Sh. Sh. Olimov, Sh. X. Samiyeva

amaliy maqsadlar
bolalarning nazariyani amaliyotga bogʻlay olishidan, yaʻni olingan 
bilimlarni hayotiy masalalarni hal qilishga qoʻllashda 
foydalanadilar. Bolalar bogʻchadaoʻrgangan toʻplam va son, kattalik
(miqdor)larning bir-biriga nisbati, eng oddiy geometrik shakllar
haqidagi boshlangʻich tasavvurga ega boʻladilar, joy va vaqtni
bilishni oʻrganadilar va olgan bilimlarini oʻzlarining kundalik
mehnat va oʻyin faoliyatida, maishiy hayotda uchraydigan 
matematikaga doir savol va masalalarni hal qilishga tatbiq eta
bilish malakalarini hosil qilish kerak. Bu ishlar nafaqat maktabgacha 
taʻlim muassasalarida, balki, oilada, tevarak-atrof bilan muloqot 
qilishda ham amalga oshadi. Bunday vaqtda bolaga aynan matematik 
mazmundagi savollar berish va u savollarga javoblar olish, notoʻgʻri 
berilgan javoblarni izohlash va aslida toʻgʻrisi qayday boʻlishini 
isbotlab berish maqsadga muvofiq. Shunda matematik bilimlar 
asosidagi amaliy maqsadlar toʻlaligicha amalga oshiriladi. 
Oʻzbekiston Respublikasi Maktabgacha taʻlim vazirligining 
2018-yil 7-iyuldagi 4-sonli hayʻat yigʻilishi qarori bilan tasdiqlangan 

---

141 
“Ilk qadam” dasturi asosida bilish jarayonining rivojlanishi sohasidagi 
oʻquv-tarbiyaviy faoliyat yakuniga yetganidan soʻng 6-7 yoshli bola:
•
bilim olishga faol qiziqishni namoyon etishi;
•
oʻquv va hayotiy faoliyat uchun axborotni mustaqil ravishda 
topishi va undan foydalanishi;
•
predmetlar, voqealar va koʻrinishlar oʻrtasidagi oddiy aloqalarni 
tushunib, ularni yaxlit bir butunlik sifatida idrok qilishi;
•
raqamlar, hisob-kitobni bilishi va ularni hayotda qoʻllay olishi;
•
makon, shakl va vaqtga mos ravishda ish tutishi;
•
elementar matematik hisoblashlarni amalga oshira olishi;
•
atrof-muhitdagi voqea-hodisalar va koʻrinishlarni kuzatishi 
hamda tadqiq qilishi;
•
atrof-muhitga nisbatan ehtiyotkorona va gʻamxoʻr munosabatni 
namoyon eta olishi kerak.
Bolalarning 
matematik 
tushunchalarini 
muvaffaqiyatli 
oʻzlashtirishi, ularning idrokini, yaʻni sensor tuygʻularini oʻstirish
bilan bevosita bogʻliqdir. Umumlashtirish va abstraktlashtirish 
qobiliyati real predmetlarning xususiyatlarini aniqlash va shu
xususiyatlarga qarab mazkur predmetlarni bir-biriga taqqoslash va 
guruhlarga ajratish asosida oʻsib boradi. Shuning uchun bola
maktabga borgunga kadar unda matematik tasavvurlarni 
shakllantirish uchun bolalar bogʻchasidagi barcha oʻquv-tarbiya
ishlari bilan uzviy ravishda bogʻlab maxsus ish olib boriladi. 
Matematik bilimlar bolalarga maʻlum izchillikda berilishi,
bunda yangi bilim kamroq miqdorda, yaʻni bolalar oʻzlashtirib 
oladigan darajada boʻlishi kerak. Shuning uchun ham bir vazifa
bir qancha mayda qismlarga boʻlinib, ular birin ketin oʻrganib 
boriladi. Tarbiyachi har bir yosh guruhining dasturi qanday
tuzilganini bilishi lozim. Bu unga oʻz guruhidagi bolalarning 
matematikaga doir bilim darajalarini aniqlash uchungina emas,
balki maktabgacha taʻlim yoshidagi bolalarda boshlangʻich
matematik tasavvurlarni oʻstirish yuzasidan olib boriladigan barcha
ishlar tizimida har bir mashgʻulotning qanday muhim rol oʻynashi
va oʻrin egallashini koʻz oldiga keltirish uchun ham imkon beradi.