S d a d a y e V p a r a z I t o L o g I y a

S o‘rg ‘ichlilar sinfidan - prostogonimus (Prosthogonimus^ 
urug'ining vakil­
lari, ayniqsa, Prosthogonimus ovatus va Prosthogonimus cuneatus turlari tovuq, 
kurka, o'rdak, g 'o z va boshqa yovvoyi parrandalarning fabritsiyev xaltasi va tu- 
xumdonlarida parazitlik qilib, prostogonimoz kasalligini keltirib chiqaradi.
Bu parazitning tanasi noksimon shaklda, darzo-ventral tom ondan yassilangan. 
Uzunligi 3 - 6 mm, eni esa 1-2 mm keladi. Ichaklari og'iz so 'rg 'ich i bilan qorin 
s o 'rg 'ich i oralig'ida ikkiga shoxlangan. Qorin so'rg'ichi o g 'iz so 'rg 'ic h ig a nisba- 
tan ancha yirik. Urug'donlari ikkita. ovalsimon ko'rinishda, asosan tanasining orqa 
yarmida joylashgan. Tuxumdoni qorin so'rg'ichining yuqorisida, sariqlik bezlari 
tananing ikki yon tomonida, bachadoni esa tanasining orqa tomonida joylashgan.
Prostogonimning rivojlanishi uchta xo'jayinda ketadi (19-rasm). Birinchi oraliq 
xo'jayini chuchuk suvda yashovchi Bithynia va Gyraulus urug'iga mansub mol­
luskalar, ikkinchi oraliq xo'jayinlari. y a ’ni qo'shim cha xo'jayinlari har xil turga 
kimvchi ninachilar (Libellula, Anax, Sympetrum va boshqa urug'lar turlari) va 
asosiy xo'jayinlari esa parrandalar hisoblanadi. Parazitning tuxumlari parrandalar­
ning tezagi bilan tashqi muhitga, suvga tushgandan 8 -1 4 kundan keyin tuxumdan 
miratsidiy chiqadi va faol harakat qilib. birinchi oraliq xo'jayini - molluskalaming 
ichiga kiradi, M olluskajigarida miratsidiy sporotsistaga aylanadi va sporotsista ichi­
da uzun dumli serkariylar yetiladi va ular molluskadan suvga chiqadi. Keyinchalik 
serkariylar ikkinchi oraliq xo'jayin - ninachilar lichinkasining ichiga kirib oladi. 
Bu yerda serkariy ninachi lichinkasi ichagining devorini teshib, qorin muskuli 
oralig'iga kelib joylashadi va to'rtinchi kuni metatserkariyga aylanadi. Metatserka- 
riy kapsulaga o'ralib, 70 kundan keyin yuqumli (invazion) holatga aylanadi. Asosiy 
xo'jayinlari - parrandalar metatserkariy bilan zararlangan ninachilar va ularning
54

---