ŞAHİN ƏHMƏdov
Yüklə 6,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Aktinomisetlər və ya şüalı göbələklər torpaqda, suda və peyində geniş yayılmışdır. 1qram torpaqda aktinomisetlər 15…36 milyona, və ya 1 hektarda 500:700 kq-a qədər ola bilər. Aktinomisetlər humusun (çürüntünün) əmələ gəlməsində fəal iştirak edir. Göbələklər –tipik heterotroflar, yəni hazır üzvü maddələrlə qidalananlar hesab olunur. Göbələyin vegetativ gövdəsi mitseli adlanır. Ali göbələklərin mitseliləri çoxhüceyrəli olur. Göbələklər torpaqəmələgəlmə prosesində böyük əhəmiyyətə malikdir, onlar mürəkkəb üzvi maddələri mineral birləşmələrə qədər parçalaya bilir. Göbələklər özündən sonra torpaqda suya davamlı struktur yarada bilən çoxlu humus saxlayır. Yosunlar. Yuxarıda göstərilən bitki orqanizmlərindən fərqli olaraq yosunlar öz hüceyrələrində xlorofil saxlayır. Onlar işıq şəraitində mineral birləşmələrdən üzvi maddələr yaratmaq qabiliyyətinə malikdir (fotosintez). Yosunlar torpaqda, ən çox torpağın üst qatında hərtərəfli yaranıb. Torpaq səthinin nəmliyi yosunların əmələ gəlməsi üçün mühüm şərait sayılır. İşıqda yosunlar karbondan – CO2-dən istifadə edir,azotu isə mineral birləşmələrdən mənimsəyir.Torpaqda yosunlar süxurların aşınması prosesində fəal iştirak edir. Diatom yosunları qrupu əsasən alümosilikatları parçalayır. Bəzi göbələklərlə birlikdə yosunlar da CO2 – dən istifadə edərək üzvi maddələrin toplanmasında iştirak edir. Yaşıl, göy-yaşıl və diatom yosunlar mövcuddur. Şibyələr. Yerüstü yosunlar olub birgə yaşayan göbələklər qrupudur. Beləliklə, şibyədə iki bitki – göbələk və onun üzərində yerləşib birgə yaşayan yosun görünür. Bu iki bitkinin simbiozunda yosunlar bütün yaşıl bitkilər kimi üzvi maddələr sintez edir, bu zaman onlar şibyələrin əldə etdiyi sudan istifadə edir, göbələk isə yosunların hüceyrələrindən 123 qismən qida kimi istifadə edir. Şibyələrə həm ağaclarda, həm yerdə, qayalarda, daş üzərində, dəmir yzərində, hətta şüşə üzərində rast gəlmək olar. Yüklə 6,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|