Shartli belgilar
Yüklə 1,39 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- XIX asr oxiri — XX asr boshlarida Afg‘oniston
|
Savol va topshiriqlar
1. Eron qay tariqa Buyuk Britaniya va Rossiyaning iqtisodiy hamda siyosiy ta’siriga tushib qoldi? 2. 1906-yilda qanday omillar shohni konstitutsiya joriy etishga majbur etdi? Bu konstitutsiya shohga qanday vakolatlar berdi? 3. Eron inqilobi birinchi va ikkinchi bosqichlarining o‘ziga xos xususiyatlarini aniqlang. 4. Eron inqilobi qay tariqa bostirildi? Buyuk davlatlarning Erondagi siyosati 109 1906-yildagi Eron konstitutsiyasida mamlakatda qabul qilina- yotgan qonunlarning shariatga muvofiqligini 5 nafar ulamo nazorat qilishi belgilangan edi. Bu holatni hozirgi Konsti- tutsiyaviy sudning o‘tmishdoshi deb hisoblash mumkinmi? XIX asr oxiri — XX asr boshlarida Afg‘oniston 70-yillarda Afg‘oniston Rossiya bilan Buyuk Britaniya o‘rtasida bahsga sabab bo‘lgan mamlakat bo‘lib qoldi. 1873-yili Buyuk Britaniya Hindiston — Afg‘oniston chegarasida harbiy kuch to‘play boshladi. Afg‘oniston amiri Sheralixon Rossiyadan yordam so‘rab, elchi yubordi. Rossiya bunga javoban kichik harbiy qismini chegaraga yaqin joylashtirdi. Kobulga esa general Stoletov bosh- chiligida elchilik missiyasi yuborildi. Biroq, bundan ortiq hara- katlarga jur’at eta olmadi. Bunga O‘rta Osiyoni to‘la bo‘ysundirish hamda yaqinlashib qolgan Rossiya—Turkiya urushi muammolari imkon bermadi. 1878-yili Sheralixon ingliz missiyasini Kobul shahrida qabul qilishdan bosh tortdi. Buyuk Britaniyaga bu Afg‘onistonga qarshi bosqinchilik urushi ochishga bahona bo‘ldi. 1878-yil noyabrda Afg‘onistonga qarshi urush harakatlari boshlandi. Vafot etgan Sheralixon o‘rniga taxtga o‘tirgan o‘g‘li Yoqubxon 1879-yilda Gandamak bitimini imzoladi. Unga ko‘ra, Afg‘oniston amalda mustaqilligini yo‘qotdi. Kobulda ingliz rezidensiyasi ochildi. Uning vazifasi afg‘on amiri xatti-harakatlari hamda Buyuk Britaniyadan yuboriladigan qarzlar qanday sarflanayotgani ustidan nazorat qilish edi. Amir Yoqubxonning taslimchilik siyosati mamlakatda keskin qarshilikka uchradi va Kobulda unga qarshi qo‘zg‘olon ko‘tarildi. Shaharliklar ingliz rezidensiyasiga bostirib kirib, uni egalladilar. Inglizlar Gandamak bitimidan keyin qaytarib olib ketgan qo‘shinini yana Afg‘onistonga tashlashdi va Kobulni qayta egalladi. Bu orada Afg‘onistonning sobiq amiri M. Afzalxonning o‘g‘li Abdurahmon qo‘zg‘olonchi qo‘shini Kobulni o‘rab oldi. Inglizlar tang ahvolda qoldilar. 1880-yilning boshida Abdurahmon Shimoliy Afg‘onistonda o‘z hokimiyatini o‘rnatdi. Inglizlar Abdurahmon bilan muzokaralar boshlashga majbur bo‘ldilar. Kobul Abdurahmonga topshirildi. Qandahor Buyuk Britaniya ta’sir doirasida qoldi. Bularning evaziga Afg‘oniston Bu- Yüklə 1,39 Mb. Dostları ilə paylaş:
|