Саьламлыг  здоровье

S U M M A R Y 
 
INFLUENCE OF MATERNAL OBESITY ON FETAL VASCULAR STRUCTURES 
 
Janbakhishov T.G. 
Dokuz Eylul University School of Medicine, Department of Obstetrics and 
Gynecology 
Key words: Pregnancy, Obesity, Doppler examination, Vascular Endothelial 
Growth Factor. 
 
Introduction:  The  healthy  status  of  a  pregnant  woman  is  playing  an 
important  role  for  succesfull  pregnancy  outcome.  Such  pathology  as  maternal 
obesity  may  have  a  negative  impact  on  pregnancy  and  even  lead  to  a  sudden 
intrauterine fetal death. 
Material  and  Methods:  The  main  objective  of  this  study  is  to  investigate 
the  changes  in  the  endothelial  cells  of  vessels  of  pregnant  women  with  Obesity. 
Immunohistochemical  staining  method  was  used  to  detect  vascular  endothelial 
growth  factor  (VEGF)  expression  in  the  endothelial  cells  of  umbilical  vein,  the 
relationship  between  these  findings  and  pregnancy  outcome  as  well  as  Doppler 
study  results  was  determined.  All  women  in  the  study  gave  birth  via  Cesarean 
section in order to eliminate the negative impact of a normal delivery process on 
fetal vessels. Participants were divided into two groups: the first group included 
13 pregnant women with the diagnosis of Obesity and the control group included 
46 pregnant women without any pathology and with normal body weight.  
Results: Women with Obesity had lower levels of VEGF when compared to 
control group (4,58+ 2,78 and 5,05 + 2,68, respectively).  
Conclusion:  Pregnant  women  with  Obesity  are  probably  at  high  risk  for 
developing pathological processes in fetal circulatory system.
  
 
Дахил олуб:  16.02.2016. 
 
 
KAMPĠLOBAKTERĠYA ĠNFEKSĠYASI  ĠLƏ YOLUXMUġ HAMĠLƏ 
QADINLARDA SONUN ĠLTĠHABI DƏYĠġĠKLĠKLƏRĠ 
 
ġirəliyeva S.Ġ. 
 
Akad.M.Mirqasımov ad. Respublika Klinik Xəstəxanası 
 
Hazırda  kampilobakterioz  problemi  vaxtındanəvvəl  doğuĢların,  irinli-
iltihabi  ağırlaĢmaların  və  sonda  baĢ  verən  patoloji  dəyiĢikliklərin  inkiĢafının  risk 
amillərindən biri kimi geniĢ müzakirə olunur [1, 2]. Alimlər bu fikirdə həmrəydirlər 
ki, kampilobakterioz   xronik iltihab markeri kimi qiymətləndirilə bilər və  spesifik 
profilaktika tədbirlərinin aparılmasını tələb edir [3, 4]. 
DoğuĢdansonrakı  endometriti    olan  zahı  qadınlarda    iltihabi  dəyiĢikliklər 
arasında  bazal  desiduitin  və  xorioamnionitin  üstünlük  təĢkil  etməsi  yoluxmanın 
qalxan yolunu təsdiq edir [5]. Müasir ədəbiyyatda  sonun ginekoloji müayinəsinə 
həsr olunmuĢ çoxlu elmi iĢlər vardır [1, 2, 3]. Müəlliflər hesab edirlər ki,  sonun 

 
toxumalarında iltihabi dəyiĢiklikləri olan zahı qadınlarda  irinli-septik ağırlaĢma-
ların yaranması riski artır [4, 5]. 
Tədqiqat  iĢinin  aktuallığı  ondadır  ki,  müasir  dövrdə  sonda  iltihabi 
dəyiĢikliklərin yaranmasına təsir edən amillərin hamısını aĢkar etmək çətindir.  
Tədqiqat  iĢinin  məqsədi  sonda  iltihabi  dəyiĢikliklərin  yaranması  və 
kampilobakteriozun  olması  arasında  meydana  çıxan  asılılığın  aĢkar  edilməsi 
olmuĢdur. 
Tədqiqat  iĢinin  material  və  metodları.  Tədqiqat  zamanı  birdöllü 
hamiləlik  keçirən  51  qadın  müayinə  edilmiĢdir.  DoğuĢ  tarixlərinin  retrospektiv 
təhlili aparılmıĢdır ki, o da sonda baĢ verən iltihabi dəyiĢikliklərin inkiĢaf etməsi 
və  hamiləlik  vaxtı  qadınlarda  kampilobakteriozun  olması  arasında  qarĢılıqlı 
ə
laqənin  aĢkar  edilməsinə  yönəldilmiĢdir.    Qadınlar  bütün  hamiləlik  dövründə, 
doğuĢ  vaxtı  və  doğuĢdansonrakı  dövrdə  müayinə  edilmiĢdir.  Tədqiqata 
qoĢulmanın  meyarları  qismində:  birdöllü  hamiləliyin  olması,  hamilə  qadının 
kampilobakterioza  görə  müayinəsi,  vaxtında  olan  (37-41  həftədə)  doğuĢlar, 
Qeysəriyyə  kəsiyi  vasitəsilə  doğuĢun  aparılması,  sonun  patoloji-anatomik 
müayinəsi  əsas  götürülmüĢdür.    Tədqiqatdan  çıxarılmanın  meyarları:    dölyanı 
suların vaxtındanəvvəl axması və doğuĢ fəaliyyətinin vaxtındanəvvəl inkiĢaf etməsi. 
Müayinənin gediĢində hamilə qadınlar  aĢağıdakı qruplara bölünmüĢlər: I 
qrupa  (n=15)  –  kampilobakterioz  aĢkar  edilməyən  qadınlar,  II  qrupa  (n=36)  – 
kampilobakterioz aĢkar edilən qadınlar daxildir.  
Son  morfoloji  olaraq  makroskopiya  (ciftin,  döl  qiĢalarının  və  göbək  ciyəsi-
nin  vəziyyətinin  təyin  edilməsi,  orada  görünən  dəyiĢikliklərin  xarakteristikası); 
morfometriya ( ciftin çəkisinin və ölçülərinin, görünən makroskopik dəyiĢikliklərin 
planimetriya  vasitəsilə  təyin  edilməsi)  yolu  ilə  tədqiq  edilmiĢdir.  Histoloji 
preparatlarda    müxtəlif  dərəcəli  vaskulyarizasiyalı  xovların  sayı  hesablanmıĢdır 
(damarsız,  zəif  vaskulyarizasiyalı,  hipervaskulyarizasiyalı),  xovların  yerləĢməsi 
sıxlığı, sinsitial böyrəklərin inkiĢaf dərəcəsi və xarakteri təyin edilmiĢdir.  
 
Tədqiqat iĢinin materialları riyazi statistika metodları ilə Statistica 7.0, MS 
Excel    paketinin  proqram  təminatından  istifadə  etməklə  iĢlənmiĢdir.  Bu  zaman 
Ģansların  qiymətləndirilməsi  (ġQ),  ġQ-nə  qarĢı  etibarlılıq  intervalı  (EĠ) 
hesablanmıĢ, həmçinin iki qrupda nisbi tezliklərin müqayisə olunması (p müxtəlif 
etibarlılıq  səviyyəsi üçün Styudent meyarının əmsalı) həyata keçirilmiĢdir. 
Nəticələr  və  onların  müzakirəsi.  Müayinə  olunan  qadınların  nə  yaĢ 
(p>0,05), nə də xəstəliyin təkrarlığına görə əhəmiyyətli fərqləri olmamıĢdır (p>0,05).  
Hamilə  qadınların  orta  yaĢı  23,5±2,4  təĢkil  etmiĢdir.  Sonda  iltihabi  dəyiĢikliklər 
30 hadisədə aĢkar edilmiĢdir: 86,6±7,4% hadisə – kampilobakterioz ilə yoluxmuĢ 
qadınlarda,  13,4±2,2%  –  kampilobakterioz  aĢkar  edilməyən  hamilə  qadınlarda, 
p<0,05.  Sonda  baĢ  verən  iltihabi  dəyiĢikliklərin  strukturu  cədvəl  1-də  təqdim 
edilmiĢdir. 
Жядвял  № 1. 
Kampilobakterioz ilə yoluxmuş və yoluxmayan qadınlarda sonlarda baş verən iltihabi 
dəyişikliklərin strukturu 
Sonlarda baş verən iltihabi dəyişikliklər 
I qrup (n=15) 
II qrup (n=36) 
Müt. 
% 
Müt. 
% 
Seroz parietal desiduoamnionit 
1 
6,6 
3 
8,3 
Seroz – irinli endovaskulit 
1 
6,6 
5 
13,8±5,4 
Diffuz parietal ocaqlı plasentit 
1 
6,6 
2 
5,5 
Diffuz seroz parietal və bazal desiduit 
0 
0 
14 
38,8±3,9 
Ocaqlı vaskulyar seroz-leykositar funikulit 
1 
6,6 
2 
5,5 
Cəmi 
4 
13,4±2,2 
26 
86,6±7,4 

 
  
САЬЛАМЛЫГ – 2016. № 3. 
52 
Kampilobakterioz aĢkar edilən qadınlar qrupunda  diffuz seroz parietal və 
bazal  desiduitin  tezliyi    38,8±3,9%-ə  çatmıĢdır  ki,    bu  da   sonun  toxumalarında 
yüksək  infeksion-iltihabi  proseslərin  baĢ  verdiyini  göstərir  və  doğuĢdansonrakı 
dövrdə  irinli-iltihabi  ağırlaĢmalara  münasibətdə  əlveriĢsiz  proqnostik  əlamət 
sayılır. 
Statistik  təhlilin  məlumatlarına  görə,  kampilobakterioz  ilə  yoluxmuĢ 
qadınların  sonunda  baĢ  verən  iltihabi  dəyiĢikliklərin  ġQ  kampilobakterioz  aĢkar 
edilməyən  hamilə  qadınlarla  müqayisədə  95%-li  EĠ=[3,42;  25,36],  p=0,000 
olduqda12,8 təĢkil edir. Beləliklə, belə qərara gəlmək olar ki, kampilobakterioz ilə 
yoluxmuĢ  qadınların  sonunda  iltihabi  dəyiĢikliklərin  inkiĢaf  riski  I  qrupdakı 
hamilə qadınlara nisbətən 6 dəfə yüksəkdir. Bundan baĢqa sonda qan dövranının 
pozğunluqları  aĢkar  edilmiĢdir:  I  qrupda  12,0±6,4%,  II  –  88,8±6,4%  qeyd 
olunmuĢdur( p<0,05) (cədvəl 2). 
Жядвял  № 2. 
Sonda qan dövranının pozğunluqları (müt./%) 
 Sonlarda qan dövranının pozğunluqları 
I qrup (n=15) 
II qrup (n=36) 
Müt. 
% 
Müt. 
% 
Göbək ciyəsinin flebotrombozu  
0 
- 
5 
12,0±6,4 
 Ciftin  qişalarında  və  toxumalarında  qan  dövranının 
pozulması ilə birlikdə flebotromboz  
3 
20,0±3,2 
8 
22,2±4,7 
 Kəskin  dissirkulyator  dəyişiklərlə    birlikdə  xovarası 
sahəyə geniş qansızmalar  
0 
- 
9 
25,0±7,4 
Cəmi  
3 
12,0±6,4 
26 
88,0±6,4 
Statistik  təhlilin  məlumatlarına  görə,  kampilobakterioz  ilə  yoluxmuĢ 
qadınların sonunda baĢ verən  iltihabi dəyiĢikliklərin ġQ kampilobakterioz aĢkar 
edilməyən  hamilə  qadınlarla  müqayisədə    95%-li  EĠ=[0,94;  12,82]  olduqda  3,64 
təĢkil  edir.  Lakin  əhəmiyyətlilik  səviyyəsi  kafi  həddə  çatmamıĢdır  (p=0,06). 
Beləliklə,  yalnız  onu  güman  etmək  olar  ki,  kampilobakterioz  ilə  yoluxmuĢ 
qadınların  sonunda  iltihabi  dəyiĢikliklərin  inkiĢaf  riski  I  qrupdakı  hamilə 
qadınlara nisbətən 4 dəfə yüksəkdir.   
Жядвял  № 3. 
I və II qrupda olan yenidoğulmuşların ciftlərinin struktur komponentlərinin 3-ballıq  şkala üzrə 
yarıkəmiyyət qiymətləndirilməsi (M±m) 
Qeyd    -  *  qruplar  arasında 
fərqlər  Styudent  meyarının  t≥2, 
p≤0,05 qiymətində  dürüstdür.  
 
Sonun 
müayinəsinin 
məlumatlarına  əsasən  aĢağı-
dakı  dəyiĢikliklər  aĢkar  edil-
miĢdir:  sonun  iltihabi  dəyiĢik-
likləri, qan dövranının pozğun-
luqları və xovlu xorionun yetiĢ-
məsinin  pozulması.  I  və  II 
qrupda  olan  qadınlarda  ciftin 
morfometriyası aparılmıĢ və bu 
zaman  hər  bir  göstərici  3-ballıq  sistem üzrə  qiymətləndirilmiĢdir  (cədvəl  3)  ki,  bu 
da  onun  müxtəlif  komponentlərinin  zədələnmələrini  obyektiv  qiymətləndirməyə 
imkan vermiĢdir. 
Cədvəl  3-dən  görünür  ki,  II  qrupdakı  ciftlərin  xovarası  sahəsinin  xüsusi 
çəkisi  ağzı  bağlanmıĢ  xovların  (psevdoinfarktlar)  ətrafında  fibrinoidin  çökməsi  və 
Göstərici  
I qrup  (n=15) 
II qrup (n=36) 
Ana hissəsinin elementləri 
2,4 ±0,3 
1,9 ±0,2 
Xorial lövhənin elementləri 
2,4 ±0,2 
2,5 ±0,5 
Xovarası sahə 
2,3 ±0,3 
1,6 ±0,5* 
Xovarası fibrinoid 
1,2 ±0,02 
2,3 ±0,2* 
Xovların stroması 
1,9 ±0,1 
2,6 ±0,3* 
Xovların damar şəbəkəsi 
2,5 ±0,4 
1,3 ±0,2* 
Sinsitial böyrəklər 
1,2 ±0,05 
1,5 ±0,1 
Periferik sitotrofoblast 
1,1 ±0,02 
1,8 ±0,1* 
Psevdoinfarktlar 
0,3 ±0,01 
2,1 ±0,2* 
İnfarktlar 
0,2 ±0,01 
0,9 ±0,1* 
Kalsifikatlar 
0,2 ±0,02 
0,3 ±0,04 
İltihabi infiltrasiya 
0,1 ±0,01 
1,2 ±0,2* 

 
sitotrofobolastik  adacıqların  inkiĢaf  etməsi  nəticəsində  dürüst  böyümüĢdür. 
Xovların  stroması  sıxlaĢmıĢ,  damar  komponenti  dürüst  azalmıĢdır,  belə  ki, 
xovların kapilyar Ģəbəkəsinin kompensator reaksiyası açıq-aydın natamam olmuĢ 
və ya ocaqlı xarakter daĢımıĢdır. II qrupda infarktların və psevdoinfarktların sayı 
iltihab  reaksiyasında  olduğu  kimi  müqayisə  qrupuna  nisbətən  eyni  dərəcədə 
statistik dürüst yüksək olmuĢdur. 
Klinik  və  morfoloji  məlumatların  təhlilinin  nəticələri  göstərmiĢdir  ki,  əksər 
hallarda kampilobakteriya infeksiyası ciftin strukturunun yenidən qurulmasını və  
xorionun  xovlarının  yetiĢməsinin  pozulmasını  törədir  ki,  bu  da  xronik  cift 
çatıĢmazlığının,  bir  sıra  hallarda  isə  göbək  ciyəsi  və  membranoz  çatıĢmazlığın 
inkiĢaf  etməsinə  gətirib  çıxarır.  Hamiləlik  vaxtı  qadınlarda  kampilobakteriozun 
olması  sonda  baĢ  verən  iltihabi  dəyiĢikliklərin  inkiĢafının  ciddi  risk  amili  sayılır. 
Kampilobakterioza görə müayinə planlı operativ doğuĢlara hazırlıq zamanı hamilə 
qadınların müayinə standartına daxil edilməlidir. 
 
ЯДЯБИЙЙАТ - ЛИТЕРАТУРА – REFERENCES: 
 
1.Колос  Е.Н.,  Гнутов  И.Н.,  Ющенко  Г.В.  Клинико-эпидемиологическая  характеристика  кампилобактериоза  в  условиях 
интенсивно развитого животноводства  // Здравоохранение Казахстана,  2008, №12, с. 46-48. 
2.Сидельникова В.М. Инфекция как фактор риска невынашивания беременности  // Гинекология, 2008, № 5, С. 28 - 30 
3.Cypierre A., Denes E., Barraud O., Jamilloux Y. Campylobacter fetus infections // Мed Mal Infect,  2014, vol 44, № 4, p.167-173 
4.Kirk K.F., Nielsen H.L. The susceptibility of Campylobacter concisus to the bactericidal effects of normal human serum // APMIS, 
2015, vol 123, №3, p.269-274  
5.Li X., Harwood V.J., Nayak B., Staley C. A Novel Microbial Source Tracking Microarray for Pathogen Detection and Fecal Source 
Identification in Environmental Systems // Environ Sci Technol., 2015, vol 16, № 12, p.7319-7329 
 
Р Е З Ю М Е 
 
ВОСПАЛИТЕЛЬНЫЕ ИЗМЕНЕНИЯ В ПОСЛЕДАХ У БЕРЕМЕННЫХ С 
КАМПИЛОБАКТЕРНОЙ ИНФЕКЦИЕЙ 
 
Ширалиева С.И. 
 
По результатам  проведенных нами исследований последов женщин с 
кампилобактерной инфекцией были выявлены расстройства кровообращения 
в  последе,  наличие  воспалительных  изменений  с  явлениями  нарушения 
процесссов созревания ворсинчатого хориона. Как оказалось, в большинстве 
случаев  кампилобактерная  инфекция  вызывает  нарушение  процессов 
созревания  в ворсинах хориона структурной перестройки плаценты, которые 
в  последующем  приводят  к  развитию  хронической  плацентарной 
недостаточности,  а  в  некоторых  случаях  -  к  мембранозной  и  пуповинной 
недостаточности.  Наличие  у  женщины  кампилобактериоза  во  время 
беременности  является  основным  фактором  риска  развития  воспалительных 
изменений  в  последе.  Следует  внести  исследование  на  кампилобактериоз  в 
алгоритм  обследования  беременных  при  подготовке  к  предстоящему 
оперативному родоразрешению. 
 
Дахил олуб:  27.01.2016. 
 
ADƏTĠ ERKƏN  REPRODUKTĠV DÜġÜKLƏRĠ OLAN QADINLARIN 
KLĠNĠK VƏ ANAMNESTĠK XARAKTERĠSTĠKASI 
 
Məmmədli G.H., Siraclı Ü.M. 

 
  
САЬЛАМЛЫГ – 2016. № 3. 
54 
 
Azərbaycan Tibb Universiteti, II mama-ginekologiya kafedrası 
 
Reproduktiv  vəziyyət  və  doğum  -    həm  hər  bir  fərdin,  həm  də  ümumilikdə 
populyasiyanın  sağlamlığının  ən  mühüm  göstəriciləridir.    Hamiləliyin  özbaĢına 
dayandırılmasının  səbəbləri  o  qədər  müxtəlifdir  ki,  indiyə  qədər  vahid  təsnifatın 
yaradılması  çətindir.  Ər-arvad  cütlüyünün  müayinəsinin  baĢlanması  vaxtı  və 
müayinənin həcmi məsələsi ədəbiyyatda geniĢ müzakirə olunur [2, 3]. Əvvəllər belə 
hesab edilirdi ki, cütlüyün ətralı müayinəsinə  3 təkrar, sonralar isə - 2 düĢükdən 
sonra  baĢlamaq  lazımdır.  Hazırda  bəzi  alimlər  cütlüyün  1  düĢükdən  sonra 
müayinə  olunmasının  vacibliyini  qeyd  edirlər  [1,  2,  3].  Məlumdur  ki,  birinci 
düĢükdən sonra hamiləliyin itkiləri riski 13-17 % təĢkil edir, 2 özbaĢına düĢükdən 
sonra bu risk 2 dəfə artır və 24% təĢkil edir, 3 düĢükdən sonra isə o, 30%-ə, 4-dən 
sonra – 50%-ə çatır [2,4].  
Hamiləliyin  erkən  vaxtlarının  təkrar  düĢüklərinin  əksəriyyəti  atanın 
antigenlərinin  ekspressiyası  nəticəsində  ana  üçün  yad  sayılan  allotransplantat 
kimi  dölün  immunoloji  dəf  edilməsi  ilə  ĢərtlənmiĢdir  [6,  7].  Hamiləlik  itkilərinin 
alloimmun  mexanizmlərinə  ər-arvad  cütlüyünün  HLA    sisteminə  görə  uyğunlu-
ğunu aid edirlər. Bir sıra müəlliflərin fikrincə, ər-arvad cütlüyünün HLA sistemi-
nin 3-dən çox antigeni üzrə uyğunluğu zamanı (müalicə aparılmadan) hamiləliyin 
baĢa  çatmaması  riski  100%  təĢkil  edir  ki,  bu  da    hamiləlik  vaxtı  bolokada  edən 
amillərin kifayət qədər hasil edilməməsi ilə əlaqədar baĢ verir [5]. 
Hazırkı  tədqiqat  iĢinin  məqsədi  –  adəti  reproduktiv  düĢükləri  olan 
qadınlarda klinik-anamnestik göstəricilərin öyrənilməsi olmuĢdur.  
Material və metodlar Bu tədqiqat iĢində  biz  anamnezində hamiləlik vaxtı 
adəti  erkən  düĢükləri    olan  160  qadının  anamnestik  və  klinik  göstəricilərinin 
nəticələrini  təhlil  etmiĢik.  Tədqiqat  iĢinin  nəticələrinə  görə  əldə  olunan  məlumat-
ların əsasında xəstələr 2 qrupa bölünmüĢlər. 
Birinci  qrupu  hamiləliyin  erkən  pozulmasının  müxtəlif    qeyri-immun 
səbəbləri  (anatomik,  infeksion,  hormonal)  qeyd  olunan100  qadın  təĢkil  etmiĢdir. 
Qadınların  bu  qrupunda  aparılan  müayinənin  nəticələri  retrospektiv  xarakter 
daĢımıĢdır ki, bu zaman müayinənin baĢlanması anından etibarən son 2 il ərzində 
xəstəlik  tarixlərinin  məlumatlarının  təhlili  aparılmıĢdır.  Ġkinci  qrupa  60  qadın 
daxildir ki, onlarda hamiləlik vaxtı adəti erkən düĢüklərin əsas səbəbi  alloimmun 
dəyiĢikliklər (həyat yoldaĢı ilə HLA sistemin 3 və daha çox lokusları üzrə uyğunluq) 
olmuĢdur.  Bu  qrupun  müayinəsinin  nəticələri  prospektiv  xarakter  daĢımıĢdır. 
Müayinələri  yerinə  yetirərkən  biz  həmçinin  reproduktiv  yaĢlı  hamilə  olmayan 
somatik  sağlam  qadınları  (anamnezdə  reproduktiv  itkiləri  olmayan)  müayinə 
etmiĢik ki, onlar da kontrol qrupu təĢkil etmiĢlər. 
Müayinə  qruplarında  olan  qadınların  anamnezi  diqqətlə  toplanılmıĢ  və 
onların  yaĢı,  sosial-iqtisadi  vəziyyəti,  irsiyyət  haqqında  məlumatlar,  ekstragenital 
və  ginekoloji  xəstələnmə,  aybaĢı  funksiyasının  xarakteri,  reproduktiv  anamnez 
təhlil edilmiĢdir. 
Ə
ldə  olunan    məlumatların  statistik  iĢlənməsi  «Medcalc»  proqramından  və 
Microsoft  Excel  cədvəl    redaktorundan  istifadə  etməklə  variasion  statistika 
metodlarının  vasitəsilə  həyata  keçirilmiĢdir.    ToplanmıĢ  məlumatların  statistik 
təhlili zamanı orta riyazi göstəricilər, keyfiyyət fərqlərinin payı və onların standart 
xətaları  təyin  edilmiĢdir.  Göstəricilər  arasında  fərqlərin  dürüstlüyü  Styudent  (t-
meyar)  metodu  və  dəqiq  FiĢer  metodu  üzrə  təyin  edilmiĢdir.  Fərqlər  p<0,05 
olduqda dürüst hesab edilmiĢdir. 
Nəticələr  və  onlarin  müzakirəsi.  Müayinə  olunan  qadınların  hamısı 
reproduktiv  yaĢda,  yəni  17  yaĢdan  42  yaĢa  qədər  olmuĢlar.  Birinci  qrupda  orta 

 
yaĢ 27,4±0,57 yaĢ, ikinci qrupda – 27,0±0,75 yaĢ, kontrol qrupda – 25,3±0,94 yaĢ 
təĢkil  etmiĢdir.  YaĢ  tərkibinə  görə  klinik  qruplarda  olan  xəstələr  dürüst 
fərqlənməmiĢlər  (p>0,05).  Bununla  yanaĢı,  birinci  və  ikinci  qrupda  olan  xəstələr  
kontrol  qrupdakı  qadınlardan  bir  qədər  böyük  olmuĢlar  ki,  bu  da    hamiləliyin 
pozulmasının risk amillərindən biri sayıla bilər.  
Müayinə  olunan  qadınların  yaĢ  xarakteristikası  Ģəkil  1-də  təqdim 
edilmiĢdir.
 
ġəkil  1.  Müayinə  olunan  qruplarda 
qadınların yaş xarakteristikası. 
 
 ġəkildən göründüyü kimi,  20-29 
yaĢ  qrupunda  olan  qadınlar  üstünlük 
təĢkil 
etmiĢlər 
(birinci 
qrupda 
59,0±4,9%, ikinci qrupda - 70,0±5,9% və 
kontrol qrupda 66,7±8,6%). 
Bizim 
tədqiqatlarda 
müayinə 
olunan  qadınların  sosial-iqtisadi  vəziy-
yətinin  qiymətləndirilməsi  aparılmıĢdır. 
Birinci  qrupda  praktik  olaraq  xəstələrin 
hamısı  (94,0%)  öz  maddi  durumlarını 
«orta»  qiymətləndirmiĢ,  2  xəstə  (2,0%) 
maddi  təminatlarının  yüksək  olmasını  göstərmiĢ  və    4  qadın  (4,0%)  maddi 
vəziyyətlərinin  aĢağı  olmasını  söyləmiĢlər.  Ġkinci  qrupda  57  (95,0%)  qadın  maddi 
vəziyyətlərini  «orta»  qiymətləndirmiĢlər,  qalan  3  (5,0%)  qadın  öz  maddi  durumları 
ilə  qane  deyildirlər.  Kontrol  qrupda  qadınların  hamısı    öz  maddi  vəziyyətlərini 
«orta» qiymətləndirmiĢlər. Yuxarıda təqdim edilən məlumatların müqayisəsi zamanı 
statistik cəhətdən dürüst fərq müəyyən edilməmiĢdir. 
  Sosial  statusun  mühüm  göstəricisi  təhsil  səviyyəsi  və  peĢə  sayılır. 
Tədqiqatlarımızda  biz  qadınların  iĢlə  məĢğulluğunu  öyrənmiĢik.  Birinci  qrupda 
xəstələrin  63,0±4,8%-i  (n=63)  evdar  qadınlar,  33,0±4,7  %  (n=33)  –  qulluqçu  və 
4,0±2,0  %  (n=4)  –  tələbə  olmuĢdur.  Ġkinci  qrupda  -  evdar  qadınlar  85,0±4,6  % 
(n=51),  qulluqçular  –  6,7±3,2%  (n=4),  tələbələr  –  8,3±3,6%  (n=5)  təĢkil  etmiĢlər. 
Kontrol  qrupda  evdar  qadınların  tərkibinə  25  (83,3±6,8%)  qadın  daxildir, 
qulluqçuların  sayı  5  (16,7±6,8%)  qadın  təĢkil  etmiĢdir,  bu  qrupda  tələbələr 
olmamıĢdır. Onu da qeyd etmək vacibdir ki, birinci qrupda ikinci qrupa nisbətən 
qulluqçuların  sayı  üstünlük  təĢkil  etmiĢdir  (müvafiq  olaraq  33,0±4,7% 
müqabilində  6,7±3,2%,  p<0,001),  ikinci  qrupda  isə  birinci  qrupa  nisbətən  evdar 
qadınlar  üstünlük  təĢkil  etmiĢlər  (müvafiq  olaraq  85,0±4,6%  və  63,0±4,8%, 
p<0,01).  
Qadınların qruplarda ailə vəziyyətinə görə paylanmasının təhlili göstərdi ki, 
birinci  qrupda  79,0±3,3%  qadın  birinci  nigahda,  21,0±2,9  %  qadın  isə  ikinci 
nigahda  olmuĢlar.  Ġkinci  qrupda  –  75,0±3,6%  qadın  birinci  nigahda,  25,0±2,6% 
qadın  isə  ikinci  nigahda  olmuĢlar.  Kontrol  qrupda  bu  rəqəm  müvafiq  olaraq 
73,3±3,0% və 26,7±2,2% təĢkil etmiĢdir. 
Tədqiqata cəlb edilən xəstələrin aybaĢı funksiyasının parametrlərinin təhlili 
göstərmiĢdir  ki,    müayinə  zamanı  qadınların  hamısında  müntəzəm  aybaĢı  sikli 
olmuĢdur. Birinci qrupdakı xəstələrdə aybaĢının baĢlanmasının orta yaĢı 13,6±1,3 
yaĢ, ikinci qrupda  – 13,3±1,4 yaĢ, kontrol qrupda – 13,0±1,3 yaĢ təĢkil etmiĢdir, 
bu zaman qruplar arasında statistik əhəmiyyətli fərqlər aĢkar edilməmiĢdir. Erkən 
aybaĢı birinci qrupda 7 (7,0%) xəstədə, ikinci qrupda 13 (21,7%) xəstədə və kontrol 
qrupda  4  (13,3%)  qadında  qeydə  alınmıĢdır.  GecikmiĢ  aybaĢı    birinci  qrupda  8 
(8,0%)  xəstədə,  ikinci  qrupda  5  (8,3%)  xəstədə  və  kontrol  qrupda  3  (10,0%) 

 
  
САЬЛАМЛЫГ – 2016. № 3. 
56 
qadında  qeyd  olunmuĢdur.  AybaĢı  siklinin  müddəti  21  günlə  35  gün  arasında 
tərəddüd etmiĢ və birinci qrupda olan xəstələrdə  orta hesabla 28,1±1,9 gün, ikinci 
qrupda  -  28,3±1,3  gün  və  kontrol  qrupda  olan  qadınlarda  -  28,4±1,4  gün  təĢkil 
etmiĢ  və  bu  zaman  qruplarda  statistik  əhəmiyyətli  fərqlər  nəzərə  çarpmamıĢdır. 
AybaĢı  qanamasının  davametmə  müddəti  orta  hesabla  birinci  qrupda  olan 
xəstələrdə 4,5±1,1 gün, ikinci qrupda olan xəstələrdə 4,7±1,3 gün, kontrol qrupda 
olan  qadınlarda  4,6±1,1  gün  təĢkil  etmiĢ  və  bu  göstərici  3  günlə  8  gün  arasında 
dəyiĢmiĢdir.  Ağrılı  aybaĢı  keçirdiklərini  birinci  qrupda  27  (27,0%)  xəstə,  ikinci 
qrupda 16 (26,7%) xəstə və kontrol qrupda 9 (30,0%) qadın qeyd etmiĢlər. 
Hamiləlik  vaxtı  adəti  erkən  düĢükləri  olan  qadınların  və  kontrol  qrupdakı 
qadınların  daha  tam  xarakteristikası  üçün  biz  onların  keçirdikləri  ümumi 
somatik, infeksion və ginekoloji xəstəliklər haqqında anamnez məlumatlarını təhlil 
etmiĢik.  Ekstragenital  patologiyanın  olması  hamiləliyin  gediĢinə  və  nəticəsinə 
kəskin neqativ təsir göstərə bilər, ona görə  anamnez topladıqda biz müxtəlif orqan 
və sistemlərin xəstəliklərinin aĢkar edilməsinə xüsusi diqqət vermiĢik. 
Cədvəl  1-də  təqdim  edilən  somatik  xəstəliklərin  tezliyinin  təhlili  zamanı 
müĢahidə  olunan  xəstələr  və  kontrol  qrupdakı  qadınlar  arasında  dürüst  fərqlər 
aĢkar edilmiĢdir.