Shartli belgilar
Yüklə 1,39 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
IV
bob 19-§. Rossiyaning siyosiy tuzumi Iqtisodiy ahvol 67 Rossiya iqtisodiy taraqqiyotiga xos yana bir xususiyat — monopoliyalarning vujudga kelganligi bo‘ldi. Chunonchi, Rossiya qora metallurgiyasida „Prodmet“, ko‘mir sanoatida „Produgol“ nomli yirik monopoliyalar vujudga keladi. Rangli metallurgiya sohasida „Med“ jamiyati (1907) hal qiluvchi mavqeni egallab oldi. Rossiya iqtisodiy taraqqiyotiga xos yana bir xususiyat — chetga kapital chiqarishdan ko‘ra chetdan Rossiyaga kapital kiritishning ustunligi edi. Bu, bir tomondan, Rossiya kapitalizmining zaifligi oqibati bo‘lsa, ikkinchidan, Rossiyada chet el kapitaliga katta foyda keltiruvchi sohalarning, mintaqalarning ko‘pligi hamda arzon ishchi kuchining mavjudligi bilan ham izohlanardi. Mamlakat sanoatiga qo‘yilgan chet el kapitalining asosiy qismi Fransiya kapitali edi. Rossiya qishloq xo‘jaligi ham sekinlik bilan bo‘lsa-da, taraqqiy etdi. Qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini eksport qilishi ham o‘sdi. Asosiy eksport mahsuloti—g‘alla edi. Rossiyada kapitalizm taraqqiy etishi bilan moliya kapitali ham vujudga keldi. „Peterburg xalqaro banki“, „Azov-Don“ va „Rus- Osiyo“ banklari mamlakat hayotida yetakchi rol o‘ynay bosh- ladi. Shunday bo‘lsa-da, XIX asr oxiri — XX asr boshlarida Rossiya iqtisodiy taraqqiyotda boshqa buyuk davlatlarga nisbatan orqada edi. Chunonchi, sanoat ishlab chiqarish hajmi bo‘yicha dunyoda 5-o‘rinda edi. Rossiya imperiyasi tarkibida 100 dan ortiq millat va xalq yashar edi. Ularning hu- dudlari turli asrlarda, turli tarixiy sharoitlarda Rossiya tomonidan istilo etilgan. Istilo etilgan o‘lkalarda ruslashtirish siyosati olib borildi. Bos- qinchilar zulmiga qarshi ko‘tarilgan milliy-ozodlik harakatlari esa ayovsiz bostirildi. Binobarin, podsho Rossiyasida fuqarolarning katta qismi, shuningdek, mustamlaka xalqlari og‘ir hayot kechirardi. Bu esa qachondir katta portlash ro‘y berishiga olib kelishi shubhasiz edi. Buning ustiga, 1904-yildagi Rossiya—Yaponiya urushi xalq ommasining turmush darajasini yanada og‘irlashtirib yubordi. Oxir-oqibat, bu — 1905-yilda inqilob yuz berishiga olib keldi. Yüklə 1,39 Mb. Dostları ilə paylaş:
|