Shartli belgilar

Savol va topshiriqlar
1. „Germaniyani prusslashtirish“ iborasining mazmunini izohlab
bering.
2. Germaniya sotsial-demokratik partiyasi kimlarning manfaatini
himoya qilgan va bu partiyaning siyosiy kurashida namoyon bo‘lgan
ikki yo‘l haqida nimalarni bilib oldingiz?
3. GSDP mehnatkashlar manfaati uchun kurash yo‘lida qanday
muvaffaqiyatlarga erishdi?
Bugungi Germaniyada qaysi partiya hokimiyatni bosh-
qarayotganini aniqlang.
Mehnatkashlar
manfaati uchun kurash
~
~
~
~
~

---

35
Imperiyaning tashqi siyosati
Buyuk Britaniya va Fransiya juda katta
mustamlakalarga ega bo‘lgan holda Germa-
niya bunday mustamlakalarga ega emas edi.
Germaniya hukmron doiralari „quyoshning hammaning yelkasiga
birday nur sochishi“ talabi bilan chiqdilar.
Bismark Germaniyaning xalqaro maydondagi ta’sirini ku-
chaytirishni o‘z oldiga vazifa qilib qo‘ydi. Yangidan tashkil etilgan
fransuz qo‘shinini qasos oluvchi qo‘shin, deb hisoblay boshladi.
Shu tufayli, Fransiya hali batamom mustahkamlanib olmasdan, u
bilan urush qilishga shoshilmoqda edi. Biroq, Rossiya bilan Buyuk
Britaniya Germaniyaning kuchayib ketishini istamas edi.
Bismark esa ikki frontda urush qilishdan qo‘rqardi. Shunday
sharoitda u o‘ziga ittifoqdosh izladi va tez orada uni topdi ham. Bu
Avstriya-Vengriya imperiyasi edi. 1879-yilda Germaniya Avstriya-
Vengriya bilan ittifoq tuzdi. 1882-yilda Avstriya-Vengriya-Germaniya
ittifoqiga Italiya qo‘shildi. Bunga Italiyaning Fransiya bilan muno-
sabati keskinlashishi sabab bo‘ldi. Chunonchi, Fransiya 1881-yilda
Italiya da’vo qilib yurgan Òunisni bosib olgan edi. Avstriya-Vengriya
imperiyasi esa bu vaqtda Bolqon yarimorolida Rossiya bilan
raqobatlashmoqda edi. Shunday qilib, uchta maslakdosh kuchlar
birlashib, 1882-yili harbiy ittifoq — „Uchlar ittifoqi“ni tuzishga
erishdi. Shu tariqa Germaniya Fransiya va Rossiyaga qarshi qara-
tilgan koalitsiyaga bosh bo‘lib oldi. Bismark Rossiyani o‘z siyosiy
rejalarini amalga oshirish yo‘lidagi asosiy g‘ov deb bilardi.
Lekin Bismark bir vaqtda ham Fransiyaga, ham Rossiyaga
qarshi kurashish yengil emasligini anglardi.
1891-yilda shovinistik tashkilot — „German ittifoqi“ tuzildi. „Qirol
Prussiya ustida, Prussiya Germaniya ustida, Germaniya dunyo
ustida“ degan shior ilgari surildi.
Germaniya Yevropada urushga tayyorlanishi
bilan bir vaqtda mustamlakalar bosib
olishga ham kirishdi. 1882-yil Bremen sav-
dogarlari Afrikaning janubi-g‘arbiy sohi-
lidagi Angra — Peken buxtasiga keldilar. Ular 200 ta eski miltiq va
2000 marka badaliga yerli qabila boshlig‘idan anchagina hududni
sotib oldilar. Tez orada Germaniya bu yerni o‘z protektorati deb
e’lon qildi. Afrikaga amaldorlar va askarlar yuborildi. Ularning