Sh. Sh. Olimov, Sh. X. Samiyeva

Nazorat savollari 
1.
Virtual rеallik nima? 
2.
Taʻlimning anʻanaviy uslubi qanday koʻrinishda boʻladi? 
3.
Axborotning qanday turlarini mavjud? 
5.2. “Aqlli” gadjetlar asosida oʻyinlar tashkil etish va oʻtkazish, 
didaktik materiallar yaratish 
Reja 
1.
Aqlli” gadjetlar asosiqida oʻyinlar tashkil etish va oʻtkazish. 
2.
“Didaktik materiallar asosida innovatsion texnologiyalar 
boʻyicha tajriba oʻtkazish 
3.
Kompyuterda “Farqini top”, “Yil faslini top” “Toʻgʻrisini tanla”, 
“Alifbodan tanla” dadaktik oʻyinlarini, “Archa yonsin chiroqlaring”, 

---

202 
“Labirint” oʻyinlarini yaratish. Kompyuterda innovatsion didaktik 
oʻyinlar taqdimotini tayyorlash 
Aqlli” gadjetlar asosiqida oʻyinlar tashkil etish va oʻtkazish
. 
Axborot oqimining tez oʻsishi, yangi axborot texnologiyalarining 
rivojlanishi, ularning imkoniyatlari - bularning barchasi yosh 
avlodning intellektual rivojlanishiga oʻz talablarini qoʻyadi. Taʻlim 
muhitini axborotlashtirishning hozirgi tajribasi shuni koʻrsatadiki, 
avvalambor, taʻlim jarayoni samaradorligini oshirishga aynan 
axborotli muhit juda keng imkoniyatlar yaratib beradi
. 
Shu sababdan 
taʻlim sohasining boshlangʻich boʻgiʻni maktabgacha taʻlim yoshidan 
boshlab bolalarni 
multimediali jarayonga olib kirish, maktabgacha 
taʻlimda AKTdan foydalanish, bolalarlarda bilim olishga qiziqish 
uygʻotishda va qisqa muddatda koʻproq informatsiya olishiga oʻta 
muhim ahamiyat kasb etadi. 
Hozirgi vaqtda maktabgacha taʻlim amaliyotida AKTdan 
foydalanish asosan quyidagicha amalga oshiriladi: 
•
taʻlimiy 
faoliyat 
uchun 
illyustratsion 
va 
qoʻshimcha 
materiallarni tanlash; 
•
bayramlar va boshqa tadbirlarning ssenariylari bilan tanishish; 
•
masofaviy shaklda tajriba almashish; 
•
davriy electron nashrlar bilan tanishish, 
•
raqamli kameralar va fotosuratlarni tahrirlash dasturlaridan 
foydalanish; 
•
maktabgacha taʻlim tashkilotida ish yuritishda kompyuterdan 
foydalanish asosida turli xil maʻlumotlar bazalarini yaratish; 
•
elektron pochta va sohaga oid saytlar xizmatidan foydalanish; 
•
turli professional tanlovlarda ishtirok etish; 
•
aqlli gadjetlardan foydalanib, taʻlimni axbotot olamidagi 
yangilklar asosida tashkil etish; 
•
Power Point dasturida prezentatsiyalar, portfoliolar yaratish. 
Maktabgacha yoshdagi bolalar bilan ishlashda multimedia 
(inglizcha «multimedia» - koʻp komponentli muhit)li materiallardan 
foydalanish taʻlim jarayonini yorqinroq, hissiyotliroq, ovozli effektlar 
va video yozuvlardan foydalangan holda animatsiyali illyustratsion 
materiallar asosida amalga oshirishga imkon beradi. Shu sababli 
multimediali taʻlim shaklining ikkita asosiy afzalliklarini koʻrish 
mumkin - interaktivlik, yaʻni bolaning guruh ichidagi faolligi 
qobiliyati va mashgʻulotlarni ovozli, musiqali, animatsiyali tarzda 
amalga oshishi. Multimedia oʻrganish jarayonini osonlashtiradi, taʻlim 

---

203 
faoliyatini yanada qiziqarli va dinamik rivojiga imkon beradi, bolani 
maʻlum bir muhitga «etadi», birgalikdagi yangi va jonli gʻoyalarni 
shakllantirishga 
yordam 
beradi. 
Biroq, 
AKTdan 
muntazam 
foydalanishda bolalar bunday shu tarzdagi faoliyatga oʻrganib 
qolishlari va boshqa shakldagi taʻlimiy faoliyatga oʻz qiziqishlarini 
yoʻqotishlari mumkin. Tarbiyachi nafaqat kompyuter va zamonaviy 
multimedia uskunalaridan foydalana olishi, balki oʻz taʻlim 
resurslarini yaratishda foydalanishi, ulardan oʻz faoliyatida eng 
muhim vaqtda foydalana olishi kerak. 
Tarbiyachilar esa zamon bilan hamnafas boʻlishi, bolani yangi 
texnologiyalar olamiga yoʻl koʻrsatuvchisiga aylanishi kerak. 
Maktabgacha taʻlim tashkilotlari tarbiyachilari bolalarni uzluksiz 
taʻlim tizimining keyingi bosqichiga har tomonlama rivojlangan holda 
oʻtishini taʻminlashi shart. Buning uchun maktabgacha taʻlimda 
axborot texnologiyalarini joriy etish va ulardan oʻz oʻrnida 
foydalanish talab etiladi. 
Maktabgacha taʻlim tashkilotida AKTdan foydalanishning 
maqsadi taʻlim jarayoniga axborot texnologiyalarini faol joriy etish 
orqali ushbu taʻlim sifatini oshirish boʻlib hisoblanadi va quyidagi 
vazifalarni hal etadi: 
-Maktabgacha 
taʻlim 
jarayonining 
axborot 
resurslarini 
tizimlashtirish, yangilash va toʻldirish; 
-Mashgʻulot jarayonida axborot va kompyuter texnologiyalaridan 
foydalanishni kengaytirish; 
-Maktabgacha taʻlim tashkilotida kompyuterli oʻquv dasturlari, 
didaktik va uslubiy materiallar bankini yaratish.
AKTdan foydalanish maktabgacha yoshdagi bolalar tomonidan 
olingan bilimlarni oʻzlashtirishni yanada yuqori darajaga olib chiqadi. 
Bolalar bogʻchasida taʻlim-tarbiya jarayonida AKTni joriy 
etilishing afzalliklari: 
-
Elektron taʻlim vositalaridan foydalanish imkoniyatini beradi, 
chunki ular anʻanaviy vositalardan koʻra tezroq va aniq maʻlumot 
olishni taʻminlaydi; 
-
Illyustratsion material hajmini kengaytirish orqali materialni 
idroki sifatini oshirishga imkon beradi; 
-
Mashgʻulotda oʻzaro munosabatlarda bolalarning birgalikdagi 
firlash imkoniyatlarining oshib borishi, bolalar oʻrtasida interaktiv 
munosabatlarni amalga oshirish; 

---

204 
-
Vizualizatsiyani taʻminlash orqali materialni idrok etish va 
yaxshiroq anglash; 
-
Grafik, matnli, audiovizual maʻlumotlardan foydalanish; 
-
Kundalik hayotda koʻrish qiyin boʻlgan hayotiy vaziyatlarni 
namoyish qilish (masalan, hayvonlar bilan tanishtirish, tabiat, 
transport, samo va boshqalar); 
-
Mashgʻulot materialini samarali oʻzlashtirishning yuqori 
dinamikasi, bolalarning xotirasi, tasavvuri, ijodkorligini rivojlantirish; 
-
Taʻlimni individualizatsiya qilish imkoniyati. 
Taʻlim jarayonida kompyuter texnologiyalaridan foydalanish 
bizga quyidagi imkoniyatlarni beradi: 
-
Bolalarning texnik va fikrlash imkoniyatlarini tekislash; 
-
oʻzini sinab koʻrish; 
-
Tarbiyachilarning professional aloqalarini kengaytirish va 
taʻlim berish sifatini oshirish. 
-
Namoyish 
materiallari, 
illyustratsiyalar, 
videokliplarni 
namoyish etish; 
-
Tarbiyachi-bola-ota-onalar zanjiridagi hamkorlik. 
-
Taʻlim jarayonini tezlashtirish orqali vaqtni tejash. 
-
Maktabgacha yoshdagi bolalarning ijodiy qobiliyatlarini 
rivojlantirish, savod, hisoblash va boshqalarni mashq qilish uchun 
samarali oʻyin vositasi. 
Pedagogik jarayonni optimallashtirish, kognitiv rivojlanishning 
turli darajalariga ega bolalarni har tomonlama (Jismoniy, ijtimoiy-
hissiy, nutq, muloqot, oʻqish va yozish, bilish, ijodiy) rivojlantirishni 
individualizatsiya qilish va psixologik-pedagogik faoliyat (bolaning 
moslashuvi, muloqoti, jamoaviy harakatlar) samaradorligini sezilarli 
darajada oshirishga imkon beradi. 
Shuningdek, axborot kommunikatsiya vositalari orqali oʻyinli-
taʻlim berish faoliyati til va nutq vositalarini, muloqot qobiliyatlarini 
shakllantirish va rivojlantirish uchun vaqtni sezilarli darajada 
qisqartirish, maktabda muvaffaqiyatli oʻqish uchun zarur boʻlgan 
xotira va diqqatni rivojlantirish, aqliy funksiya (ogʻzaki-mantiqiy 
fikrlash, hissiy-irodaviy soha) larni rivojlantirishda muhim vosita 
sanaladi. Aqilli” gadjetlar asosiqida oʻyinlar tashkil etish va 
oʻtkazishda turli talablarga rioya etish zarur. Bunday taʻlim 
avvalambor tarbiyachining nazorati ostida amalga oshirilishi kerak.