Nuqta, chiziq (chiziqli tasvir) va shtrix
Tasviriy san’atda nuqta, chiziq va shtrix rasm chizishda asosiy
vazifani bajaradi.
N uqta. Qog‘oz yuzidagi chiziq nuqtalardan iborat. Agarda bitta
nuqta qora dog‘
sifatida qabul qilinsa, ikkita nuqta orasini
tutashtiradigan bo‘lsak chiziq yoki biron-bir buyum qirrasini tashkil
qiladi. Tekislikdagi bir necha nuqtalami bir-biri bilan tutashtirsak biron-
bir buyumning umumiy shakli paydo boiadi.
Tasviriy
san’atning,
ayniqsa,
qalamtasvirda
qoilaniladigan
nuqtalar tayanch nuqta deyiladi. Shu tayanch nuqtalar orqali buyumning
shakli, konstruktiv tuzilishi quriladi.
Masalan,
tasvirda
odam
boshining
tayanch
nuqtalarining
konstruktiv qurilishishida asosiy o‘rinni bajarayotgani ko‘rsatilgan:
engak ko‘tarmasi, bumn, qosh o‘rtasi va peshona nuqtalari umumiy
boshning profil chizigini tasvirlab, konstruksiyasini qurishda katta
yordam beradi. Masalan, ikki yonoq suyagining tayanch nuqtalari bilan
engak ko‘tarmasi nuqtalari umumiy yuzning old tomoni tekisligini hosii
qiladi.
Tayanch nuqtalar qoralama chiziqlar tasvirlashda ham ko‘p
qo‘llaniladi hamda chiziqli tasvirlashni boshlang‘ich asosi bo‘lib
hisoblanadi.
Chiziqli tasvir.
Chiziq har bir buyumning shakl chegarasini
belgilaydi va buyumlaming tuzilish o'qlari bilan yordamchi chiziqlarida
ham bo‘ladi.
Tevarak-atrofimizni qurshab turgan tiriklik dunyosi biologiya
qonuni bo‘yicha kletkadan «nuqtadan» tuziladi. Oldin bitta undan
ikkinchisi ajralib harakatlanish paydo boMadi. Tasviriy san’atdagi
chiziqlarda ham xuddi shunday, nuqta harakatsiz, nuqtadan chiziqlarga
tutashtirilganda chiroyli egiluvchan ma’lum bir mazmunli shakl hosil
qiladi. Ayrim joyda yo‘g‘onroq, ayrimida ingichka bo‘lib, hattoki
ko‘rinar-ko‘rinmas bo‘ladi va yorqin plastik izlar hosil qiladi.
Dostları ilə paylaş: 
