S. F. Abdirasilov

Chiziqli tasvir
- eng oddiy va keng tarqalgan turi. Bu yerda narsa­
lar yaxlit tutash chiziqlar yordamida yom g‘lik manbalarisiz va shak! 
hajmisiz tasvirlanadi. Chiziqli tasvir o ‘z navbatida tekisli (yassilik) va 
perspektivali bo‘lishi mumkin. Tekisli rasmda narsani faqat uzunligi va 
eni beriladi. Masalan, barg shaklining rasmi, tog‘lai- va h.k. Perspektivali 
chiziqli tasvirda narsalar uchta o ‘lchamdan iboratligini ko‘rsatadi - 
bo‘yi, eni va balandligi.
Bunday 
rasmlami 
bajarish 
mashaqqatli, 
negaki, 
perspektiva 
yordamida tasvirlashning asosiy qonun­
larini bilish kerak va sinf taxtasida bo‘r 
bilan ishlash tajribasiga ega bo‘lishi 
kerak. Perspektivada tasvirlangan rasm­
da narsalar to‘g ‘risida to‘liq tasaw ur 
beradi.
Chiziqli tasvir.
Shtrixli tasvir —
qisqa chiziq shtrixlaming kombinatsiyasini o ‘z 
ichiga oladi, odatda, ular chizilgan narsalami soya tomonlarida 
joylashadi. Narsalarning hajmini ko‘rsatishda tasvirdagi shtrixlar buyum
160
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

shakllarining yo‘nalishlari yumaloq va tekislik 
bo'yicha yuritiladi. Narsaning hajmi ko'rsatil- 
maguncha shtrixlar bir necha marotaba yurgiziladi.
Chiziqli tasvirlashga qaraganda shtrixli tasvir 
murakkabroq, shu sababli ham undan foydalanishdan 
oldin muvofiq (tegishli) mashqlar talab qiladi.
Narsani faqatgina siluet yoki konturini emas, balki 
uning hajmini ham ko‘rsatish kerak b o ig an holda 
shtrixli tasvirlashdan foydalaniladi.
Tonallik (tusli) tasvir
- bajarilishi yanada 
murakkabroq. Bunday usuldan narsani yanada yaxlit va ko‘rgazmali 
ko'rsatishda qoilaniladi. Tusli tasviming bajarilishi quyidagicha: sinf 
taxtasiga narsaning tashqi ko‘rinish chiziqlari bilan tasvirlanadi, unga 
bo‘r surtilgan latta bilan yupqa qatlam yurgiziladi; qorongi boigan 
joylari o‘chiriladi, yorug‘ joylari bo‘r bilan yanada kuchaytiriladi; undan 
keyin chizilgan narsani xarakterli qismlari bo‘rttirib chizib qo‘yiladi.