Bolalarni ilk yoshligidan boshlab ovqatni mustaqil yeyishga o‘rgatish ularda
ozqatni ishtaha bilan yeyishga, ovqatga ijobiy munosabatni uyg‘otishga yordam beradi.
Ikkinchi yoshning boshidan qoshikdan foydalanishga o‘rgatish, to‘rtinchi yoshdan
sanchqidan, beshinchi yoshda — pichoqdan foydalaiish malakalarini tarbiyalab borish
zarur.
Bundan tashqari, bolalarda ovqat yeyishdan oldin qo‘lini yuvish, tartibli yeb-
ichish, chapillatma, tovushsiz chaynash va ichish, salfetkadan foydalanish, to‘g‘ri
o‘tirish, ovqat
uchun tashakkur bildirish, ovqatdan keyin og‘izin chayqash kabi
madaniy-gigienik malakalarni ham tarbiyalab boriladi.
Ovqatlanish vaqtida bolalarga tanbeh berish, ularni koyish yaramaydi. Bu
bolalarning asabini buzadi, ishtahasini bo‘g‘adi. Bir bolaga berilgan tanbex boshqa
bolalarning diqqatini tortmasligi lozim. Ovqatni yaxshi
yeya olmaydigan bolalarga
tarbiyachi yoki enaga yordam bsradi.
Bolalarda ovqatlanish bilan bog‘liq bo‘lgan madaniy-gigienik malakalarni
tarbiyalash kattalardan ijobiy namuna ko‘rsatishni talab etadi. Madaniy-gigienik
malakalarni qanday bajarayottanliklarini tarbiyachi nazorat qilib borishi, katta va
tayyorlov yoshidagi bolalarda
esa uning ahamiyatnni, bajarish usulinn ongli egallab
olishlariga erishishi lozim.
Uyqu. Bolalarni jismoniy tomondan tarbiyalashda uyqu muhim vazifadir. Uyqu
miya katta yarimsharlarining normal ishlashi uchun zarur bo‘lgan kuch-quvvatni
tiklaydi.
Chuqur va yaxshi, uzoq davom etadigan uyqu nerv sistemasining,
organizm
charchashining oldini oluvchi asosiy vositadir. Agar bola yomon uxlasa, uyquga
to‘ymasa nerv sistemasi faoliyatining buzilganidan dalolat beradi. Nerv sistemasi tez
qo‘zg‘aluvchi bolalar aksariyat yomon uxlashadi. Bunday bolalarning uyqu
tormozlanishi chuqur normal uyquni ta’minlay olmaydi. Shunda buiday bolalar
kichkinagina, arzimagan sharpadan ham uyg‘onib ketaveradi. Bola qanchalik yomon
uxlasa, uning axloq normasi, o‘zaro munosabati,
muomalasi shuncha yomonlashadi,
bunday holni biz injiqlik deb tushunamiz. Yaxshi uyqu bolaning sog‘lomligidan darak
beradi.
Bola yaxshi uxlashining asosiy sharti uning yoshiga mos bo‘lgan sutkalik rejimni
hayotining birinchi kunidan boshlab to‘g‘ri tashkil etishidir. Bola tez va yaxshi
uxlashi uchun qerakli shart-sharoit yaratish, uyg‘oqlik vaqtida faollashtiruvchi har xil
harakatlarni tashkil etish kerak.
Bola yaxshi uxlashining asosiy shartlaridan biri hayotining birinchi oyidan
boshlab uni toza havoda uxlatishdir. Kislorodga to‘ygan qon butun organizmdagi nerv
hujayralarining tiklanishiga yordam beradi. Toza havo
bolaning nafas olishini
yaxshilaydi, shamollashdan saqlaydi. Jismonan nimjon va 1,5 yoshgacha bo‘lgan
bolalarni toza havoda uxlatish, sayr qildirish nihoyatda zarurdir.
Agar bola yaxshi uxlasa, tetik, quvnoq bo‘lib uyg‘onadi va hafsala bilan kiyina
boshlaydi.
Dostları ilə paylaş: