S. F. Abdirasilov

Qalamtasvir. Apollon.
Ayrim narsaiaming sharpasi va tashqi ko‘rinishi bilan xarakterli. 
Shuning uchun bunday ko‘rinishlarni tasvirlashda ayrim holda tusli 
tasviming oddiy turi tanlanadi - bu esa siluet deb nomlanadi - bir xil 
tekis tus bilan qoplanib tashqi ko‘rinish ch izig i orqali bajariladigan
tasvir.
Qalamtasvir bajarish uslubiga ko‘ra asl nusxali (original) va 
bosmali turlariga boiinadi. Asl nusxali rasm deyilganda rassom 
tomonidan o ‘z q o ii bilan bajargan yagona namunasi hisoblanadi. 
Bosmali esa qog‘oz yuzasiga qolipdan tushirilgan rasmdir va u estamp 
deb yuritiladi. Estampning bir necha ko‘rinishi mavjud; gravyura, 
iinogravyura, litografiya.
Q alam tasvir tu rla ri
0*quv
Qisqa vaqdi
Chiziqli
166
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Qalamtasvir isliiatilishiga ko‘ra akademik va ijodiy tasvirlarga 
ajraladi. Akademik qalamtasvir - bu uzoq vaqt tasvirlash, turli shakl va 
belgilami o'rganish va tasvirlashning usullarini o‘zlashtirish maqsadida 
bajariladigan rasm. Ijodiy tasvir - bu rassomning fikri, hissiyoti. va 
dunyoqarashini obrazli tarzda ifodalovchi tasviriy san’at asaridir.
0 ‘quv va ijodiy ishlarda qoralama, etyud, eskiz iboralari keng 
qoMlaniladi. Qoralama deb qisqa vaqtii tasvirga aytiladi. Narsani tasviri 
yoki uning qismlarining mukammal o ‘rganilishi etyud orqali amalga 
oshiriladi. Etyud va qoralamalarda chuqur o‘rganilib to‘plangan 
borliqdagi haqiqiy materiallar ijodiy rasm yoki asarlar yaratilish 
mobaynida foydalanishga m oijallangan dastlabki chizg‘ilami - eskiz 
deb yuritiladi.
Tasvirlash jarayonini asosiy qoidalari
Rasm chizishdan aw al nai'sani yaxshilab kuzatish va tahlil qilish 
zarur. Rasm chizishda birinchi qoida - umumiydan xususiyga. Shuning 
uchun rasm chizishga kirishilganda narsaning fazoviy holati, o‘lchami 
va 
xarakterli 
tomonlarining 
umumiy 
ko‘rinishini 
qog‘ozga 
joylashtirishdan boshlanadi. Narsalaming umumiy ko‘rinishi eniga 
nisbatan bo‘yi katta b o isa, qog‘ozni tik holatda, eni katta bo‘lsa, 
qog‘ozni 
gorizontal 
holatda 
qo‘yiladi. 
Narsalaming 
umumiy 
ko‘rinishi yengil chiziqlar bilan 
qog'ozda 
belgilangandan 
so‘ng, 
qo‘yilmadagi mayda boiaklam ing 
shakli, 
tuzilishi va oicham lari 
aniqlanadi.
Ikkinchi 
qoida-xususiydan 
umumiylikka. Tasvirlovchi asosiy 
e’tibomi 
shaklning 
mayda 
boiaklariga 
ishlovlar 
berishga 
yo‘naltiriladi. 
Natijada 
har 
bir 
b o ia k alohida ahamiyatga ega 
boiadi. So‘nggida tasvirlanayotgan 
shaklni 
mayda 
boiaklarini
umumiylashtirib bir butun yaxlit