Research papers
Yüklə 5,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Aysel Əli qızı Xəlilova
72 Research Papers of the Institute of Education of the Republic of Azerbaijan, Volume: 89, Number: 2, 2022 Sosial və emosional sahələrdə valideyn- lərə dəstək. Sosial və emosional yardım çərçivə- sində müəllim və psixoloq valideynlərə tənhalıq hissindən xilas olmaqda köməklik göstərirlər; İnklüziv siniflərdə təlimin təşkilində iş- tirak etmək. Valideynlərə uşaqların davranışı, uğurları haqqında məlumat verilir. Uğurları ilə ruhlandırılır. Sağlamlıq imkanları məhdud uşa- ğın valideyni sağlam uşaqların valideynləri ilə birgə iclaslarda iştirak edir, övladının inkişafı haqqında müzakirə aparırlar; Uşaq və valideynlər arasında qarşılıqlı münasibətlərin yaxşılaşdırılması. Bu məqsədlə ümumi tədbirlər keçirilir. Valideynlər üçün psixo- loji və pedaqoji dəstək xarakterli seminarlar təşkil edilir. Şagirdlərə valideynləri ilə sosioloji sorğular keçirmək kimi layihə tipli tapşırıqlar verilir; Valideynlərlə səmərəli ünsiyyət. Müəl- limlər valideynlərlə işi planlaşdırır, qarşılıqlı əlaqələr konkret məsələlərin həllinə yönəldilir; Konsultasiyalar. Müəllim və psixoloq uşa- ğın probleminin daha yaxşı həll edilməsində vali- deynə kömək edir. Onlarla uşağın və ailənin prob- lemlərinin həlli yolları, uşağı başqaları ilə ünsiyyət qurmağa alışdırmaq mövzularında iş aparırlar; Empatiyaya nailolma. Müəllim özünü valideynin yerinə qoymağa, oxşar vəziyyətlərdə özünü necə hiss edəcəyini başa düşməyə çalışır. Səmimiyyəti gözləyir. Onu dinləyir, qayğılarına şərik olur. Göründüyü kimi, sağlamlıq imkanları məh- dud olan uşaqların valideynlərinin ailədə tərbiyə işinin düzgün qurulması üçün bu vəsaitdə kifayət qədər geniş səpkili işlər nəzərdə tutulmuşdur. Bu sağlamlıq imkanları məhdud olan uşaqların ailələ- rində vəziyyətin kifayət qədər çətin və onlara məktəbin köməyinin zəruri olduğunu göstərir. Sağlamlıq imkanları məhdud olan uşaqla- rın valideynlərinin pedaqoji savadının artırılma- sının zəruri olduğunu digər tədqiqatçılar da qeyd edir. Onlar, haqlı olaraq, bu işə pedaqoji prosesin bir hissəsi kimi yanaşır və onun səmə- rəli təşkili yollarını axtarırlar. N. Hüseynova və L. İmanova bu valideynlərlə işin “təşkilatçı (şəxs və onların valideynləri ilə məşğuliyyətləri təşkil etmək); maarifləndirici (ailəni tibbi-sosial yardımın alması ilə bağlı məlumatlandırmaq); psi- xo-pedaqoji və sosial-məişət adaptasiyasını hə- yata keçirmək, şəxs və onun ailəsinə dəstək ol- maq (7, s. 226) funksiyalarını ayırd edirlər. On- ların fikrincə, “bir çox valideynlər övladlarının bu və ya digər problemlərini həll etmək üçün ki- fayət qədər biliklərə malik olmurlar. Buna görə də valideynlərin öz uşaqları ilə düzgün ünsiyyət qurmalarını öyrənməsinə zərurət vardır” (7, s. 227-230). Göründüyü kimi, müəlliflər valideyn- lərin maarifləndirilməsi işini aktuallaşdırır. Bu gün valideynlərin maarifləndirilməsi üçün çoxlu forma və üsullar vardır. Ailəni ziyarət, əyani təbliğat, valideyn iclasları, dəyirmi masa, söhbət və məsləhətlər, valideynlər üçün treninq (rollu və işgüzar oyunlar, məşqlər, psixodramalar), se- minar və konfranslar, açıq qapı günləri və bu ki- mi yollardan pedaqoji təcrübədə faydalanırlar. L.M. Əliyeva uşaqların psixi inkişafında va- lideynlərin maarifləndirilməsinin mühüm əhəmiy- yət kəsb etdiyini vurğulayır. Onun fikrincə: – valideynləri ailədəki ünsiyyət çatışmazlığı üzündən uşaqda yaranan psixoloji problemlər haq- qında məlumatlandırmaqla, ünsiyyət və münasi- bətləri tənzimləməyin yollarını öyrətməklə prob- lemlərin bir qismini (sosial rollara adaptasiya, bir- gə fəaliyyətə maraq, fəaliyyətin planlaşdırılması və icra bacarıqlarını) həll etmək mümkündür; – valideynlərin biliklərlə maarifləndirilməsi, uşaqların inkişaf yolları ilə bağlı praktik işlərlə ta- nışlıq onların əməkdaşlıq motivasiyasını artırır, bu sahədə maraqları birləşdirməyə səy göstərir- lər (8, s. 140-141). Deyilənlərdən aydın olur ki, inklüziv məktəblərdə həyata keçirilən proqramları əsas tutaraq sağlamlıq imkanları məhdud şagirdlər üçün məktəblərdə “Ailəyə dəstək” adı altında şa- girdlərarası münasibətlərin tənzimlənməsi sahə- sində proqramın tətbiqinə zəruri ehtiyac vardır. Valideyn-müəllim əməkdaşlığı sağlamlıq imkanları məhdud olan şagirdlərin yaşadığı ən vacib iki mühit arasındakı uyğunluğu təmin edir. Bunu nəzərə alaraq, inklüziv məktəb proqramla- rında ailə ilə qarşılıqlı münasibətlərin inkişafına müsbət təsirlər göstərə bilən yollar ayırd edil- məlidir. Ailənin inkişafına töhfə vermək məqsədi ilə ailələrə psixoloji yardım göstərmək inklüziv təhsildə şagirdlərarası münasibətlərin tənzim- lənməsi proqramında öz əksini tapmalıdır. Bu sahədə aparılan psixoloji konsultasiyada metod- lar eyni olsa da, hər bir şagird və ailə ilə məslə- hətləşmədə verilən məlumatlar adi məlumatlar- dan fərqli və fərdi olmalıdır. Burada fərqlilik |