Щяр бир алим гиймятлидир. Анъаг нязяриййяни тяърцбя иля бир
Yüklə 0,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- – Azərbaycanın birinci xanımı, Heydər Әliyev Fondunun prezidenti Mehriban xanım Әliyeva Fondun məktəbəqədər təhsil müəs ‐
- – 12 illik ümumi təhsilə keçid nə qədər realdır və bununla bağlı hansı islahatların aparılması nəzərdə tutulur
- – Dünyanın inkişaf etmiş ölkələrində ümumi təhsilin normal təşkilinin əsas səbəb ‐ lərindən biri də məktəblərə müstəqil lik ve ‐
|
16 ELM DÜNYASI / Elmi‐kütləvi jurnal / 2 (06) 2014 yələşdirmə sisteminin təkmilləşdiril məsi, təhsil müəssisələrinin adambaşına maliy yələş mə sis ‐ teminə keçidi, ödənişli təhsil xidmətləri gös ‐ tərilməsinin dəstəklənməsi və Təhsilin İnkişafı Fondunun yaradılması nəzərdə tutulur. Bu gün Azərbaycan artıq yeni dövrə – mo ‐ dernləşdirmə dövrünə qədəm qoyub. Bu döv ‐ rün hədəfləri sosial‐iqtisadi həyatın qa baqcıl beynəlxalq təcrübəyə uyğunlaş dı rılm asından, bu yolla davamlı iqtisadi inki şa fın təmin olunmasından, eləcə də əhalinin həyat səviy ‐ yəsinin daha da yüksəldilmə sin dən iba rətdir. Xalqımızın müstəqil yaşamaq kimi tarixi haq ‐ qının gerçəkləşməsi gələcək inkişaf pers pek ‐ tivlərinin aydın şəkildə müəy yən ləş di ril məsinə imkan verir. Güclü və dinamik inkişaf edən Azərbaycanın insan kapi talı müasir dövlətçilik fəlsəfəmizin əsas hədəfidir. Bu hədəflərin gerçəkləşməsi də xeyli dərəcədə təhsilin üzə ‐ ri nə düşür və onun daşıdığı missiya ilə bağlıdır. Müasir dövrümüzdə insanlar, daha geniş çevrədə dövlətlər və nəhayət, bəşəriyyət bir şeyi aydın dərk edib ki, təhsil fenomeni dün ‐ ya nın yeni inkişaf trendlərini müəyyən edir. Bu, dünən də belə olmuşdur, bu gün də belə ‐ dir, gələcəkdə də belə olacaqdır. Bu gün sürətlə modernləşən Azərbay ‐ canda təhsilin insan kapitalının inkişafı çağı ‐ rış larına cavab verməsi üçün yeni, daha təsirli addımların atılmasına ehtiyac vardır. Bu ehtiyacın ödənilməsi tələbindən irəli gələn Dövlət Strategiyasının əsas məqsədi ölkədə səriştəli təhsilverənlərə, ən yeni texnologi ya ‐ lara əsaslanan infrastruktura malik, keyfiy yət səviyyəsinə görə dünyada öncül mövqe tutan təhsil sistemi formalaşdırmaqdır. Bir daha qeyd etmək istərdim ki, təhsil sistemimiz iqti‐ sadi cəhətdən dayanıqlı və dünyanın aparıcı təhsil sistemlərinin standartlarına uyğun səviy ‐ yəyə qaldırılmalıdır. İnanmaq istərdim ki, strategiyanın reallaş ‐ dırılması bu məqsədə nail olmağa, təhsilin məzmununun, kadr hazırlığının, təhsildə idarə ‐ etmənin, infrastrukturun Azərbaycanın perspek‐ tiv inkişaf konsepsiyasına uyğun yenidən qurulmasına imkan verəcək, ölkədə biliklərə əsaslanan iqtisadiyyatın və informasiya cəmiy ‐ yətinin təşəkkülünü, davamlı inkişafı təmin edəcəkdir. Bu inkişafın Azərbaycan modelinin qurulmasında təhsildən gözlədiyimiz töhfələr olacaqdır.
– Elmi‐pedaqoji araşdırmalar göstərir ki, insan ömür boyu öyrəndiyinin böyük bir hissəsini altı yaşına qədər mənimsəyir. Məhz bu dövrdə uşağın idraki və fiziki inkişafının təməli qoyulur. Bu təməlin nə qədər möhkəm və düşünülmüş olması şəxsiyyətin gələcək inkişafını təmin edir və onun həyat fəlsəfəsini, cəmiyyətə baxışlarını müəyyənləşdirir. Tərbiyə ümumbəşəri anlayış olsa da, hər bir xalqı səciyyələndirən öz milli, mənəvi xüsusiyyətləri: ana dili, dini, tarixi, ədəbiyyatı, incəsənəti, mədəniyyəti, adət və ənənələri vardır. Bütün bunlar həmin xalqın milli mənəviy ya ‐ tını təşkil edir, böyüməkdə olan nəslin tərbi ‐ yəsində böyük rol oynayır. Ümumiyyətlə, insan tərbiyəsi, onun getdikcə kamilləşməsi, cəmiyyət üçün dəyərli şəxsə çev ‐ rilməsi hər bir dövrdə filosofların, pedaqoq‐ alimlərin tədqiqat obyekti olmuş, tərbiyəetmə fəaliyyətinə insanın dünyaya gəldiyi ilk günlərdən, hə a ana bətnində olarkən başlan ‐ ma sının vacibliyini tutarlı faktlarla sübuta yetirmişlər. Uşaqların erkən yaşlarından tər ‐ biyə olunmasını həyata keçirən xüsusi müəs ‐ sisələrin olmadığı bir dövrdə bu vacib məsələ bilavasitə ailələrdə yerinə yetirilmişdir. Zaman ötdükcə insanların məşğulluğunun getdikcə artması məktəbəqədər müəssisələrin yaradılması zərurətini meydana çıxarmışdır. Məktəbəqədər təhsil müəssisələrinin tarixi ondan başlamışdır ki, XIX əsrdə Almaniyada Fridrix Frebel 3–7 yaşlarında uşaqların idraki, 17 ELM DÜNYASI / Elmi‐kütləvi jurnal / 2 (06) 2014 fiziki və sosial baxımdan inkişafını təmin edən oyunlardan ibarət kurikulum tərtib etmişdir. Bu kurikulumun tətbiqində əsas məqsəd uşaq ‐ ları məktəbə hazırlamaqdan ibarət idi. Təhsil işçiləri belə təhsil proqramlarının faydasını müşahidə etdikcə məktəbəqədər tərbiyə işi tədricən İngiltərə, Kanada, Birləşmiş Ştatlarda da tətbiq edilməyə başlandı. Sonralar bu, təhsilin ayrılmaz hissəsi kimi bütün dövlətlər və cəmiyyətlər tərəfindən qəbul edildi. Məktəbəqədər təhsil dövlətə nə verir? Bu təhsil dövründə uşaqların fiziki, sosial və idraki inkişafının düşünülmüş şəkildə təşkili onun bütün gələcək taleyinə öz təsirini göstərir. Mütəxəssislər hesab edirlər ki, mükəmməl məktəbəqədər təhsil yalnız təhsilin növbəti mərhələsində uşağın nailiyyət göstəricilərinin yüksəldilməsi baxımından əhəmiyyətli olma ‐ yıb, həm də öz sosial, iqtisadi ehtiyaclarını təmin edən vətəndaşın formalaşdırılmasında böyük rol oynayır. Belə vətəndaşları olan dövlətdə isə kasıblığın səviyyəsi aşağı düşür, cinayətkarlıq azalır. Bu da insanların maddi rifahını və təhlükəsizliyini təmin edir. Bütün göstərilənlər dövlətin və dövlətçiliyin qüvvət ‐ lən məsinə xidmət edir. Bununla belə, etiraf etmək lazımdır ki, keç ‐ miş sovet dönəmində ümumtəhsil məktəbləri ilə müqayisədə məktəbəqədər təhsilin inkişa ‐ fına, onun təkmil infrastrukturunun yaradıl ‐ ma sına nisbətən az diqqət yetirilmişdir. Bölgə lərdə müasir, birtipli layihə ilə tikilən müəssisələr xeyli azlıq təşkil edirdi. İnkarolunmaz faktdır ki, ölkəmizdə məktə ‐ bəqədər müəssisələrin inkişafı Azərbaycanın müstəqillik illərinə təsadüf edir. Hazırda Azərbaycan Respublikasında 111090 uşağı əhatə edən 1677 məktəbəqədər təhsil müəssisəsi, o cümlədən 537 uşaq bağ çası, 1110 körpələr evi‐uşaq bağçası, 25 körpələr evi, 5 məktəb‐bağça, sağlamlıq im kan ları məhdud uşaqlar üçün 4 xüsusi uşaq bağçası, eyni za‐ manda 12 müəssisədə 19 xüsusi təhsil qrup ‐ ları, 4 sanator tipli məktəbə qədər təhsil müəs sisəsi fəaliyyət göstərir. Respublikamızda təhsilin bütün sahələ ‐ rinə, o cümlədən məktəbəqədər təhsilə dövlə ‐ timiz tərəfindən xüsusi diqqət və qayğı göstə rilir, xüsusi dövlət proqramları həyata keçirilir. Məktəbəqədər təhsil sahəsində mövcud olan problemlərin aradan qaldırılması, təhsilin
/ Elmi‐kütləvi jurnal / 2 (06) 2014 müasir tələblər səviyyəsində qurulmasının təmin olunması istiqamətində kompleks təd ‐ birlər yerinə yetirilir. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş «Azərbaycan Res ‐ pub likasında məktəbəqədər təhsilin yeniləş di ril ‐ məsi Proqramı (2007–2010‐cu illər)» çər çi vəsində 37 yeni məktəbəqədər təhsil müəssisəsi inşa edilərək istifadəyə verilmiş, 52 məktəbəqədər təhsil müəssisəsində əsaslı təmir işləri apa ‐ rılmış, 184 müəssisə müvafiq avadan lıqlarla, o cümlədən oyuncaq və idman avadan lıqları, texniki vasitələrlə təchiz olun muş dur. Eyni za‐ manda bütün məktəbəqədər təhsil müəs si ‐ sələri müxtəlif təlim vəsaitləri ilə təmin edil mişdir. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin təsdiq etdiyi 2011–2013‐cü illərdə Bakı şəhə ‐ rinin və onun qəsəbələrinin, habelə region ‐ ların sosial‐iqtisadi inkişafına dair dövlət proqramlarına əsasən paytaxtda və onun qəsəbə ‐ lərində 174 məktəbəqədər müəssisə əsaslı təmir olunmuşdur. 34 müəssisədə isə əsaslı təmir işləri aparılır. Respublikanın digər şəhər və rayonlarında 1 yeni məktəbəqədər təhsil müəssisəsi inşa edilmiş, 41 müəssisədə əsaslı təmir işləri yerinə yetirilmişdir. Dövlət məktəbəqədər təhsil müəssisələri şəbəkəsinin genişləndirilməsi ilə yanaşı, özəl sektorun da inkişafı böyük əhəmiyyət kəsb edir. Yeni qəbul olunmuş «Körpələr evlərinə, körpələr evi‐uşaq bağçalarına, uşaq bağçala ‐ rına, xüsusi uşaq bağçalarına və uşaq evlərinə müddətli vergi güzəştlərinin verilməsi haqqında» qanuna əsasən 2014‐cü il yanvarın 1‐dən başla ‐ yaraq 10 il müddətinə məktəbəqədər təhsil müəssisələri Vergi Məcəlləsi ilə müəyyən edil ‐ miş hüquqi şəxslərin mənfəət vergisini və sadələşdirilmiş vergini ödəməkdən azad edilirlər. Bu isə uşaqların intellektual, fiziki və psixoloji inkişafı üçün lazımi şəraitin yaradıl ‐ ması ilə yanaşı, bu sahənin inkişafının təkcə dövlət sərmayələri ilə deyil, həmçinin özəl sek ‐ torun iştirakının stimullaşdırılması yolu ilə təmin etmək məqsədi daşıyır. «Təhsil haqqında» qanunda Azərbaycan dövləti qarşısında öz məsuliyyətini dərk edən, xalqının milli ənənələrinə və demokratiya prin ‐ siplərinə, insan hüquqları və azadlıqlarına hörmət edən, vətənpərvərlik və azərbay cançı ‐ lıq ideyalarına sadiq olan, müstəqil və yaradıcı düşünən vətəndaş və şəxsiyyət yetişdirmək təhsilin əsas məqsədlərindən biri kimi önə çəkilir. Qanunda məktəbəqədər təhsilin ilk və vacib pillə olmaqla ailənin və cəmiyyətin maraqlarına uyğun olaraq, uşaqların erkən yaş dövründə intellektual, fiziki və psixi inkişafını, sadə əmək vərdişlərinə və həyati bacarıqlara yiyələnməsini, istedad və qabiliy ‐ yə tinin üzə çıxarılmasını, sağlamlığının qorun ‐ masını, estetik tərbiyəsini, şəxsiyyət kimi formalaşmasını, məktəb təliminə hazırlığını, təbiətə və insanlara həssas münasibətinin formalaşmasını təmin etməli olduğu göstərilir, məktəbəqədər təhsilin inkişaf etdirilməsi, əsasən, 3 səbəbdən vacib hesab edilir: 1. Aparılmış tədqiqatlara görə, uşaqların erkən yaşdan təhsilinə qoyulan sərmayə iqti‐ sadi və sosial baxımdan daha yüksək fayda ‐ lılıq əmsalına malikdir. Başqa sözlə, tədqi qatlar göstərir ki, bu yaş dövründə uşağın inkişafına xərclənən vəsait sonradan dəfələrlə artıq gəlir gətirir. 2. Məktəbəqədər təhsil valideynlərə daha artıq dərəcədə dəstək olmaqla qadınların məşğulluq göstəricilərinə xüsusilə müsbət təsir edir. 3. Məktəbəqədər təhsil vasitəsilə uşaqlar arasında bərabərlik imkanlarının yaradılması sonradan cəmiyyətin müxtəlif sosial təbəqələri arasında fərqlərin azalmasına gətirib çıxarır. «Təhsil haqqında» qanunda fasiləsizlik, vəhdətlik, dinamiklik təhsil sahəsində dövlət siyasətinin əsas prinsiplərindən biri kimi qeyd edilmişdir. Qanuna görə, mövcud təhsil stan ‐ dartları, tədris proqramları və planları əsa ‐ sında təhsilin bir neçə səviyyədə əldə edilməsi imkanı, təhsilin ayrı‐ayrı pillələri arasında sıx dialektik qarşılıqlı əlaqənin təmin olunması və onun insanın bütün həyatı boyu ardıcıl davam etməsi vacib məsələ olaraq irəli sürülmüşdür. Bununla belə, respublikada məktəbəqədər yaşlı uşaqların təhsil müəssisələrinə cəlbi 14,8 faiz təşkil etdiyindən bu yaşda uşaqların 80 faizindən çoxu davamlı və ardıcıl təhsil imkanından kə ‐ narda qalır. Halbuki Təhsil Nazirliyi tərəfindən 19 ELM DÜNYASI / Elmi‐kütləvi jurnal / 2 (06) 2014 aparılmış milli qiymətlən dirmə tədqiqatları da sübut edir ki, ibtidai təhsilin sonunda bir ildən artıq uşaq bağçasına getmiş uşaqlar uşaq bağçasına getməmiş uşaq lardan ana dili və riyaziyyatda daha yüksək nəticə göstər miş lər. Ona görə məktəbəqədər təhsil müəssisələ ‐ rindəki təlim‐tərbiyə prosesi ailələrdəki eyni prosesin, ibtidai təhsil isə məktəbəqədər təhsil və məktəbə hazırlıq təli minin davamı kimi vahid sistemdə birləş məlidir. Yalnız bu halda uşağın psixoloji və mənəvi cəhətdən məktəb təliminə hazır olma sından danışıla bilər. Belə bir sistemin qurul ması, heç şübhəsiz, ibtidai təhsilin keyfiy yə tinə əhəmiyyətli dərəcədə müsbət təsir göstərə bilər. Məktəbəqədər təhsil sahəsində mövcud problemlərin artıq yüksək səviyyədə tanınma ‐ sının nəticəsidir ki, bu təhsil növü Azərbaycan dövlətinin təhsil siyasətində prioritet sahə hesab edilmişdir. «Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış» İnkişaf Konsepsiyasında ölkə üzrə azyaşlı uşaqların məktəbəqədər təhsilə cəlb ‐ olunma səviyyəsinin orta Avropa göstəricisi səviyyəsinə çatdırılması əsas məqsəd kimi təqdim edilir. Buna nail olmaq üçün isə məktə bəqədər təhsil müəssisələri şəbəkəsinin genişləndirilməsi, onların şərait və təchiza ‐ tının yaxşılaşdırılması, habelə bu sahədə müx ‐ təlif tipli, məsələn, icma və ailə tipli müəs sisələrin yaradılmasına xüsusi önəm veri lir. Konsepsiyada göstərilən bu məqsədlərdən çıxış edərək Azərbaycan Respublikası Prezi‐ dentinin 24 oktyabr 2013‐cü il tarixli Sərən camı ilə təsdiq edilmiş «Azərbaycan Res pub lika ‐ sında təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Strate gi ‐ yası» sənədində məktəbəqədər təhsilin inki şa fına yönəlmiş bir sıra hədəflər öz əksini tapmışdır: * qabaqcıl beynəlxalq təcrübə əsasında məktə bəqədər təhsil üzrə pedaqoji və idarə ‐ etmə heyətinin müstəqil sertifikatlaşdırma (lisenziyalaşdırma) sisteminin yaradılması; * erkən yaşlı uşaqların məktəbəqədər təhsillə əhatəsinin 90 faiz səviyyəsinə çatdırılması; * məktəbəhazırlıq təhsilinin (1 il) icbarili ‐ yinin təmin olunması. Məktəbəqədər təhsil müəssisələrinin Təhsil Nazirliyi ilə birbaşa tabeçilik münasibətlərinin olmamasına baxmayaraq, son 10 ayda Təhsil Nazirliyi tərəfindən ümumtəhsil məktəblə ‐ rində məktəbəhazırlıq qruplarının yaranma ‐ sını dəstəkləyən addımlar atılmış, bu qruplara cəlb edilən uşaqların vaxtından əvvəl I sinfə müsa
hibəsiz qəbul olunması barədə qərar qəbul olunmuşdur. Strategiya sənədində, eyni zamanda məktə ‐ bəqədər təhsil üzrə kurikulumun tətbiqinin sürətləndirilməsi zəruri hesab edilmişdir. Kurikuluma əsasən məktəbəqədər təhsil uşağın ətraf aləmlə harmoniyasını təmin etməyə, xeyirxah hislər oyatmağa, əməkdaşlığa və müsbət özünütəsdiqə nail olmaq baxımından əhəmiyyətlidir. Məhz bu dövrdə uşaqlarda ətraf aləm haqqında ilkin təsəvvürlər, təfəkkür elementləri formalaşır, ətraf aləmin hadisələri, sadə qanunauyğunluqları arasında qarşılıqlı əlaqələri müəyyənləşdirmək və əldə edilmiş bilikləri müstəqil tətbiq etmək bacarıqları yaranır.
Məktəbəqədər təhsilin proqramı (kuriku‐ lumu) müasir dünya təcrübəsinə uyğun yeni baxış və yanaşmalar əsasında hazırlandı ğın ‐ dan onun etibarlılığını, nəzərdə tutulan nəticə ‐ lərin reallaşmasına hansı səviyyədə təminat verəcəyini sınaqdan keçirmək üçün həmin proqramın (kurikulumun) pilot qaydasında tətbiqi məqsədilə respublikanın 15 pilot şəhər və rayonunda məktəbəqədər təhsil müəssi sə ‐ lə rinin pedaqoji işçiləri üçün təlimlər keçi ril ‐ mişdir. Bu təlimlərdən 3093 tərbiyəçi keç mişdir. Cəmiyyətin müxtəlif xarakterli problem ‐ lərinin həllində aparıcı rol oynayan Heydər Әliyev Fondunun prezidenti, UNESCO‐nun və İSESCO‐nun xoşməramlı səfiri Mehriban xanım Әliyeva hər zaman dəyərli təklif və təşəbbüslə təhsil sisteminə öz töhfələrini verir. «Yeniləşən Azərbaycana yeni məktəb» proq ‐ ramı çərçivə sində təxminən 400 məktəb tikil ‐ miş və təmir edilmişdir. Heydər Әliyev Fondu tərəfindən məcburi köçkünlər üçün salınan 83 qəsəbədə 50 uşaq bağçası tikilmişdir. Eyni zamanda Bakı şəhə ‐ rində 11 məktəbəqədər təhsil müəssisəsi əsaslı təmir olunmuş, 7 yeni uşaq bağçası inşa edi ‐ lərək istifadəyə verilmişdir. 20 ELM DÜNYASI / Elmi‐kütləvi jurnal / 2 (06) 2014 Qeyd etdiyiniz kimi, 2014‐cü il fevralın 24‐də Azərbaycanın birinci xanımı, Heydər Әliyev Fondunun prezidenti Mehriban Әliye vanın rəhbərliyi ilə Fondun yeni layihəsinin – mək ‐ təbəqədər təhsil müəssisələrinin inkişafı proq ‐ ramının təqdimatı keçirilmişdir. Proqram ölkə mizin bütün bölgələrində uşaq bağçala ‐ rının genişmiqyaslı tikintisi, yenidənqu rul ‐ ması və əsaslı təmirinin dəstəklənməsini nəzərdə tutur. 2005‐ci ildə Heydər Әliyev Fondunun təşəbbüsü ilə «Yeniləşən Azərbaycana yeni məktəb» layihəsi qısa müddət ərzində uğurla icra olunduğu kimi, qeyd olunan layihənin köməyi ilə məktəbəqədər təhsil infrastruktu‐ runun müasirləşdirilməsinə, məktəbəqədər təhsilin səviyyəsinin yüksəlməsinə, mövcud problemlərin tam aradan qaldırılmasına nail olunacaqdır. – 12 illik ümumi təhsilə keçid nə qədər realdır və bununla bağlı hansı islahatların aparılması nəzərdə tutulur? – Qeyd edim ki, Dövlət Strategiyasında əksini tapmış 12 illik ümumi təhsilə keçid zamanı təhsilin məzmununda baş verən yeniliklərin, bir sıra araşdırmaların nəticələrinin nəzərə alınması vacibdir. Məlumdur ki, dünya nın bir çox qabaqcıl ölkələrində təhsil müd dətinin artırılması istiqamətində artıq müəyyən addım ‐ lar atılmışdır və bu proses davam et mək dədir. Məsələn, Kanada, Fransa, Hollandiya və Çexiyada hazırda ümumi təhsilin müddəti 14 ildir. Almaniya, Böyük Britaniya, İsveç, Avs‐ traliya və Yeni Zelandiyada 13 illik ümumi təhsil tətbiq olunur. ABŞ, Finlandiya, Cənubi Koreya, Polşa və bir sıra digər ölkə lər də isə ümumi təhsilin müddəti 12 ildir. Ümumiy yətlə, hazırda 12 illik ümumi təhsili tətbiq edən ölkələr dünya üzrə çoxluq təşkil edir. Son sta‐ tistik məlumatlara görə, belə ölkələrin sayı 170‐i ötmüşdür. Çox az sayda ölkədə ümumi təhsilin müddəti 11 il təşkil edir. Onu da vurğulamaq istərdim ki, İqtisadi Әmək daşlıq və İnkişaf Təşkilatının məluma tına görə, hər hansı bir ölkədə istənilən təhsil pilləsi üzrə təhsil müddətinin bir il artırılması ölkənin Ümumi Daxili Məhsulunun 3–6 faiz artmasına gətirib çıxarır. Bununla yanaşı, təhsil müddə ‐ tinin artırılması təhsilə ayrılan xərclərin də artması ilə nəticələnir. Özü də bu artım kifayət qədər böyük rəqəmlərlə ifadə olunur. Lakin xərclərin artmasına və olduqca böyük miq ‐ yaslı tədbirlərin həyata keçirilməsi perspektiv ‐ lərinə baxmayaraq, bu, Azərbaycan dövlətinin strateji xə ini, neft kapitalının insan kapitalına çevrilməsini hədəfləyən kursun fəlsəfəsini əks etdirir.
12 illik ümumi təhsilə keçidin təmin olun ‐ ması üçün mövcud təhsil standart və kuri ‐ kulumların yenilənməsi, tam orta təhsil pillə sində təlimin istiqamətlər üzrə aparılması nəzərdə tutulmuşdur. Bu sahədə yeniliklər dən biri və məncə, ən mühümü tam orta təhsil səviyyə ‐ sində təhsil müəssisələrinin müxtəlif istiqa ‐ mətlər üzrə bölünməsidir. Bütün bunlar inki şafın yeni çağırışlarını dəyərləndirmək və daha yetkin vətəndaş yetişdirmək baxımdan əlavə resurs və gələcəyə hazır olmaq imkanıdır.
– Dövlət Strategiyasının Fəaliyyət Planı təsdiq edildikdən sonra həyata keçiriləcək islahatların önəmli qismi məktəblərin idarə olunması və maliyyələşməsini əhatə edəcək. Bu zaman nəzərə alınmalı ən vacib prinsip nəticəyönlülükdür. Müxtəlif ölkələrin təcrübəsi göstərir ki, məktəblərin özünüidarəetmə mexa ‐ nizmi tətbiq olunan ölkələr beynəlxalq qiy ‐ mət
ləndirmə tədqiqatlarında daha yüksək nəticələr göstərirlər. Lakin özünüidarəetmə prinsipinin daha yüksək şəffaflıq və hesabatlı ‐ lığın da tətbiqi ilə parallel şəkildə həyata keçi ‐ rilməsi nəzərdə tutulur. Maliyyələşmə islahatlarının da əsas məq ‐ sədi təhsildə keyfiyyət artımına nail olmaqdır. Daha yüksək nəticələr əldə etmiş təhsil işti ‐ rakçıları həvəsləndirilməli və onların işi
/ Elmi‐kütləvi jurnal / 2 (06) 2014 maddi cəhətdən stimullaşdırılmalıdır. Təhsil Nazirliyi tərəfindən həyata keçiriləcək bütün islahatların ən vacib məqsədi şagird nailiyyət ‐ lərini yaxşılaşdırmaq, onların hərtərəfli inkişa ‐ fına nail olmaq və savadlı gələcək nəslin forma laşmasına töhfə verməkdir. «Azərbaycan Respublikasında təhsilin inki ‐ şafı üzrə Dövlət Strategiyası»nda beşinci isti ‐ qamət ölkəmizdə iqtisadi cəhətdən daya nıqlı və dünyanın öndə gedən təhsil sis tem lərinin standartları ilə eyni səviyyədə dura bilən maliy ‐ yələşdirmə modelinin qurul masını özündə ehtiva edir. Bu istiqamət çərçivəsində təhsilin mövcud maliyyələş dirmə sisteminin təkmil ləş diril ‐ məsi, təhsil müəssisələrinin adam başına maliy ‐ yə ləşmə sisteminə keçidi, ödənişli təhsil xid mət ləri göstərilməsinin dəstəklənməsi nəzərdə tutu‐ lur.
Bu gün təhsilin maliyyələşdirilməsi sahə ‐ sində görüləsi işlər çoxdur. Burada ən böyük hədəf təhsilə adekvat həcmdə maliyyə resurs ‐ larının cəlb edilməsi, təhsil xərclərinin Ümumi Daxili Məhsula nisbətinin mərhələlərlə 5–6 faizə çatdırılması, təhsil müəssisələrinin bir təhsilalana düşən xərc əsasında maliyyələş ‐ dirmə mexanizminə səmərəli keçididir. Biz strategiyada tamamilə yeni maliyyə institutunun – büdcədənkənar vəsaitlər hesabına for ma laş ‐ dırılan Təhsilin İnkişaf Fondunun ya ra dıl ma sını nəzərdə tutmuşuq. Bu da təhsillə bağlı xüsusi layihələrin, tədqiqatların və s. yeni maliyyə ‐ ləş mə mexanizminin tətbiq olun ma sına yar ‐ dım edəcəkdir.
Yüklə 0,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|