S12-20 Bajardi: Aliyeva Pokiza Vodorod olishning sanoat usullari

Elektrolizli suv bilan vodorodni ishlab chiqarish: suv eritmali elektrolitga tushirilgan 2 ta elektrod (katod, anod) elektrolitik kelkachi 
vujudga keltiradi. Bunda elektrodlarda elektrokimeviy reaksiya yuz
beradi. Elektroliz vaqtida quyidagi reaksiyalar yuz beradi. Katodda N2 va gidroksid ionlari hosil bo‘lishi bilan suv qaytariladi: 4H 2 O + 4e = 2H 2 + 4OH - Modda suv va O 2 ga gidrooksid ionlarining oksidlanishi: OH - - 4e = 2H 2 O + O 2 Yig‘indi tenglamasi 2H 2 O = 2H 2 + O 2 bo‘ladi. Natijada vodorodning bitta hajmiga qo‘shimcha mahsulot sifatida ½xajmida hosil bo‘ladi. Bu protsessning mexanizmi shundan iboratki, 
suvda gidrooksid va H2 ionlari anod va katodga o‘tadi. Ularda esa 
H2 va O 2 moleklalarini hosil qilib, ionlar razryadi yuz beradi. Toza suvning
dissotsiatsiyasi va uning elektr o‘tkazuvchanligi kichkina,
buning uchun elektrolit eritmasi qo‘llaniladi (KOH, NaOH).
Suv elektrolizi elektrolizerlarda olib boriladi. Elektrolit uchun
vanna va unga tushirilgan elektrolitlardan iborat. Suvni nazariy parchalash uchun elektrolit yacheykaga 1,23 v berish kifoya, agarda esa suvni parchalashning quvvati 2-2,5 v tashkil 
etadi, bunda quvvatning bir qismi elektroenergiyani sarfini kompensatsiyalash,yacheykadagi elektrolitning ichki qarshiligini 
yengish uchun, katod va anoddagi quvvatni oshirish uchun ketadi. Gidrozavodlarda FV-250 va FV-500 tipdagi elektrolizerlar 
ishlatiladi. Uning vodorod ishlab chiqarish quvvati soatiga 250-500 m 3. Bu elektromzerlar filtr-presslidir, ularda silliq diafragmali va 
elektrolidli tankalar ishlatiladi.
Elektrolizer FV-250 va FV-500 konstruksiya jihatidan bir xil.
1m3 vodorod olish uchun 6-6,5 kVts elektroenergiya va 0,9-1l 
distillyat sarf bo‘ladi. Metod yutug‘i: elektrolizerlarning yuqori ishga mustahkamligi, vodorodning yuqori tozaligi (99,8%), xom ashyo (suv)ning qiymati
pastligi, suv va yordamchi materiallarining minimal sarfi, protsessning yuqori avtomatlashganligi: Kamchiligi: elektroenergiyaning ko‘p miqdordagi sarfi, elektrodlarni tokka ulash usuliga ko‘ra FV elektolizerlash bipolyardir. Sxema bipolyar elektrodga ulangan, ya’ni quvvat faqatgina oxirgi elektrodga beriladi. Ular glonopolya bo‘lib, katod va anod sifatida
xizmat qilishadi. Oraliq elektrod esa bipolyardir. Anod tomondagilar
( -) manfiy zaryadlanib, katodga xizmat qiladi, katod 
tomondagilar (+) musbat zaryadlanib, anodga xizmat qiladi.