Samarqand veterinariya meditsinasi instituti

O‘zlashtirish uchun savollar: 

6.  Halol standarti haqida tushunchalar bering. 

7.  Halol standarti bizga nima uchun kerak. 

8.  OIC/SMIIC tashkilotining asosiy maqsadi nimalardan iborat. 

 

14-amaliy mashg‘ulot 

Mavzu: Oziq-ovqat mahsulotlari xavfsizligi menejmentining HACCP tizimi 

Mashg‘ulotning  maqsadi:  talabalarga  Oziq-ovqat  mahsulotlari  xavfsizligi 

menejmentining HACCP tizimi haqida ma’lumotlar berish.  

 HACCP  ingilizcha  so’z  birikmasi  bo’lib,  Hazard  Analysis  and  Critical 

Control  Points  (rus  adabiyotlarida  ba’zan  “HACCP”  atamasining  o’rniga  uning 

analogi “ARKKT” – Analiz Riskov i konstepstiya Kriticheskoy Kontrolnoy Tochki 

,  buni  o’zbek  tiliga  tarjima  qiladigan  bo’lsak  “Xavflar  tahlili  va  kritik  nazorat 

nuqtalari”  ma’no  kelib  chiqadi,  ba’zida  esa  shunchaki  “XACCP”  qisqartmasidan 

foydalaniladi)  –  bu  umumiy  qilib  aytganda,  oziq-ovqat  mahsulotlari  xavfsizligini 

boshqarish  tizimidir.  Agar  yanada  aniq  izohlaydigan  bo’lsak,  HACCP  –  bu  oziq-

ovqat  mahsulotlarini  ishlab  chiqarishning  barcha  “zanjiri”  bo’yicha,  xomashyo 

materiallari  va  qadoqlashdan  tortib  to  iste’molchilarga  tayyor  mahsulotlarni 

etkazgungacha bo’lgan jarayonlarni boshqarish metodologiyasidir.  

Oziq-ovqat mahsulotlari xavfsizligi menejmentining HACCP tizimi hozirgi kunda 

juda  yuqori  nufuzga  ega.  Bu  tizim  XX  asrning  70-yillarida  (1971  yilda),  ya’ni 

odamning  fazoga  ilk  parvozlari  boshlangan  kezlari  AQShda  o’ylab  topilgan 

edi.Orbitaga  chiqqan  kosmonavtlar  uchun  mahsulotlar tayyorlaydigan  «Pillsbury» 

korporastiyasi  AQShning  havo  parvozi  va  fazo  bo’shlig’ini  tadqiq  qilish  milliy 

boshqarmasi – NASA bilan birgalikda ishlab chiqarishning butun jarayonini nazorat 

qilib turish kerak, degan xulosaga kelgan edi.90- yillar boshida Evropa ittifoqi bu 

tizimni oziq-ovqat sanoatida eng xavfsiz tizim sifatida qabul qildi.  

Birlashgan  Millatlar  Tashkiloti  qoshidagi  oziq-ovqat  mahsulotlari  va  qishloq 

xo’jaligi  bo’yicha  tashkiloti  (FAO)  va  Butunjahon  sog’liqni  saqlash  tashkiloti 

(VOZ) tomonidan hamkorlikda moliyalashtiriladigan hukumatlararo idora  – Oziq-

---

49 

 

ovqat  mahsulotlari  bo’yicha  «Kodeks  Alimentarius  komissiyasi  ex  iementarius 

Commission)  tomonidan  1993  yili    XASSP  tizimi  va  uni  joriy  qilish  bo’yicha 

qo’llanma ishlabchiqildi. 

XASSPishlabchiqarishnibutun  zanjiri,  ya’ni  dastlabki  xom  ashyodan  yakuniy 

mahsulotgacha qo’llanishi mumkin bo’lgan, oziq-ovqat mahsulotlarini xavfsizligini 

ta’minlash tizimi talablarini belgilaydi. Bu tizim talablarini mustaqil yoki ISO 9000 

standartlari asosidagi sifatni boshqarish tizimlari bilan birgalikda qo’llash mumkin.  

Bugungi  kunda  Evropa  ittifoqi,  AQSh,  Kanadada  HACCP  usullarini  qo’llash  va 

joriy qilish hamda HACCP tizimini sertifikatlashtirish majburiy hisoblanadi.