o‘tkazilib, ularga eng ko‘p o‘rin
beriladi; 2) asosiy gimnastika (asosiy harakatlar, umum rivojlantiruvchi va saf tortish
mashqlari); 3) sport mashqlari (konkida uchish, chang‘ida yurish, suzish, velosipeda
uchish); 4) bolalar turizmi.
Ko‘rsatilgan vositalardan uyg‘un birlikda foydalanish har tomonlama jismoniy
rivojlanishni ta’minlaydi.
Dostları ilə paylaş: