S. X. Babadjanova, X. M. Bobojonova Dorivor o‘simliklar florasi va sistematikasi

Qabila.
Qovoqnamolar (Cucurbitales) -Тыквенные 
Oila. 
Qovoqdoshlar (Cucurbitaceae Juss.) - Тыквенные 
Turkum. 
Qovoq (Cucurbita Г.)
.
Bularning vakillari bir yillik va ko‘p yillik
o‘rmalab o‘suvchi o‘simliklar bo‘lib, palagi yirik, poyasining ichi bo‘sh,
naycha bo‘ladi. Gajaklari sershox, gullari ayrim jinsli qo‘ng‘iroqsimon bo‘lib,
sariq rangli bo‘ladi. Qovoqlarning vatani Janubiy Amerika hisoblanadi. Bu 
turkumning 13 turi mavjud bo‘lib, shundan asosan 3 turi ekib kelinadi. Qovoqning 
quyida sizga tanishtirmoqchi bo‘lgan barcha turlarida dorivorlik xususiyati 
mavjud. 
Tur. Kartoshka qovoq (C. maxima).
palaklari o‘rmalab o‘sadi. Palagi va
mevabandi ko‘pqirrali dunyoda mevasi eng yirik meva bo‘lib hisobianadi, 
og‘irligi 60-80 kg va undan ortiq bo‘ladi. Bu turning navlaridan yem-xashak,
oziq-ovqat va manzarali o‘simlik sifatida foydalaniladi.
21
Tur. Osh qovoq (C. moschata) .
palagi o‘tmas qirrali, uzun boiib, meva bandi
ham qirrali bo‘ladi. Bu o‘simlik turi MDH da Yevropaning janubida, Uzoq
Sharqda, Kavkaz ortida va Markaziy Osiyo davlatlarida ekiladi.Qovoq turlari 
Respublikamizning barcha hududlarida keng tarqalgan. 
Dorivorlik xususiyati
. Tibbiy maqsadlar uchun pishgan mevalar (urug‘lar va 
mevalari) ishlatiladi. Ibn Sino isitma (qaynatma) da,yo‘tal va ko‘krak og‘rig‘i, 
quloq og‘rig‘i, miya shishi va tomoq og‘rig‘i, tish og‘rig‘i kabi xastaliklarini 
davolashda qovoqni shifobaxsh deya ta’riflagan. 
Xalq tabobatida oshqovoq turli xil kasalliklarni davolashda 

yo‘talda, ko‘krak 
qafasi og‘rig‘ida ishlatilgan. Qovurilgan yoki pishirilgan qovoq pulpasidan, jigar 
kasalliklari bilan og‘rigan bemorlarga va buyrak kasalliklari uchun diuretik 
21
I.V. Belolipov, N.Z. Arabova, X, Axmedov, K.X. Buxorov, A.M. lslamov, Sh.E. Abdurasulov
Botanika va оsimliklar 
fiziologiyasi Т.: «Fan va lexnologiya», 2018, 

---

81 
sifatida tavsiya etilgan.Qovoq pulpasi diuretik, yallig‘lanishga qarshi va yarani 
davolash ta’siriga ega ekanligi aniqlandi. Shuning uchun bu yurak va buyrak 
xastaliklari uchun foydalidir. Qovoq ham ateroskleroz uchun ham foydalidir, 
chunki u xolesterolni ichakdan so‘rilishini pasaytiradi. Qovoq urug‘lari 
gelmintlarga qarshi antigelmintik ta’sir ko‘rsatadi.