Saqlash vazirligi
Jadval 3. Glikolipidozlarni ayrim tiplari
Yüklə 124,13 Kb.
|
|
Jadval 3.
Glikolipidozlarni ayrim tiplari Kasallik nomi Yeg’ilish mahsulotlar Defekt ferment Gosh kasalligi Krabb kasalligi Seramidlaktozidlipidoz Metaxromatik leykodistrofiya Fabri kasalligi Teya-Saks kasalligi
Zandgoff kasalligi GMI-Gangliozidoz Glc-Cer Gal-Cer Gal-Glc-Cer Gal(3-0S03)-Cer Gal-Gal-Glc-Cer GalNAc-Gal-Glc-Cer │ NeuNAc GalNAc-Gal-Gal-Glc-Cer Cal-CalNAc-Gal-Glc-Cer │ NeuNAc Glikotserebrozid-β-glikozidaza Galaktotserebrozid-β-galaktozidaza Neytral β-galaktozidaza Arilsulfataza A Seramidtrigeksozid-α-galaktozidaza Geksozaminidaza A
Geksozaminidazalar A va R β-Galaktozidaza
Goshe kasalligi glikotserebrozid-β glikozidaza fermentini yetishmovchiligi bilan
kuzatiladi. Natijada fagotsitlangan mononukleatrlar tizimida glyukotserebrozidlar va serebrozidlar to’planib, Goshe hujayralari hosil bo‘ladi. Goshe kasalligi 3 turga bo‘linadi.
1- turdagi kasallik ko‘proq kattalarda uchraydi (80% kasallar). Bu kasallik gepatoplenomegaliya, markaziy nerv tizimining buzilishi bilan kuzatiladi. Taloq kattalashib, qorinni to‘ldiradi. Goshe hujayralar jigar, taloq, limfa tugunlarida, suyak ko‘migida hosil bo‘lib, ular hujayralarining o‘rnini bosadi.
Gipersplenamegaliya anemiya va leykopeniyaning rivojlanishi bilan kuzatiladi.
2 turdagi Goshe kasalligini yosh bolalar uchun xos. U bola rivojlanishining birinchi oylarida seziladi (6 oyligidan) va asosan markaziy nerv sistemasini jarohatlanishi bilan bog‘liq bo‘ladi. Bu kasalliklarda nevrologik simptomatika seziladi. Miya jarohatlanishining asosiy belgisi – neyronlar sonining kamayishi, lipidlarga to‘ygan peritsitlar hosil bo‘lishi, bola fiziologik va nevrologik jihatdan orqada qolishi, unda miya ichki bosimi ortishi, ko‘z g‘ilaylashishi, demensiya kuzatiladi va ko‘pincha letal natija bilan tugaydi.
3- turdagi Goshe kasalligida (yoshlikdagi) jarayonga visseral organlar bilan miya ham kirishadi. Glikolipidozlarni qolgan turlari (masalan Tey-Saks kasalligida) ham to‘qimalarda glikolipidlar to‘planib, markaziy nerv sistemasi, jigar, taloq va o‘pkalar jarohatlanib, bu organlar vazifalari buziladi.
Yuqori molekulyar yog‘ kislotalarning sintezi sitoplazmada 8- sxema bo‘yicha o‘tadi.
22
Ma’lumki, palmitinat kislota asosan jigar hujayralari sitoplazmasida sintezlanishi natijasida, jigar hujayralari mitoxondriyasida tarkibida 18, 20, 22 uglerod atomini tutuvchi yog‘ kislotalari hosil bo‘ladi. Yog‘ kislotalari atsetil-KoA dan sintezlanadi, atsetil-KoA oksaloastetat bilan birikib sitrat hosil qiladi. Karnitin bilan kompleks hosil qilib birikadi. Atsetil-KoA sitrat yoki karnitin bilan kompleks hosil qilgan holda hujayra sitoplazmasiga o‘tadi, u yerda ajralib yog‘ kislotalari biosintezida ishtirok etadi. Yog‘ kislotalari sintezining har bir bosqichida atsil olib o‘tuvchi oqsil (HS-APB) ishtirok etadi. Bundan tashqari pentozofosfat siklida hosil bo‘lgan NADFH 2 kofermenti va malatdan hosil bo‘lgan NADFH 2 (olma kislota + NADF pirouzum kislota + SO 2 + NADFH
2 ) ham ishtirok etadi. Yog‘ kislotalari sintezi glikoliz pentozofosfat siklini ingibirlanishi, piruvatdegidrogenaza aktivligi pasayishi (qandli diabet, och qolish) natijasida susayadi. Natijada yog‘ kislotalari sintezi uchun kerak bo‘ladigan atsetil-KoA va NADFH 2
Ma’lumki, erkin yog‘ kislotalari quyidagi jarayonlar hisobiga hosil bo‘ladi: ichakda ozuqa
yog‘larning so‘rilishi, to‘qima lipazalari ishtirokida triastilglitseridlarning parchalanishi, to‘qima fosfolipazalari ishtirokida hujayra membranasi fosfolipidlarini parchalanishi, hujayra sitoplazmasida atsetil-KoAdan yog‘ kislotalarining biosintezi.
Turli lipid gruppalarining yog‘ kislotalari tarkibi turlichadir. Ular bir-biridan uglerod atomining soni, qo‘sh-bog‘ soni, qo‘sh-bog‘ holati bilan farqlanadi.
Yüklə 124,13 Kb. Dostları ilə paylaş:
|