Sh. Maxmudov «statistika» fanidan o’quv uslubiy majmuasi

Nisbiy o‘zgarishlar uchun geometrik o‘rtachani aniqlash

Nisbiy o‘zgarishlar uchun geometrik o‘rtacha quyidagi formula bilan ifodalanadi:

(6.5)
yoki
(6.5a)

Bu yerda:

K_i - dinamika qatorlarida davr sayin (zanjirsimon) o‘sish koeffitsiyentlari, variatsion qatorlarda esa - har bir hadni (varianta) o‘zidan oldingi hadga (variantaga) nisbati;
P - ko‘paytirish alomati.
Misol: O‘g‘it berish miqdoriga qarab paxta hosildorligi quyidagicha ifodalangan.
6.2-jadval
O‘g‘itlashtirilgan maydonda paxta hosildorligi

Ko‘rsatkichlar	O‘g‘it solinmagan maydonda	Nomiga o‘g‘it berilgan	Normadan ozroq berilgan	Normada berilgan	Normadan ko‘p berilgan
Hosildorlik (s/ga)	10	13	19,5	35,7	39,3
O‘zidan oldingi darajaga nisbatan (Ki)	-	1,3	1,5	1,83	1,1

O‘g‘it berilgan maydonlarda hosildorlikning o‘rtacha nisbiy o‘zgarishi:

Potentsiallashtirgandan so‘ng

yoki 140,8 %.

Demak, o‘g‘itlashtirilgan maydonlarda o‘g‘it berish normasini ko‘paytirish hisobiga paxta hosildorligi 1,41 marta yoki 41% ga oshgan.