Саьламлыг  здоровье

ЯДЯБИЙЙАТ - ЛИТЕРАТУРА – REFERENCES: 
 
1.
 
Бабичева, И.А. , Ю.Д. Ландеховский, Л.С. Ежова Клинико — морфологические параллели прилейкоплакии шейки матки 
// Акушерство и гинекология. — 1997. -№4.-С. 35-39.  
2.
 
Баевский, P.M. Прогнозирование состояний на грани нормы и патологии. М. - 1979. - 167с.  
3.
 
Вишнякова,  C.B.  и  др.    Этиопатогенетические  аспекты  псевдоэрозий  шейки  матки    //  Журнал  акушерства  и  женских 
болезней.- 2000. №2.- С 30-32.  
4.
 
Волков,  В.Г.,  Кузина  Е.В.  Папилломавирусная  инфекция  шейки  матки  у  женщин  старшего  возраста  //  Вестник  новых 
медицинских технологий. 2001. - Т. 8, №2.1. C. 30-32.  
5.
 
Кустаров, В.Н. , В.А. Линде. Патология шейки матки Спб.: Гиппократ, 2002.  
6.
 
Вишнякова,  C.B. , О.Г. Пекарев,  A.B. Ефремов Особенности клиники кольпитов и экзоцервицитов в климактерическом 
периоде // Актуал. пробл.акушерства и гинекол.- 2002.- Т.1, №1.- С.21.  
7.
 
Заболевания шейки матки (Клинические лекции) / Под ред. проф. В.Н.Прилепской М.: Медиа Сфера, 1997. - 85 с.  
8.
 
Голубкова, О.В. Отдаленные результаты лечения фоновых заболеваний шейки матки // Проблемы репродукции.  2003. - 
№2. - С. 48 — 51. 
9.
 
Гаврилова,  Т.А.  Прогнозирование  патологии  шейки  матки  и  совершенствование  диспансерного  наблюдения  Текст.: 
автореф. дис. .канд. мед. наук: 14.00.01 /  Гаврилова Татьяна  Анатольевна;  [Самар. гос. мед. универ.].  Самара, 1996.- 25с.-
Библиогр.: с.21-22.  
10.Голубкова, О.В. Оптимизация тактики ведения женщин репродуктивного возраста с доброкачественными заболеваниями 
шейки матки Текст. / О.В. Голубкова [и др.] // Проблемы репродукции. 2003. - №1. - С. 53 — 57.  
 
Р Е З Ю М Е 
 
СОВРЕМЕННЫЙ ПОДХОД К ЛЕЧЕНИЮ  ПАТОЛОГИЙ ШЕЙКИ МАТКИ 
 
Кулиева К.Д.,Байрамова Г.М., Кулиева Ш.В., Магеррамов Н.С. 
 
Предотвратить  рак  шейки  матки  можно  за  счет  применения 
организованных  диагностических  методов  и  эффективного  лечения 
предраковых  заболеваний.  В  этих  целях  осуществляются  скрининговые 
программы.  Благодаря  скрининга  рака  шейки  матки  можно  сохранить  на 
низком уровне РШМ в странах с государственной программой (12,24,28). 
В этих целях в НИИ Акушерства и Гинекологии было обследовано 120 
женщин  с  патологий  шейки  матки  (ПШМ).  Мы  исследовали  состояние 
эндокринной  системы  у  женщин  ввиду  того,  что  шейка  матки  является 
гормонозависимым  органом.  Так  у  16  (13%)  женщин  были  выявлены 
заболевания щитовидной железы, у 10 (8,3%) женщин сахарный диабет. Было 
проведено  генотипирование  IPV.  У  87  (72,5%)  женщин  IPV  был 
отрицательный, у 33 (27,5%) женщин был положительный. 
Из  них  у  12  (10%)  женщин  был  выявлен  генотип  низкого  риска,  у  11 
(9,2%)  женщин  генотип  высокого  риска.  Женщинам  с  положительным  IPV 
было  проведено  цитологическое  исследование  на  последующем  этапе. 
Цитологическое исследование было проведено по системе CIN и Betestd. Были 
обследованы  нижеследующие.  Согласно  терминологической  системе  (The 
Besthesda  System-  TBS):  Норма-  ASCUS  (Atypical  squamous  cells  of 
undertermned  significance)-(неясные  атипичные  эпителиальные  клетки)  –  17 
(14%) 
женщин 
LSUL 
(Low 
grade 
squamous 
intraepithelial 
lesion) 
интраэпителиальные  плоские  клетки  поврежденные  в  меньшей  степени-  12 
(10%) женщин, HSIL (High grade squamous intraepithelial lesion) повреждение 
высокой  степени-3  (2,5%)  женщин,  карцинома  (0,8%)  1  женщина,  CIN  I-
слабая дисплазия – 17 (10%) женщин, CIN II-умеренная дисплазия – 12 (10%) 

            
САЬЛАМЛЫГ – 2016. № 4. 
98 
женщин, CIN III – дисплазия тяжелой степени и преинвазивная карцинома – 
4 (3%) женщин. 
116  женщин  с  патологий  шейки  матки  лечились  на  нашем  клинике. 
Наша  тактика  включало  в  себе  комплексное  лечение,  состоящих  из 
хирургического  вмешательства  и  противовирусных,  цитотоксических, 
антиоксидантных и иммунологических препаратов.  
 
 
S U M M A R Y 
 
MODERN APPROACH TO THE THERAPY OF THE PATHOLOGIES OF THE NECK 
OF UTERUS 
 
Guliyeva K.D., Bayramova G.M.,Guliyeva Ş.V., Meherremov N.S. 
 
The carcinoma of the neck of uterus may be prevented by applying of the 
methods  of  an  organized  diagnosis  and  effective  treatment  of  the  precarcinoma 
diseases.  There  are  implemented  screening  programs  for  the  same  reason.  It  is 
possible to keep the cancer of the neck of uterus at a low level in the countries 
with  state  programs  through  the  screening  of  the  cancer  of  the  neck  of  uterus. 
(12,24,28).  
For the same reason, 120 women with the pathology of the neck of uterus 
were examined in the Scientific-Research Institute of Obstetrics and Ginecology. 
We  investigated  the  condition  of  the  endocrine  system  in  women  as  the  neck  of 
uterus  is  a  hormonally  dependant  organ.  Such  as,  we  revealed  thyroid  gland 
diseases  (hypo-,  hyperthireosis,  etc.)  in  16  (13%)  women,  reproductive  system 
diseases  in  22(18,3%)  women,  pancreatic  diabetes  in  10  (8,3%)  women.  IPV 
genotyping was conducted. İPI was negative in 87 (72,5%) women and positive in  
33(27,5%)  women.  
We revealed genotype of low risk in 12 (10%) women and genotype of high 
risk  in  11  (9,2%)  women  out  of  them.    The  women  with  IPV  positive,  were 
examined  cytologically  in  the  next  stage.  The  cytological  examination  was 
conducted with CIN və Bethesda System. The followings were defined. According 
to  Bethesda  terminological  system  (The  Bethesda  System-  TBS):  Norm-  ASCUS 
(Atypical  squamaus  cells  of  undertermined  significance)  -17  (14%)  women,  LSIL 
(Low grade squamous intraepithelial lesion)- 12 (10%) women, HSIL (High grade 
squamous  intraepithelial  lesion)-3      (2,5%)  women,  carcinoma  1(0,8%)  women. 
CIN I-weak displasia - 17 (10%)  women, CIN II-mild displasia – 12 (10%) women, 
CIN III- serious displasia and preinvasive carcinoma – 4 (3%) women. 
116  women  with  the  pathology  of  the  neck  of  uterus  were  treated  in  our 
clinic.  Our  tactic  incluided  complex  therapy:  surgical  intervention  and  antiviral, 
antioxidant and immunology drugs. 
 
 
Дахил олуб:  25.02.2016. 
 
 
 
 

САЬЛАМЛЫГ – 2016. № 4.
 
 
99 
QADINDA ÇANAQ DİBİ XƏSTƏLİKLƏRİNİN MÜASİR METODLARLA 
MÜALİCƏSİ 
 
Musayev X.N.,  Qurbanova C.F., Quliyeva K.D. 
 
ET Mamalıqvə Ginekologiya İnstitutu. 
 
Özündə  sidik  saxlamamağı,  çanaq  orqanlarının  sallanması  və  düşməsini, 
düz  bağırsağın  disfuksiyasını  birləşdirən  çanaq  dibi  pozğunluqları  qadının  həyat 
keyfiyyətlərinin  və  əmək  qabiliyyətinin  azalmasına  səbəb  olur.  Mayo  Clinik-in 
göstəricilərinə görə bütün qadınların üçdə biri həyatlarının müxtəlif dövrlərində bu 
pozğunluqlardan  əziyyət    çəkir.  Müasir  təbabətin    imkanları  haqqında  məlumatı 
olmayan  bəzi  qadınlar  isə  hətta  həkimə  müraciət  etməyərək  susmağa  üstünlük 
verirlər .  
Pensilvaniya  Univerisitetinin  mamalıq  və  ginekologiya  departamentinin 
tədqiqatları  inkontinensiya  ilə müraciət etmiş  xəstələrin 42% -də kiçik yaşlardan  
sidik disfunksiyasının olmasını göstərmişlər (2). 
Subut    olunmuşdur  ki,  bu  patalogiya  qadının  içtimai,  sosial,  klinik  və 
psixoloji  vəziyyətinə  pis  təsir  edir.  Əksər    tədqiqatlarda  inkontinensiya    olan 
qadınların  depressiv  vəziyyətə  düşməsi,  özünü  tədric,    seksual  disfunksiyaların 
olması göstərilmişdir (18,25). 
İnkontineksiya  və  genital  orqanların  prolapsının  müalicəsinin    effektiv 
olmasına  bir  sıra  faktorlar  təsir  edir.  Bunlardan  biri  bu  xəstələrdə  aparılan 
müayinə    alqoritminin  olmaması  və  müalicə  metodlarının  seçilməsinə  individual 
yanaşma  tərzinin  olmamasıdır.  Dianostik  alqoritmə  riayət  olunmaması 
inkontinensiyanın və prolapsın səbəbini təyin etməyə çətinlik törədir ki, bu da öz  
növbəsində müalicə taktikasının düzgün seçilməməsinə şərait yaadır. 
Çanaq  orqanlarının  prolapsı  və  inkontinensiya  çox    rast  gəlinən  və 
müalicəyə  cətin  tabe  olunan  patologiyadır.  Müxtəlif  dərəcələrlə  təbii  yolla  dogmuş 
qadınların 50%-də rast gəlir (4,5). Bu vəziyyət qadının həyat keyfiyyətini və intim 
münasibətini  pozur.  Həyat  kefiyyətinin  pozulması  prolaps  inkontinensiya  ilə 
müşayət  olunduqda  daha  dərin  xarakter  daşıyır.  Müəyyən  qadınlarda  prolaps  və 
ya  inkontinensiya  infeksion-iltihabi  proseslərlə  agırlaşır  ki,  hətta  xəstənin  həyatı 
üçün təhlükəli olur. 
Son zamanlarda  bəzən çanaq dibi toxumalarını müayinə məqsədilə  USM 
aparılır.  Lakin  bu  metod  həldə    standartlaşmayıb.  Xaricdə  geniş  istifadə  olunan 
POPQ  (İCS,1996)  üzrə  təsnifatlandırma  ölkəmizdə  geniş    yayılmayıb.  Çox  zaman 
ginekoloqlar xəstələrin müaiyinəsində  şikayətlər, anamnestik məlumatlar və klinik 
baxışdan istifadə edirlər ki, bu da xəstəliyin ağırlıq dərəcəsini  tam dəqiqləşdirmək , 
residiv  üçün    risk  qrupunu    müəyyən  etmək,  yanaşı    patologiyanı    aşkara 
çıxarmaq,  xəstənin  əməliyyatdan  sonrakı    aparılma  taktikasını  təyin  etmək  üçün  
kifayət deyil.  
Çanaq  dibi  xəstəliklərinin  rekonstruktiv-plastik  cərrahiyyəsinin  inkişaf 
etməsi  əməliyyatdan  sonrakı  residivlərin  profiaktikası  nın  yeni  yollarının  açır:  az 
invaziv  metodların  tətbiqi,  müasir  sintetik  materialların  çanaq  fassiyasının 
defektlərinin  bərpası  məqsədilə  istifadəsi.  Lakin  tədqiqatlarda  bir  sıra  sualların 
açıq qalması yeni aparılacaq işlərdə sintetik materialın istifadəsinə göstəriş və əks 
göstərişlərin,  kretirilərin  və  məqsədəuyğun  olub-olmamasının  dəqiqləşdirilməsini 
tələb edir.  
Çanaq  dibi  xəstəliklərinin  müalicəsi  məqsədilə  2014-2015  ci  illərdə  70 
qadında  cərrahi əməliyat aparılmışdır.  Xəstələr   üç qrupa bölünmüşlər: I qrupa- 
prolaps və inkontinensiya olan xəstələr ( 25 xəstə-35,7%) daxil edilmişdir. Bu qrup 

            
САЬЛАМЛЫГ – 2016. № 4. 
100 
da öz növbəsində 2 yarım qrupa bölünmüşdür: IA-prolaps və sidik inkontinensiya 
olan (15xəstə 21,4% ), IB-prolaps və anal inkontinensiya olan (10 xəstə 14,2%). II 
qrupa – yalnız  prolaps  olan xəstələr daxil edilmişdir (26 xəstə 37,2%). III qrupa – 
yalnız inkontinensiya olan xəstələr (19 xəstə 24,2%) daxil edilmişdir.   
Xəstələrin    yaşı  27-80  arasında  olmuşdur.  Yaşı  25-45  olan  xəstə  sayı  25 
(35%),  46-55  olan  16  (23%),  56-65  olan  16  (23%),    66  yaşdan  yuxarı  13  (19%) 
olmusdur. 
Xəstələrin şikayəti aşağıdakılardan ibarət olmuşdur: 
uşaqlıq  yolunda  yad  cisim  olması  hissi  -  51xəstə  (73%),  uşaqlıq  yolunda 
qaşınma, quruluq – 45 xəstə (64%), dispareuniya – 41 xəstə (58%), çanaq ağrıları- 
17 xəstə (24%), dekubital yaralar-14 xəstə (20%). Sidik ifrazı ilə bağlı şikayətlər : 
sidik    boşaltmanın    çətinləşməsi  –23  xəstə  (33%),  tez-tez  sidiyə  getmə  hissinin 
artması- 12 xəstə (17%), sidik saxlamamaq (stress)-15xəstə (24%). 
Bağırsaq  şikayətləri:  bağırsaq  boşaltmanın    çətinləşməsi-24xəstə  (34%), 
defekasiya  zamanı  ağrı  –  7  xəstə  (10%),  qazların  saxlanmaması  -  6  xəstə  (8.5%), 
duru  nəcizin  saxlanmaması  –  3  xəstə  (4,3%),  bərk  nəcizin  saxlanmaması-1xəstə 
(1,4%) .  
İrsiyəti  öyrənərkən  20  xəstədə  (28%)  ana  xəttilə  prolapsın  müxtəlif 
formalarının  olması  müəyyən  olmuşdur  ki,  bu  da  birləşdirici  toxuma 
strukturlarının çatışmazlığına  irsi meylliyin olmasını sübut edir. 
Risk  faktorlarının    araşdırarkən  aşağıdakıları  müəyyən  etmişik:  fiziki 
ə
məklə bağlı iş-16 xəstə (23%), artıq çəki (BÇİ 25-29,9) –38 xəstə (54%), piylənmə 
(BÇİ  30)-  9  xəstə  (13%),  birləşdirici  toxuma  displaziyası-  12  xəstə  (17%),  
keçirilmiş  ginekoloji  əməliyyatlar  -17  xəstə  (24%),  az  yaşlı  ilk  doğan-11  xəstə 
(16%), təbii yolla doğuş 50 xəstə (71%), 3 doğuşdan artıq-32 xəstə (46%), iri döllə 
doğuş-23  xəstə  (33%),  doğuşda  cırıq  (epiziotomiya)-38  xəstə  (54%),  doğuşda  
masaların    istifadəsi-8  xəstə  (11%).  Risk  faktorlarının  analizi  göstərir  ki,  çanaq 
dibi  patalogiyalarının  patogenizində  piy mübadiləsinin   pozulmasının  rolu var. 
60%-dən  çox  xəstədə  piy  mübadiləsinin    pozulması  aşkar    olunmuşdur  ki,orta 
bədən çəkisi indeksi 26,5 + 6,7 olmuşdur. 
17  xəstədə(24%)  müxtəlif    ginekoloji  əməliyyatlar-5  xəstədə  (7%)  total 
histerektomiya, 3 xəstədə (4%) subtotal histerektomiya abdominal yolla, 3  xəstədə 
(4%)  vaginal  histerektomiya,  6  xəstədə  (8%  )  ön,  arxa  kolporrafiya  icra 
olunmuşdur. 
2  xəstəyə  (2,8%)  arxa  divara  polipropilen  protez  qoyulmuş,  sonradan 
uşaqlıq yolunun xorası  ilə  bağlı  protezin hissəvi kəsilməsi  aparılmış və residiv 
yaranmışdır. 
Tərəfimizdən  çanaq  dibi  xəstəliyi  olan    qadınlarda    yanaşı  gedən  ekstra 
genital  xəstəliklər araşdırılmışdır. Bunlara : II-III dərəcəli hipertonik xəstəlik –17 
xəstə (24%), UŞX 9 xəstə (13%), varikoz xəstəlik -14 xəstə (20%), bronxial  astma- 
8  xəstə  (11%),  MBS-nin    xroniki  xəstəlikləri  –  12  xəstə  (17%),    şəkərli  diabet  –9 
xəstə  (13%),    sidik  ifrazı  sisteminin  xəstəlikləri  –11  xəstə  (16%),  ostexondroz  –5 
xəstə (7%). 
Xəstələrin müayinə planı tərtib edilmişdir.Xüsusi sual kartı tərtib olunaraq  
xəstələrə    təqdim  olunmuşdur.  Ginekoloji    statusun  dəyərləndirilməsi  zamanı  
POPQ  (Baden –Walker 1996 ) sistemindən istifadə olunmuşdur. 
I dərəcə -4 xəstə (5%), II dərəcə - 24 xəstə (34%), III dərəcə -29 xəstə (41%), 
IV dərəcə -13 xəstə (19%).  
Psixometriya metodunu aparmaq  məqsədilə  Cleivland  Clinik  Fondation  
tərəfindən işlənmiş  PFDİ-20 (Pelvic  Floor  Disorders  Distress  İnventory ) və PFİQ 
–  7  (Pelvic  Floor  İmpact    Questionnaire)  Azərbaycan  dilinə  tərcümə  edərək  tətbiq 
etmişik.  70  xəstənin  hamısı  əməliyyatdan    əvvəl  və  1  il  sonra    sual  kartlarını  

САЬЛАМЛЫГ – 2016. № 4.
 
 
101 
doldurmuşlar. Doldurduqdan sonra  ballar sayılmışdır, beləki  alınan və rəqəm nə 
qədər yüksək olursa, prolapsın  və inkontinensiyanin həyat keyfiyyətinə  təsiri bir o 
qədər  neqativ olur. Bütün xəstələrə  USM aparılmış  aralıq toxumaların vəziyyəti 
yeni  diaqnostik kriterilərlə araşdırılmışdır. 
Uroflurometriya,  elektromioqrafiya,  manometriya,  sfinkterometriya  tətbiq 
olunmuşdur.  
USM-də  20  xəstədə  (28%)  uretranın  deformasiyası,  5  xəstədə  (7%) 
uretranın proksimal nahiyyədə genişlənməsi, 3 xəstədə (4%) uretranın uzunluğu-
nun  azalması  müəyyən  olunmuşdur.  Düz  bağırsağın  qapayıcı  aparatının 
funksional vəziyyəti 15 xəstədə (21%) öyrənilmişdir.  
Elektromioqrafiyada  düz  bağırsağın  qapayıcı  aparatının  fon  və  iradi 
aktivliyinin  azalması aşkar olunmuşdur. 
Xəstələr müvafiq əməliyyatönü hazırlıq kecərək əməliyyata  hazırlanmışlar. 
15  xəstədə  (21%)  puborektal  plastika  TOT  əməliyyyatı  ilə,  10  xəstədə  (14%) 
puborektal  plastika  sfinkterolevatoroplastika  ilə,  8  xəstədə  (11%)  puborektal 
plastika pubovesikal arakəsmənin bərpası ilə, 9 xəstədə (13%) puborektal plastika 
rektovaginal  arakəsmənin  bərpası  ilə,  15  xəstədə  (21%)  puborektal  plastika 
pubovesikal  və  rektovaginal  arakəsmənin  bərpası  ilə,  10  xəstədə  (14%)  vaginal 
histerektomiya  M C kuldoplastika ilə yanaşı   puborektal plastika icra olunmuş-
dur,  3  xəstədə  (4%)  Berç    əməliyyatından    sonra    puborektal  plastika  icra 
olunmuşdur. 
 Beləliklə,  qadınlarda  çanaq    dibi  patologiyaların  rast  gəlmə  tezliyinin 
yüksək  olmasını  nəzərə  alaraq  kompleks  müayinə  metodlarının    tətbiqi  və  
vaxtında  aparılan  kompleks  müalicə  qadının  həyat  keyfiyyətini  yaxşılaşdıraraq  
sosial  əhəmiyyət kəsb edir.  
 
ЯДЯБИЙЙАТ - ЛИТЕРАТУРА – REFERENCES: 
 
1.
 
Azar M; Noohi S; Radfar S; Radfar MH Sexual function in women after surgery for pelvic organ prolapse. Int Urogynecol J Pelvic 
Floor Dysfunct. 2008 Jan;19(1):53-7. Epub 2007 Jun 15 123  
2.
 
Bruce  RG,  El  Galley  RE,  Galloway  NT.  Paravaginal  defect  repair  in  the  treatment  of  female  stress  urinary  incontinence  and 
cystocele. Urology 1999; 54: 647–51. 
3.
 
Boyles  SH,  Weber  AM,  Meyn  L.  Procedures  for  urinary  incontinence  in  the  United  States,  1979–1997.  Am  J  Obstet  Gynecol 
2003; 189: 70–75. 
4.
 
Debodinance  P,  Berrocal  J,  Clave  H,  Cosson  M,  Garbin  O,  Jacquetin  B,  et  al.  Changing  attitudes  on  the  surgical  treatment  of 
urogenital prolapse: birth of the tension-free vaginal mesh [in French]. J Gynecol Obstet Biol Reprod 2004;33:577–88.  
5.
 
Gousse  AE,  Barbaric  ZL,  Safir  MH,  et.  al.,  Dynamic  half  Fourier  acquisition,  single  shot  turbo  spin-echo  magnetic  resonance 
imaging for evaluating the female pelvis. J Urol 2000;164:1606– 1613. 
 
Р Е З Ю М Е 
 
СОВРЕМЕННЫЕ ЛЕЧЕБНЫЕ МЕТОДЫ ЗАБОЛЕВАНИЙ ТАЗОВОГО ДНА У 
ЖЕНЩИН 
 
Мусаев Х.Н., Гурбанова Дж.Ф., Гулиева К.Д. 
 
Нарушения  тазового  дна,  включающие  в  себе  недержание  мочи, 
выпадение  и  опушение  тазовых  органов  и  дисфункцию  прямой  кишки 
является причиной снижения качества жизни и трудоспособности женшины. 
С  целью  лечения  заболеваний  тазового  дна  2014-2015  годах  была 
оперирована  70  женщин.  Больные  были  разделены  на  три  группы:1  группа: 
больные с пролапсом и инконтиненцией ( 25 больных-35,7%). Эта группа была 
разделена  на  две  подгруппы:  1А-больные  с  пролапсом  и  мочевой 
инконтиненцией  (15  больных  (21,4%)),  1Б-больные  с  пролапсом  и  анальной 

            
САЬЛАМЛЫГ – 2016. № 4. 
102 
инконтиненцией  (10  больных  (14,2%)),  2  группа:  больные  с  пролапсом(26 
больных(37,2%)),  3  группа:  больные  с  инконтиненцией(19  больных  (24,2%)). 
Всем  больным  была  проведена  соотвествующая  предоперационная 
подготовка.  
 
 
S U M M A R Y 
 
MODERN TREATMENT METHODS OF DISEASES OF PELVIC FLOOR IN 
WOMEN. 
 
Musayev X.N.,  Gurbanova C.F., Guliyeva K.D. 
 
Disordes  of  pelvic  floor  like  urine  incontinence,  swelling  of  pelvic  organs 
and  fall,  dysfunction  of  rectum,results  to  reduction  of  life quality  and  and  work 
capability of women.Surgical operation is carrie out on 70 women in 2014-2015 
on the purpose of treatment of disease of pelvic bottom,Patients are distinguished 
into three groups: I group: patients suffering form prolapse and incontinence (25 
patients-35.7%).This  group  is  also  divided  into  two  subgroups:IA-prolapse  and 
urine  incontinence  (15  patients  (21.4%)  ),  IB-prolapse  (26  patients  (14.2%)  ).  II 
group-patients  suffering  only  from  prolapse  (26  patients  (37.2%)  ).  III  group-
patients suffering only from incontinence ( 19 patients (24.2%) ). 
 
Дахил олуб:  25.06.2016. 
 
 
 
2-Cİ TİP ŞƏKƏRLİ DIABETİ OLAN XƏSTƏLƏRDƏ 
DİSLİPİDEMİYANIN KORREKSİYASINDA ROZUVASTATİNİN 
EFFEKTİVLİYİNİN TƏHLİLİ 
 
Ə
zizov V.Ə., İbadova F.Ə., Mirzəzadə V.A., Rəhimova A.S. 
 
Azərbaycan Tibb Universitetinin II Daxili xəstəliklər kafedrası, 
VM Endokrinologiya, Diabet və Metabolizm mərkəzi, Bakı. 
 
Şəkərli  diabet  (ŞD)  ən  çox  yayılmış  xronik  endokrin  xəstəlikdir  və  bu 
xəstələrin  sayı  sürətlə  artır.  Müxtəlif  ölkələrdə  ŞD  olan  pasiyentlərin  sayı  3-10% 
təşkil edir.  
ŞD  olan  xəstələrdə  əlilliyin  və  ölümüm  əsas  səbəbi  ürək-damar 
ağırlaşmalarıdır. ŞD olan xəstələrdə ŞD olmayanlarla müqayisədə nisbi ölüm riski 
2,8  dəfə  yüksəkdir.  Müəyyən  edilmişdir  ki,  xolesterinin  səviyyəsi  fərqlənməyən 
xəstələr  arasında  ŞD  2  olan  pasiyentlərdə  diabeti  olmayanlarla  müqayisədə  ÜİX-
dən ölüm halları 3-4 dəfə çoxdur (1).  
Şəkərli  diabet  zamanı  ürək-damar  ağırlaşmalarının  yaranmasının  əsas 
səbəblərindən  biri  lipid  mübadiləsinin  pozulmasıdır  (2,3).  ŞD  2  olan  xəstələrdə 
qanda  lipoproteinlər  kəmiyyət  və  keyfiyyət  dəyişikliyinə  məruz  qalırlar.  Kəmiyyət 
göstəricilərinə  qanda  triqliseridlərin  (TQ)  miqdarının  artması  və  əksinə,  yüksək 
sıxlıqlı  lipoproteinlərin  (YSLP)  səiyyəsinin  azalması  aiddir.  Keyfiyyət  göstəricisi 
qanda  aşağı  sığlıqlı  lipoproteinlərin  (ASLP)  kiçik  bərk  hissəciklərinin  əmələ 

САЬЛАМЛЫГ – 2016. № 4.
 
 
103 
gəlməsidir.  Ona  görə  də  şəkərli  diabetin  idarə  olunmasında  şəkərsalıcı, 
antihipertenziv terapiya ilə yanaşı, dislipidemiyanın korreksiyası da əsas müalıcə 
taktikalarından biri sayılır (4-7).  
Son  zamanlar  statin  sırasından  olan  preparatlardan  rozuvastatinə  daha 
çox yer verilir (8-11). Bu preparat Shionologi (Yaponiya) farmaseftik kompaniyası 
tərəfindən hazırlanmış və 2003 –cü ildən istifadəsinə ABŞ –da icazə verilmişdir. 
Tədqiqatın məqsədi 2-ci tip şəkərli diabeti olan xəstələrdə dislipedimiyanın 
korreksiyasında  rozuvastatinin effektivliyini öyrənməkdir.  
Material və metodlar: Bu məlumat ATU-nun II Daxili xəstəliklər kafedrası 
ilə  VM  Endokrinologiya,  Diabet  və  Metabolizm  mərkəzinin  birgə  tədqiqatının  bir 
hissəsini əks etdirir. 3 ay ərzində 2-ci tip şəkərli diabet xəstələrində rozuvastatinlə 
müştərək  terapiya  alan  pasiyentlərlə  dislipidemiyanın  korreksiyası  nəzərdə 
tutulmayan,  amma  kompleks  müalicə  alan  xəstələrin  müqayisəli  təhlili 
aparilmiştir. 
Statinoterapiya qrupuna daxilolma meyarları: 

I2-ci tip şəkərli diabetin olması 

Ürək  –damar  patologiyası  olmayan,  aşağı  sıxlıqlı  lipoprotein    (ASLP)  100 
mq/dl və yuxari olan, ürək-damar xəstəliyi olan, ASLP 70 mq/dl və daha yüksək 
olan xəstələr 
Statinoterapiya qrupundan çıxarılma myarları: 
1.Müşahidə olunan kişi və qadın xəstələrdə ALT,AST,KFK –nın normanın 
yuxarı  səviyyəsindən 2 və daha çox yüksək olması 
2.Yumaqcıq filtrasiyası sürətinin 60 ml/dq/1,73 m2 dan aşagı olması 
Nəzarət qrupuna daxil olma meyarları: 
1.Kişi və qadın xəstələrdə ALT,AST,KFK –nın normal göstəricilərin üst 
sərhəddindən 2 dəfə və daha çox yüksək olması 
2.Yumaqcıq filtrasiyası sürətinin 60 ml/dq/1,73m2 aşağı olması 
3.TQ uygun göstəriciləri <150 mq/dl olanda, həmin xəstə üçün LDL uyğun 
göstəriciləri < 70 mq/dl və ya <100 mq/dl olmalıdır. 
Nəzarət  qrupa  (N  qrupu)  22  xəstə  (12  qadın,10  kişi  ),  rozurvastatin 
qrupuna  (RST  qrupu)  07.01.2014-28.09.2014  müddətində  VM    Endokrinologiya, 
Diabet və Metabolizm Mərkəzinə (Bakı, Azərbaycan) müraciət edən 247 xəstə (124 
kişi ,123 qadın) daxil edilmişdir. 
Statinoterapiya zamanı xəstələr gündə 20 mg rozuvastatin qəbul ediblər. 83 
xəstə “Mertenil” (Gedeon Richter Macarıstan) adı ilə həb, 81 xəstə ”Rovastat” həbi 
(Abdil  İbrahim,  Türkiyə),  83  xəstə  isə  “Ultrox”  (Nobel  Farma,  Türkiyə)  qəbul 
etmişlər.  Alınan  nəticələrdən  məlum  olmuşdur  ki,  hər  3  həbin  lipid  mübadiləsinə 
və başqa klinik-metabolik gösəricilərə təsiri eynidir. 
RST  və  N    qrupuna  daxil  olan  xəstələr  cinsiyyətinə,  yaşına,  xəstəlik 
müddətinə,  bədən  çəkisi  indeksinə,  sistolik  və  diastolik  təzyiqin  ölçülərinə, 
acqarına  qlikemiya  və  qlikohemoqlobinin  göstəricilərinə,  böyrək  və  qaraciyərin 
funksional  vəziyyətinə,  KFK  səviyyəsinə  görə  statistik  dürüstlük  cəhətdən 
fərqlənməmişlər. Ümumi xolesterinin, yüksək sıxlıqlı lipoproteinlər, triqliseridlərin  
səviyyəsi  Human  Diagnostics  Word-wide  (Almaniya)  reaktivləri  vasitəsilə  Cobas 
Mira  (Roche  Diagnostics  Corporation,  İsveçrə)  avtomatk  analizatorunda  təyin 
edilmişdir.  ASLP-nin  səviyyəsi  Fridvald  düsturu  ilə  hesablanmışdir.  Bu  düstur 
TQ<400 mq/dl olanda istifadə olunur. 
Tədqiqat zamanı öyrənilən materialın minimal, orta, maksimal göstəriciləri 
təyin edilmiş və xəta faizi də öyrənilmişdir. Statistik təhlil Microsoft Excel standart 
kompüter proqramı vasitəsilə aparılmışdır.