“Щяр бир алим гиймятлидир. Анъаг нязяриййяни тяърцбя иля бир

25

ELM DÜNYASI

/ Elmi­kütlәvi jurnal / №03 (03) 2013

---

almaq mümkündür, lakin o, əhalinin əksəriy -

yəti üçün əlçatmazdır. Bundan da başqa, ölkə

heç səy də göstərmir ki, elm hər kəsin – həm

varlı, həm də kasıb insanın təhsilinin bir

hissəsinə çevrilsin. İkinci pillə məktəblərində

keçirilmiş riyaziyyat üzrə ümumdünya

testlərinin nəticələrinə görə, ABŞ on yeddinci

yer tutur. Bu qədər aşağı yeri müəyyən dərə -

cədə onunla izah etmək olar ki, testlərdə bəzi

ölkələrdən yalnız elit məktəblərin şagirdləri

iştirak etmişdi, amma bununla belə, mən daha

yüksək nəticələr gözləyirdim. 

Bu problemin bir tərəfi də təhsil sistemi

problemi ilə bağlıdır. Yeniyetmələrin müasir

texnologiyalar dünyasında irəli getmək

yollarını öyrəndiyi özəl məktəblər imtiyazlı

siniflərə xidmət edirlər. Bu məktəblərdə

nəinki yetərli sayda kompyuterlər var, həm də

şagirdlər xüsusi hazırlıq keçmiş müəllimlərin

rəhbərliyi altında həmin kompyuterlərdən

tənqidi təfəkkürün formalaşdırılması, dün 

-

yanın dərk edilməsi, inkişafın yeni üfüqlərinin

açılması üçün istifadə edirlər. Adətən, belə

məktəblərin şagirdləri yaxşı oxu 

yurlar və

onlardan çoxu kollecə daxil olmağa və

sonrakı uğurlu karyeraya hazır olurlar. Eyni

zamanda bəzi rayonlarda kütləvi məktəblər

maddi təminat və peşəkar müəllimlərlə bağlı

qıtlıq hiss edir. Bu cür məktəblərin problem -

lərinin nəticəsi kimi, onların məzun 

ları

cəmiyyətdə uğur qazanmaq iqtida rında olmur -

lar, onlardan bəziləri isə zorakılıq üzərində

qurulmuş həyat yolunu seçirlər. Ən varlı

ölkələrdən birindəki bu qeyri-bərabərlik

mütləq aradan qaldırılmalıdır, belə ki, rəqabət

dünyasında çiçəklənmə əhalinin maksimum

hissəsinin məhsuldar işləməsini tələb edir. 

Problemin başqa tərəfi xüsusi elmi təh -

sildir. Amerika elminin böyük nailiyyətləri

fonunda onların kütləvi informasiya vasitə -

lərində nə dərəcədə zəif işıqlandırılması

təəccüb doğurur. Mən həm də elmin əsas

məqsədlərinin başa düşülməməsinə təəccüblə -

nirəm. Mən ona görə təəccüblənirəm ki,

Amerikadan daha çox şey gözləyirdim. Eyni

zamanda xoşuma gələn bir cəhət də var ki,

amerikalılar elmin gündəlik həyatda rolu ilə

maraqlanır, xüsusilə də təbabət və müdafiə

sahələri, ya da kosmosun mənimsənilməsi

kimi böyük nailiyyətlər sahəsi üzrə özünütəh -

sillə həvəslə məşğul olurlar. Bəzi amerikalılar

elmə şübhə ilə yanaşırlar və onların dəlilləri

həqiqət payından da xali deyil, lakin mütə -

rəqqi texnologiyaların həmişə həm də mənfi

tərəfləri vardır.

Atom enerjisinin mənimsənilməsi atom

bombasının yaradılması ilə nəticələndi, amma

həm də müasir həyati problemlərin həllinə

kömək edən güclü enerji mənbəyini də açıq -

ladı. Lazerdən raketlərin tuşlanması üçün isti -

fadə edilir, lakin onlar cərrahiyyədə də işlənir.

Bütün bunlarla birgə, biz özümüzü, ətraf

aləmi, bir hissəsi olduğumuz Kainatı daha

yaxşı başa düşməyə kömək edən yeni biliyin

özlüyündə çox böyük əhəmiyyətini yaddan

çıxarmamalıyıq. Elmi təhsilə malik cəmiyyət -

lər texnologiyaların müsbət və mənfi cəhətlə -

rini götür-qoy edə və birincilərdən daha yaxşı

həyata nail olmaq üçün istifadə edə bilərlər.

Şübhəsiz, səhvlər də qaçılmazdır, lakin

bütövlükdə elmi tərəqqi həyat üçün vacibdir.

ABŞ-dan yan keçməmiş bir hal, ehkam -

çılıq da narahatlıq doğurur. Elm və din, əgər

hər iki tərəfdə ön planda ehkam durmursa,

münaqişəyə girmirlər. Mən başa düşə

bilmirəm, niyə valideynlər uşaqlarının təka -

mül nəzəriyyəsini öyrənmələrinə mane olurlar.

Münaqişə hələ 1925-ci ildə başlamışdır. O