Щяр бир алим гиймятлидир. Анъаг нязяриййяни тяърцбя иля бир

Azərbaycan ərazisində müasir 

iqlim dəyişmələri

AMEA‐nın Coğrafiya İnstitutunda aparıl ‐

mış tədqiqatlara görə, 1880–2010‐cu illər döv ‐

ründə ölkə ərazisində temperaturun dəyiş məsi

müxtəlif regionlarda 0,2‐dən 1,50

0

C‐yə qədər

təşkil edir və son 40 il ən isti dövr kimi qiy ‐

mətləndirilir. Temperaturun ən çox yüksəl məsi

Kür‐Araz ovalığında (0,4–0,9

0

C), Qazax‐Gəncə

zonasında (0,6–1,10

0

C), Böyük Qafqazın cənub

yamacında (0,5–0,80

0

C), Kiçik Qafqazın şimali‐

şərq (0,6–1,50

0

С) və şimal (0,4–0,60

0

С) yamac ‐

larında müşahidə olunur. Ümumi Azərbaycan

üçün cəmləşdirsək temperaturun artması son

yüz ildən çox dövrdə 0,7

0

C‐yə bərabərdir və

bu, bütövlükdə Yerin temperatur artımına

yaxındır.

Qlobal temperaturun artması dünya okeanı ‐

nın səviyyəsini qaldırmaqla yanaşı, atmosfer

yağıntılarının miqdarının və paylanmasının

dəyişməsinə gətirir. Nəticədə daşqın, quraq ‐

lıq, qasırğa və s. kimi təbii kataklizmlərin tez ‐

liyi arta, təsirə məruz qalmış ərazilərdə kənd

təsərrüfatı məhsulları azala bilər. Burada bir

faktı qeyd etmək yerinə düşərdi: belə ki, 1999‐cu

ildə Helsinki şəhərində «İqlim dəyişmələri və

Yer kürəsinin su balansı» mövzusunda ikinci

beynəlxalq simpozium keçirildi və həmin sim‐

poziumda mən «Temperatur anomaliyala rının

Xəzər dənizinin səviyyəsinə təsiri» məruzəsi

ilə iştirak etdim. Simpoziumun gəldiyi əsas

nəticələrdən biri gələcəkdə iqlimin istiləşməsi

prosesində arid (quraq) ərazilərdə yağıntının

miqdarının bir qədər də azalacağı proqnozu

oldu. Rütubətli ərazilər üçün isə əksinə,

yağıntının miqdarının artacağı vur ğulandı.

Təəssüflə qeyd etmək lazımdır ki, 23 il bundan

əvvəl bu simpoziumda verilən proqnoz Azər ‐

baycan ərazisi üçün tədricən özünü doğrult ‐

mağa başladı, yağıntıların miqdarı bəzi

yerlərdə 15–20% azaldı. Yada salım ki, Azər bay ‐

can ərazisinin 60 %‐i arid əraziyə daxildir.