2-jadval
100 kg xomashyo uchun Vanyukov pechining issiqlik balansi
№
|
Kirish
|
mDj
|
%
|
№
|
Chiqish
|
mDj
|
%
|
1
|
Uglerodning yonishi
|
51,4
|
18,7
|
1
|
Yuqori sulfidlarning ajralishi
|
31,8
|
11,6
|
2
|
S ni SO2 ga yonishi
|
82,6
|
30,0
|
2
|
Gaz SO2 shaklidagi oltingugurtning paydo bo‘lishi
|
34,4
|
12,5
|
3
|
FeS ni FeO ga oksidlanishi
|
115,4
|
42,0
|
3
|
CaCO3 ning ajralishi
|
5,86
|
2,1
|
4
|
FeO ning paydo bo‘lishi
|
18,4
|
6,7
|
4
|
Toshqol bilan
|
77,2
|
28,0
|
5
|
Toshqolning paydo bo‘lishi
|
3,87
|
1,4
|
5
|
Shteyn bilan
|
45,1
|
16,4
|
6
|
Ashyo bilan
|
2,5
|
0,9
|
6
|
Gaz bilan
|
59,8
|
21,7
|
7
|
Klinker bilan
|
0,17
|
0,06
|
7
|
Namning parchalanishi
|
14,45
|
5,24
|
8
|
Havo bilan
|
0,63
|
0,23
|
8
|
Chang bilan
|
1,68
|
0,66
|
|
|
|
|
9
|
Boshqalar
|
4,7
|
1,7
|
Jami
|
275,0
|
100
|
Jami
|
275
|
100
|
Vanyukov jarayonidan ishlab chiqarish unumdorligini orttirishda foydalanish, texnik kislorodni ishlatish va xomashyoni eritmaning ustiga yuklash ishlab chiqarish unumdorligini 100–150 t/m2 sutkagacha olib chiqishi mumkin. VP ni emulsion jarayoni deyish mumkin, chunki unda xomashyodan to‘liq foydalanish, atrof-muhitni muhofaza qilish, texnologiyani avtomatlash va kompleks mexanizatsiyalash boshqa pechlarga qaraganda oson kechadi.
Vanyukov jarayonida moddalarning fizik-kimyoviy o‘zgarishlari KMEP jarayonida o‘tadigan reaksiyalarga mos keladi. Faqat bu jarayonda hamma reaksiyalar eritma ichida o‘tishi bilan ajralib turadi. Bu jarayonlar birikma va moddalarning ajralishi, sulfidlarning oksidlanishi, sulfid oksidlar bilan o‘zaro bog‘lanishlari va boshqalardir. Reaksiyalarning termodinamik tavsiflarini KMEP jarayonida o‘tadigan jarayonlar bilan baholash mumkin. Faqat eritmada yuqori harorat bo‘lgani, diffuzion koeffitsiyentlari kattaroqligi va eritmaning gaz bilan barbotaj bo‘lgani reaksiyalarning tezroq va to‘laroq oqib o‘tishiga olib keladi.
Jarayon natijasida sulfid-oksid emulsiyasi paydo bo‘ladi. Emulsiya cho‘kib, vannada shteyn va toshqolga ajraladi. Ajralish ularning har xil fizik-kimyoviy xususiyatlari natijasida boradi. Vanyukov jarayonida turli birikmalar qayta ishlanishi mumkin. Jarayonni oddiy shteyn, boyitilgan shteyn va xomaki mis olish darajasiga ham olib borishi mumkin hamda bu jarayon kelajakda yallig‘ pechlarning o‘rniga to‘liq qo‘llanilishi mumkin, desak hech ham mubolag‘a bo‘lmaydi.
Vanyukov pechi uchun ashyo tengligini hisoblash
Klinkerning ratsional tarkibini va qaytar chang
tarkibini hisoblash
Bugungi kunda barcha rux zavodidagi ruxli kekni qayta ishlash quvursimon aylanma pechlarda olib borilishi ulardan chiqayotgan klinker miqdorining ortib ketishiga olib kelmoqda. Rux zavodi klinkerlari mis eritish zavodlari uchun asosiy xomashyolardan biri bo‘lib qolmoqda. Uning tarkibidagi misning o‘rtacha 4–5 % da bo‘lishi, kumushning, ayrim klinkerda oltinning ham 1–3 g/t da bo‘lishi har tomonlama iqtisodiy samara bermoqda. Aynan Olmaliq mis eritish zavodida ham 1985-yilda boshlangan ilmiy tadqiqot ishlari natijasida bugungi kunda klinkersiz birorta eritish pechi ishlamaydi. Shuning uchun ham Vanyukov pechi ashyo tengligini hisoblayotgan bir paytda klinkerning ratsional tarkibini hisoblashga alohida e’tibor berib, ushbu bo‘limni kiritishga harakat qilindi.
Klinkerning ratsional tarkibini hisoblash uchun qabul qilingan ashyoning kimyoviy tarkibi quyidagicha: 4,3%–Cu; 1,7%–Zn; 0,8%–Pb; 27,5%–Fe; 4,7%–S; 27%–C; 4,7%–Al2O3; 5,3%–CaO; 17,5%–SiO2; 6,5% – hokazo.
Klinker tarkibidagi asosiy minerallarni quyidagi holatda bo‘lishi mumkin, deb qabul qilsa bo‘ladi: mis–Cu2S; rux massasining 70% ZnS va qolgan 30% ZnO ko‘rinishda, qo‘rg‘oshinning 40% Pb va qolgan 60% PbS ko‘rinishda, temirning 60% Fe, qolgani esa FeS va FeO ko‘rinishlarda.
Klinkerning ratsional tarkibini aniqlash III bo‘limda ko‘rsatilgan usullar bilan hisoblanadi. Hisobdan olingan natijalar 4.3-jadvalda o‘z ifodasini topgan.
Qaytar changning tarkibi va miqdori
Olmaliq mis zavodi sharoitida changning chiqishi 1 % ga teng deb olinsa, klinkerning tarkibidagi barcha komponentlarning mexanik usul bilan chiqishi uning boshlang‘ich tarkibiga proporsional, 30%gacha uglerod changlari so‘rdiriluvchi havo bilan CO2 ko‘rinishga kelguncha oksidlanadi, 80% yirik chang qaytar mahsulotdir, 20% esa jarayonga qaytarilmagan holda yirik qismi ochiq havoga yoki chiqindi sifatida pechdan chiqib ketadi.
Dostları ilə paylaş: |