ŞAHİN ƏHMƏdov

stasionar, marşrut və 
səyyar (məşəlaltı)
. Stasionar məntəqə fasiləsiz 
surətdə çirkləndirici maddələrin konsentrasiyasının 
qeyd edilməsi və hava nümunələrinin müntəzəm 
surətdə götürülməsi və sonrakı təhlili üçün nəzərdə 
tutulmuşdur (ПОСТ-1, ПОСТ-2 tipli pavilyonlar). 
Marşrut məntəqəsi müəyyən edilmiş müşahidələr 
qrafikinə uyğun olaraq, rayonun qeyd edilmiş 
yerlərində hava nümunəsinin götürülməsi üçün
1460 4000 1300 1750 
müşahidə müşahidə stansiya müşahidə 
məntəqəsi məntəqəsi məntəqəsi
Şək. 5.3.
VEMDS-in strukturu və funksiyaları. 

---

133 
istifadə edilir. Səyyar məntəqə tüstü (qaz) 
məşəlinin altında nümunələrin götürülməsi məqsədini 
daşıyır. Səyyar və məşəlaltı müşahidələr müvafiq 
cihazlarla təchiz edilmiş xüsusi nəqliyyat vasitələri ilə 
aparılır. 
Səth sularının çirklənmə səviyyəsinin 
müşahidələri su hövzələrinin və axınlarının suyun 
keyfiyyətinə nəzarətinin stasionar məntəqələrində və 
müvəqqəti 
ekspedisiya 
məntəqələrində 
aparılır. 
Nümunələrin analizi hidrokimyəvi laboratoriyalarda 
yerinə yetirilir. Nümunələrin seçilməsi və
Şək. 5.4.
Ətraf mühitin çirklənməsinin nəzarətinin ümumi sxemi. 1-5 təsir 
və cavab vermə mərhələləri; A- proseslər səviyyəsi; B-nəzarət və korreksiya 
səviyyəsi; C- qiymətləndirmə və qərar qəbulu səviyyəsi; Ç-normativlər 
səviyyəsi. Praktiki tənzimləmənin səviyyəsi tünd oxlarla göstərilmişdir.

---

134 
Şək. 4-də qəbul edilmiş ixtisarlar: 
MRT – müvəqqəti razılaşdırılmış tullantı; 
MRA – müvəqqəti razılaşdırılmış axıntı; 
BBT – buraxıla bilən tullanrı; 
BBA – buraxıla bilən axıntı; 
BBTY – buraxıla bilən texnogen yüklənmə; 
BBK – buraxıla bilən konsentrasiya; 
BBS – buraxıla bilən səviyyə.
analizi arasındakı müddət bəzi hallarda bir neçə 
sutka təşkil edir ki, bu da su obyektlərinin analitik 
nəzarət zəncirinin ən zəif yeridir. Onun aradan 
qaldrılmasının 
yolu 
nəzarət 
obyektlərində 
avtomatlaşdırılımış nümunə seçiminin tətbiq edilməsi 
və 
daha 
sonra 
kompüterləşdirilmiş 
analitik 
komplekslər vasitəsilə stasionar laboratoriyalarda 
suyun keyfiyyətinin analizindən ibarətdir.