Entimema – asoslardan biri yoki xulosasi qoldirib ifoda etilgan sillogizm . Masalan:
Bu baliq - akula.
Demak, bu baliq - yirtqich.
Bu misolda katta asos (Ayrim baliqlar – yirtqich) tushurib qoldirilgan.
Murakkab sillogizm .
Murakkab sillogizm mantiqda
polisillogizm deb yuritiladi. Polisillogizmlar ikki va undan ortiq
sodda sillogizmlardan tashkil topadi. Masalan: Sport sog’liqni mustahkamlaydi.
Gimnastika – sport.
Demak, Gimnastika sog’liqni mustahkamlaydi.
Ritmik gimnastika – gimnastika.
Ritmik gimnastika - sog’liqni mustahkamlaydi.
Pollisiologizmning 2 turi mavjud:
a) Progressiv polisillogizm
b) Regressiv polisillogizm.
a) Progressiv polisillogizmda ilgarigi sillogizmning xulosasi yangi sillogizm uchun asos vazifasini bajaradi. Masalan: San’at qalbni davolaydi.
Teatr – san’at
Demak, teatr - qalbni davolaydi.
Drammatik teatr – teatr.
Demak, Drammatik teatr qalbni davolaydi.
b) Regressiv polisillogizmda ilgarigi sillogizm xulosasi kichik asos vazifasini o’taydi. Masalan: Chinor – daraxt
Daraxt - o’simlik.
Chinor - o’simlik
O’simlik – organizm
Chinor – organizm
Organizm – parchalanadi.
Chinor parchalanadi.
Murakkab sillogizmlar a)
epixeyrema va b) soritlar shaklida namoyon bo’lishi mumkin.
a) Epixeyrema – shunday murakkab qisqartma sillogizmki, uning asoslari entimemalardan iborat bo’ladi . Masalan:
Yolg’on nafratga loyiq, Chunki u axloqsizlik.
Yolg’ondaka maqtov - yolg’on, Chunki unda haqiqat buzib ko’rsatiladi.
Yolg’ondaka maqtov - nafratga loyiq
b) Sorit - qisqartma sillogizmlar yig’indisi. Uch - toq son
Hamma toq sonlar – natural son
Hamma natural sonlar – ratsional sonlar.
Uch – ratsional son.
3.
