SAĞlamliq və GÖZƏLLİk jurnali sayı: 2011 həyat -lə Hədiyyə kuponu
Yüklə 414,97 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
a is -lə Meyvə möhkəmlədir və dəridən artıq maddələrin çıxarılma- sına kömək edir. Ərik şi- rəsi, həm onkoloji xəstəlik- lər və anemiya, həm də uşaqlar və hamilə qadanlar üçün çox faydalıdır. Ərik şirəsi Xalq təbabətində ərikdən həzm prosesini yaxşılaşdıran, susuz- luğun qarşısını alan, eləcə də xroniki qəbizlikdə yüngül işlətmə dərmanı kimi istifadə edilir. Dər- man məqsədilə ərik ağa- cının yapışqanından da (kitrəsindən) istifadə olu- nur. Xalq təbabətində istifadəsi Xalq təbabətində çiyələyin meyvəsindən əsasən podaqra və böyrəklərdə daş əmələgəlmə xəstəliyində, yarpaqlarından isə sidikqovucu dərman kimi istifadə edilir. Çiyələk eyni zamanda orqanizmin maddələr mübadilə- sini yaxşılaşdırır və həzmolmanı asanlaşdırır, qaraciyərin və öd kisəsinin iltihabını aradan qal- dırır. Çiyələk avitaminoz xəstəli- yinə qarşı da yaxşı təsir göstərir. Çiyələyin qurudulmuş yar- paqlarını moruq meyvəsilə bir- likdə çay kimi dəmləyib, soyuqdəymə nəticəsində baş ve- rən xəstəliklərə qarşı tərlədici dər- man kimi işlədilir. Elmi təbabətdə çiyələyin meyvələrindən və yarpaqlarından istifadə olunur. Meyvələrini tam yetişəndə quru havalı gündə toplayıb, günün qabağında və ya çadır altında, yaxud soba üzərində qurudurlar. Yarpaqlarını bitki çiçəkləyən fazada toplayıb kölgəli yerdə və ya quru havalı bi- nalarda qurudurlar. Qurudulmuş meyvələrini və yarpaqlarını havası daim dəyişilən, quru, havalı binalarda saxlamaq lazım- dır.
Çiyələyin təzə dərilmiş mey- vələrindən və onlardan hazır- lanan şərbətdən son dərəcə faydalı dietik vasitə kimi istifadə olunur. Qurudulmuş meyvə və yarpaqlarını çay kimi dəmləyib, öd yolları xəstəliklərində ödqo- vucu, böyrək xəstəliklərində və böyrəkdə daş əmələ gəlmə za- manı daşı salmaq məqsədilə, eləcə də podaqrada və uşaqlıq qanax- malarında qankəsici və şəfaverici dərman kimi istifadə edilir. Xalq təbabətində qurudulmuş yarpaqlarından və meyvələrindən çay dəmləyib, ödem xəstəliyinə qarşı müalicə məqsədilə, eləcə də sidik yollarında daş yığılan zaman daşsalıcı və iltihabı aradan qaldırıcı, həbelə sidikqovucu va- sitə kimi içirlər. Xalq təbabətində təzə toplan- mış çiyələk meyvələrinin şirə- sindən (1:10 nisbətdə, yəni 1 q şirəni 10 q suda həll etməklə) "çi- yələk suyu" hazırlayıb, körpə uşaqlarda baş verən sidik ifrazı çətinliyində sidikqovucu kimi işlədilir. Çiyələyin təzə meyvələrindən, eləcə də qurudulmuş köküm- sovlarından sulu bişirmə hazır- layıb ödqovucu dərman kimi istifadə edirlər. Kökümsovlarını toplayıb soyuq suda yuyub quru- dandan sonra çay kimi dəm- ləyərək babasil xəstəliyinə qarşı içirlər. Qurudulmuş meyvələrindən və yarpaqlarından çay hazırlayıb yel xəstəliyi və podaqra xəstəlik- lərinə qarşı içirlər. Bu məqsədlə qurudulmuş meyvələri və yar- paqları ayrı-ayrılıqda xırdalayıb qarışdırır, sonra ondan 2 xörək qaşığı 1 stəkan qaynar suda çay kimi dəmləyib gündə 2 dəfə, hər dəfə də yarım stəkan qəbul edirlər. Çiyələyin meyvələri qa- nazlığında və ümumi zəiflikdə eləcə də ağciyər xəstəliklərində qüvvət-verici kimi çox faydalıdır. Çiyələyin sağlamlıq üçün çox mühüm əhəmiyyəti var. Ondan daha geniş istifadə etmək zəruridir.
lənir, soyuq suda yuyulduqdan sonra süzülür. Üzərinə şəkərin yarısı, yəni 0,5 kq tökülərək soyuq yerə qoyulur ki, şirəsi çıxsın. Şəkərlə çiyələyin qarışmasın- dan çıxan şirəni başqa bir qaba boşaldılır. Şirəni yerdə qalan digər 0,5 kq şəkərlə qarışdırıb ocağa qoyulur. Bu şirə su əlavə etmədən qay- nadılır, köpüyü alınır. Sonra çiyələklər bu qaynar şirənin içinə tökülərək 10 dəqiqə yavaş-yavaş qarışdırmaqla bişirilir. Qarışdır- maq üçün taxta və ya plastik qaşıqdan istifadə olunsa, çiyələk- lər əzilməzlər.
13 www.avismed.az 14 www.avismed.az a is -lə Körpə Sağlam bir nəslin təməli uşaqlıq dövründə tətbiq olunan peyvəndlərə dayanır. Bir peyvəndin qoruyucu təsirini göstərə bilməsi üçün uyğun yaşlarda və uyğun zaman aralıqlarında vurulması şərt- dir. Bu səbəbdən immunitetin yaranması üçün peyvəndlər xəstələnmə riskinin ən yüksək olduğu zamandan əvvəl vurul- malıdır. Xəstəliyə tutulduqdan sonra vurulan peyvəndin heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Peyvənd cəd- vəlinə riayət edilməsi uşağı ölüm- cül və şikəstlik riski yüksək olan xəstəliklərə qarşı qoruyur. İnkişaf etmiş ölkələrdə yeni doğulmuş tetanusuna tamamən, vərəm xəstəliyinə isə tama yaxın olaraq rast gəlinmədiyindən hamilələrə tetanus, yeni doğulmuşlara isə vərəm peyvəndi vurulur. ABŞ- da bütün uşaqlara qızılca peyvəndi vu- rulması nəticəsində artıq bu xəstəliyə rast gəlinmir. İnkişaf etməkdə olan ölkələrdə isə hər 1000 uşaqdan 5-i iflic nəticəsin- də şikəst qalır, hər 100 uşaq- dan 1-i yeni doğulmuş
tetanusu, hər 100 uşaqdan 2-i göy öskürək, hər 100 uşaqdan 3-ü isə qızılca səbəbindən ölür. Bu rəqəm- lərə diqqət yetirdikdə peyvənd vu- rulmasının əhəmiyyəti daha yaxşı anlaşılır. İnkişaf etməkdə olan ölkələrdəki sosial iqtisadi vəziyyət, ailələrin düzgün məlumatlandırıl- maması və başqa bir çox səbəbə bağlı olaraq ailələr peyvənd cəd- vəlindən uzaqlaşır və ya tələb olu- nan qaydalara riayət etmirlər. Bu da özündə bir çox uşaqlıq çağı prob- lemləri ilə nəticələnir. Bu yazımızda uşaq doğulduqdan sonra vurulacaq olan peyvəndlər, onların əhəmiy- yəti, əks təsirləri ilə əlaqədar həkim- lərə ən çox ünvanlanan sualları təyin edib onları cavablandırmağa çalışacağıq. p e y v ə n d 1 0 s u a l d a Əli Quliyev HB Güven Klinikası Pediatr
İçində virus ya da bakteriya olan peyvəndlər uşaqlara zərər verirmi? -Peyvəndlər canlı və toksoid olmaq üzrə 2 növdə olurlar. Canlı peyvəndlərdə zəiflədilmiş olaraq bakteriya və ya virus olur. İmmu- nitetimiz bu yarı canlı bakteriya və ya virusa qalib gəlir. Beləliklə bu xəstəliyə qarşı immunitet yaranır. Orqanizmə zərəri yoxdur.
-Peyvəndlər uşaq doğulduqdan sonra xəstəxanada vurulmağa baş- lanır. BCG (vərəm), polio, AKDS, Hepatit B, Qızılca-Qulaqdibi- Məxmərək (QQM) məcburi pey- vəndlərdir. Doğumdan sonra poilo, Hepatit B və BCG, 0, 1, 6-cı aylarda Hepatit B, 2, 4, 6, 18-ci ay- larda AKDS və polio, 12-ci ayda QQM vurulmalıdır.
İki canlı peyvənd və fərqli növdə peyvəndlər eyni bölgəyə vu- rulmamaq şərti ilə eyni gündə vu- rula bilər. Hazırda Azərbaycanda 6 növ mikroorqanizmə qarşı immu- nitet yarada bilən peyvənd var. Əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, tək iynə ilə bütün peyvəndlər vuru- laraq iynə sayı və beləliklə uşaqlar- dakı ağrı hissi minimuma endirilir. Uşağa çox iynə vurulduğu zaman ailələrdə yaranan narahatçılıq da ortadan qalxmış olur. Peyvəndlərin nə kimi yan təsiri var? -Uşağın qorunduğu ölümcül xəstəliklərlə müqayisə etdikdə bu yan təsirlərin çox da əhəmiyyəti yoxdur. Peyvənd yerində qızartı, ağrı, şişmə, hərarət və bədəndə səpgilər əmələ gələ bilər. Belə vəziyyətlərdə ağrıkəsici-hərarət azaldıcı preparatlardan istifadə edilə bilər. Çox nadir olaraq ense- falopatiya və ya iflicə səbəb ola bildikləri bildirilsə də bu mövzuda yetərli fikir birliyi yoxdur.
-Peyvəndlər arasındakı zaman müddətinin uzun olması peyvəndə qarşı olan reaksiyanı azaltmaz. Belə hallarda peyvəndə yenidən başla- mağa ehtiyac yoxdur. Peyvənd cəd- vəlinə qaldığı yerdən davam edilir.
-Yüngül qızdırma, qrip və ishal vəziyyətləri peyvənd vurulması üçün əks göstəriş deyil. Vərəm peyvəndi vurulan yerdə nə kimi dəyişikliklər görülə bilər? -Vərəm peyvəndi sol çiyinə vu- rulur. Bir neçə hə ə ərzində iynə yerində şişlik və ardınca qabıq- lanma olur. Bəzən qabıq altından qanama və ya axıntı da olabilər. Daha sonra isə iz buraxaraq sağalır.
-BCG (vərəm) peyvəndi xaricindəki bütün peyvəndlərdən sonra uşaqlar duş qəbul edə bilər. Vərəm peyvəndindən sonra isə iynə yerinə 3 gün su dəyməməlidir. Su çiçəyi peyvəndi vurulurmu? -Məcburi peyvənd olmamaqla bərabər 12 aylıqdan sonra vurula bilər. Su çiçəyi peyvəndindən sonra da uşaqlar su çiçəyinə yoluxa bilər.Ancaq çox yüngül keçirirlər. 12 yaşın altındakı uşaqlara tək doza, üstündəki uşaqlara isə 2 ay ara ilə iki doza vurulması məsləhət görülür. Bütün hepatitlərə qarşı peyvənd varmı? -Hepatit B ilə Hepatit A’ya qarşı peyvənd var. Hepatit C üçün isə peyvənd yoxdur. Hepatit B pey- vəndi məcburi peyvəndlər cəd- vəlində var. Hepatit A peyvəndi isə ailələrin istəyinə bağlı olaraq 12 aylıqdan sonra vurula bilər. 6 ay ara ilə 2 doz vurulması məsləhət görülür. 1 2 6 7 8 9 5 10 3 4 15 www.avismed.az 16 www.avismed.az a is -lə İşgüzar Sizcə işgüzar xanım necə ol- malıdır? Bu olduqca geniş bir mövzudur. Əsas olaraq işgüzar xanım, işgüzar insan ilk növbədə öz işini bilməli, işinin peşəkarı olmalı, ancaq, bütün bunlara baxmayaraq, tutduğu vəzifə və iş təcrübəsindən asılı olmayaraq inkişaf etmək üçün daim öz üzərində işləməlidir. İstənilən zaman professional davranmağı bacarmalı, hər bir şərait və vəziyyəti düzgün qiymətləndirməlidir. Dəqiq, məsuliyyətli, adil ol- malıdır. Ən əsas prinsip – yalnız özünü deyil, çalışdığı müəssisənin, birlikdə işlədiyi insanların mənafeyini də düşünməlidir. Duyğusal olmamalı və lazım gələrsə çox soyuqqanlı davranmağı bacarmalıdır.
İşgüzar xanım olmağın müsbət cəhətləri barədə çox söz demək olar. Hər hansı bir işə sahib olmaq, gördüyün işlə insan- lara faydalı olmaq, daim məlumatlı, müxtəlif dünya- görüşlü insanlarla ünsiyyətdə olmaq və ən əsası isə in- sanın formalaşmasıdır. Bildiyimiz kimi, hər bir fərd əmək prossesində formalaşır və şəxsiyyətə çevrilir. Mənim fikrimcə, mənfi cəhətləri yoxdur. Bəzi nüanslar var ki, kimin üçünsə onlar mənfi cəhət kimi görünə bilər. Məsələn, boş vaxtın az olması, iş günündən sonrakı yorğunluq və s. Əslində bunlar nor- mal olan şeylərdir.
Ümumiyyətlə, zaman keçdikcə bir kadr olaraq insan daha da təcrübəli olur. Və bu təcrübədən insan təbii ki, ancaq iş saatında faydalanmır. Demək istədiyim odur ki, insan bir “şəxs” olaraq da təcrübə toplamış olur. İşimin ailə həyatıma təsirini ancaq bu anlamda görürəm. Ancaq digər tərəfdən iş həyatımla ailə həyatımı qarışdırmamağa çalışıram. Mənim işimdə riayət etdiyim 3 əsas prinsipdən biri də budur
ki, “Nə olursa olsun iş və şəxsi həyat bir-birinə qarşı qoyulmamalı və bir-birinə mane olmamalıdır”. Pro- fessionallıq da məhz bunu tələb edir. Çünki, evdə olduqca böyük bir problemi olan insan işə gəldiyində o problemləri qapı arxasında qoyub, gülümsəməyi bacarmalıdır. Bu çox önəmlidir. -Ailə sizin üçün nə deməkdir? Ailənin nə olduğunu qısaca belə ifadə edə bilərəm: “Ailə mənim üçün müqəddəs və çox dəyərlidir.”
Nəinki işgüzar xanımlar, hər bir xanım baxımlı ol- malıdır. Baxımlı olmaq mənimçün aşırı dərəcədə par- fumeriya, kosmetika, məşhur kuturyelərdən geyinmək deyil. Xanım hər zaman səliqəsi, gözəl görünüşü, əxlaqı ilə başqalarına nümunə olmalıdır. Çünki hər şeydən əvvəl o ana, bacı, övlad və həyat yoldaşıdır. İşgüzar xanım da öz növbəsində bütün bunları bir arada cəmləşdirməyi bacarmalıdır. Yuxarıda sada- ladığım xüsusiyyətlərlə yanaşı, əlbə ə ki, işgüzar xanımın xarici görünüşü çox önəmlidir. Hər bir şey bir arada və bir-birini tamamlayacaq şəkildə olmalıdır. Mən də öz növbəmdə bunlara riayət etməyə çalışıram.
Ümumiyyətlə iş həyatında insanları qadın və kişi olaraq qruplara ayırmıram. Birlikdə çalışdığım insan- lar kolleqalarımdır, hansılar ki, hamımızı birləşdirən ümumi bir məqsədimiz var. İşlədiyimiz müəssisəni layiq olduğu yerə çatdırmaq. Təbii ki, sevdiyin bir işdə işləmək, səninlə eyni həvəs və əzmlə, professionalca çalışan insanlarla çiyin-çiyinə çalışaraq qoyduğun hədəflərə çatmaq hər zaman zövq verir.
Bu günə qədər çalışdığım qədər və daha da artıq çalışmaq. Və hər zaman biliklərimi yeniləmək.
Həyatdan istədiklərim arzu və planlar deyil daha çox qarşıma qoyduğum konkret məqsədlərimdir. Çünki, insan istədiyi qədər arzu edə və planlar qura bilər. Ancaq qarşısına qoyduğu məqsədi bir gün mütləq həyata keçirəcək. Və hər hansısa bir ölkəyə get- mək və s. kimi məsələlər konkret bir məqsədimin müəyyən hissəsidir. -İşgüzarlıqla mentalitet uyğun gəlirmi? Bu gun cəmiyyətimizdə mentalitetdən çox danışılır. Amma, təəssüf ki, mentalitetimiz müəyyən mövzü və ya problem ətrafında müzakirələr aparılarkən yada salınır. Azərbaycan xalqının, həqiqətən gözəl mentalitet normaları var, hansı ki, ən qiymətli qazancımızdır. Mentalitet hər bir xalqın əsrlər boyunca qazandığı və qoruyub saxladığı mənəvi dəyəridir. Və nəzərə alsaq ki, iş bizim gündəlik həyatımızın bir hissəsidir və hər bir insanın özünün əxlaq prinsiplərindən ibarət “men- taliteti” var, o zaman əminliklə deyə bilərəm ki, men- talitetimizə uyğun iş xanımı olmaq mümkündür.
Hər hansı bir işdə uğur qazanmaq üçün insan 3 şeyi bacarmalıdır. Nə istədiyini bilməli, onu əldə etmək üçün çalışmalı, və istədiyini əldə edəcəyinə inanmalıdır.
Təbii ki, hər bir işimdə olduğu kimi, bu anlamda da hər zaman ailəm mənə dəstək olub.
Bütün xanımlara bir tövsiyyəm var. Nə qədər güclü olduğunuzun fərqinə varın. Qalan hər şeyi bacara- caqsınız. 17 www.avismed.az - Turan, neçə yaşından idmanla məşğulsan və hansı uğurlar qazanmısan? 10 yaşımdan idmanla məşğu- lam. Dəfələrlə Avropa mükafatçısı, Dünya mükafatçısı, Avropa kubo- kunun qalibi, 3 qat olimpiya işti- rakçısı olmuşam. -İdman səninçün nə deməkdir? Ən başlıcası idman mənimçün vətənə olan sevgidir. Özümü id- mansız təsəvvür edə bilmirəm. Çünki vətənsiz təsəvvür edə bilmirəm. Mənim üçün idman vətənimin adını daim zirvələrdə hallandırmaq üçün, ona olan bor- cumu cüzi də olsa yerinə yetirmək üçün bir vasitədir. -Niyə peşəkar idmançı olmaq qərarına gəldin, bu həvəs səndə haradan yarandı? Uşaqlıqdan idmana xüsusilə də ağır idman növlərinə həvəsim çox idi. Elə bu həvəs məni peşəkar id- mana gətirdi. Özümü hər zaman çempionatlarda təsəvvür edirdim, vətənimi təmsil edən, onu qoruyan bir əsgər kimi düşünürdüm. Bütün bunların nəticəsidir ki, indi mən peşəkar idmandayam. -Niyə məhz ağırlıqqaldırmanı seçdin? Ağırlıqqaldırma ən ağır idman 18 www.avismed.az a is -lə İdman “İdman mənimçün vətənə olan sevgidir ” Avis-lə İdman rubrikamızın bu dəfəki həmsöhbəti dəfələrlə Azərbaycanı bir çox ölkələrdə təmsil edən ağır atletika ustası Turan Mirzəyevdir. növüdür. Elə bu səbəbdən mən bu idman növünü seçdim. Düzdür, bütün idman növləri yaxşıdır, hərəsinin özünəməxsus gözəlliyi var. Ancaq mənim üçün ağır- lıqqaldırma bütün idman növlərindən üstündür. Çünki ağır atletika sırf fiziki güclə əqli ehtiy- atın birləşdiyi bir idman növüdür.
Mən zədələrlə bacarmıram. Onlar hər zaman mənim yanım- dadır sanki. Bizim idman növündə zədələr həddindən artıq çox olur. Əgər zədələr olmasa, indi daha böyük nailiyyətlər alınardı məndə. Əsasən də belin əzələlərinin dartıl- ması bizə çox əziyyət verir. Zədələndinsə demək geriyə düşdün. Bu səbəbdən də var gücümlə çalışıram ki, zədə al- mayım.
Biz idmançılar üçün yemək çox önəmlidir. Daha çox ətlə qi- dalanırıq. Çünki ətdə olan kalori heç nədə yoxdur. Demək olar ki, hər gün ət yeyirik. Ətsiz yemək mümkün deyil. Yarışqabağı isə bir neçə gün xüsusi rejimə keçirik. Bəzi yeməklərdən uzaq durmalı oluruq. Əsasən də yağlı yeməklər qəbul et- mirik. Daha çox qaynamış ət yeyirik. Cunki bu yemək bizə qüvvət verir. Düzdür bəzən çəkini aşağı salmaq üçün yeməkləri azalt- malı da oluruq. Ancaq bunun kalo- rili yeməklərə təsiri olmur. -Meyvə-tərəvəz necə, vaxtaşırı qəbul edirsənmi? Meyvə - tərəvəzi gündəlik hə- yatımızda istifadə edirik, hər gün yeyirik. Meyvələr qidamızın ayrıl- maz hissəsidir desək yanılmarıq. Həm də meyvə-tərəvəz bizim üçün çəkini bir formada saxlamaq üçün qəbul etdiyimiz qida vasitəsidir. - Adi vaxtlarını necə keçirirsən, hər hansı bir məşğuliyyətin var- mı? Xeyr, demək olar ki, heç bir məş-ğuliyyətim yoxdur.
Formada qalmaq üçün yarışdan bir ay qabaq stabil məşqlər keçirilir. Məşqlərin sayı artırılır. Elə məşqlər edirik ki, bundan sonra mümkün deyil ki, formaya düşməyəsən. -Yarışqabağı neçə gün istirahət edirsən? Bu baxır idmançının formada olub-olmamasına. Elə vaxt olur ki, bir-iki gün elə vaxt olur ki, günlərlə istirahət etməli oluruq.
Özümü qələbəyə adaptasiya edi- rəm, bu da mənə kömək edir.
Əsasən idman üslubuna üstün- lük verirəm. Bu da yəqin ki, bu ge- yimdə rahat olmağımdan irəli gəlir. - Uduzmaq necə bir hissdir? Uduzmaq təbii ki, pis hisslər yaradır, insan həvəsdən düşür çox vaxt. Ancaq sonradan yavaş-yavaş hər şey yoluna düşür. Daha da həvəslə hazırlaşmağa başlayırsan. -Gələcəkdə məşqçi kimi fəaliyyət göstərmək istəyərsənmi? Hələlik bu haqda bir qərar ver- məmişəm.
Bu gün peşəkar idmanda olan- lar arasında elə bir adam yoxdur ki, vitamin qəbul etməsin. İndi vita- minsiz heç nəyə nail olmaq mümkün deyil. Təbii ki, mən də vi- tamin qəbul edirəm.
Mənim üçün başıma gələn ən maraqlı, ən möhtəşəm hadisə cə- nab prezidentimizin mənə olan simpatiyasıdır. Bir də peşəkar id- mançıların gözlərindən axan sevinc göz yaşları ən gözəl əhvalatdır.
Yüklə 414,97 Kb. Dostları ilə paylaş:
|