Fazaviy modulyasiyalashda yuqori chastotali tashuvchi tebranishlar
fazalarining oniy qiymatlari +180°ga o‘zgarishi mumkin, buning natijasida
radiosignal og‘diruvchisining qiymatlarini sezilarli o‘zgarishi vujudga kelishi
mumkin. Bu o‘zgarishlar surilishli kvadraturali fazaviy modulyasiyalanadigan
signallar uchun sezilarli bo‘lmaydi.
Fazaviy manipulyasiyalash
Zamonaviy
raqamli
mobil
radioaloqa
tizimlarida
M-lik
fazaviy
manipulyasiyalash (ikkilik, 4-sathli va h.k.) tizimlari qo‘llaniladi.
Fazaviy
modulyasiyalashda
radiosignal
fazasining
oniy
qiymati
modulyasiyalanmagan tashuvchi tebranish fazasidan modulyasiyalovchi signal oniy
qiymatiga bog‘liq bo‘lgan qiymatga og‘adi:
s[t, u(t)] = A∙cos{2nf0 t + φ[u(t)]} = Re[A∙exp{jφ[u(t)]} exp{j2nf0 t}]. (5.4)
Bu ifodadan kelib chiqadiki, u(t) modulyasiyalovchi signalda bo‘lgan
uzatiladigan ma’lumotlar s[t, u(t)] uzatiladigan signalning kompleks og‘diruvchisiga
kodlangan:
Á(t) = A∙exp{jφ [u(t)]} (5.5)
Raqamli fazaviy modulyasiyalashda tashuvchi modulyasiyalanmagan
tashuvchi tebranish joriy fazasidan turli qimatlar yakuniy soniga farq qilishi
mumkin. Ikkilik fazaviy manipulyasiyalashda (FM-2) bunday qiymtlar sifatida
odatda 0° va 180° tanlanadi. Zamonaviy aloqa tizimlarida ko‘pincha bitta kanal
simvolida uzatiladigan ma’lumotlarning birdaniga bir necha bitlarini taqdim etish
uchun fazaviy burchaklarning katta to‘plami ishlatiladi. Masalan, ikkita bitlardan
bo‘lishi mumkin ketma-ketliklar qiymatlarini taqdim etish uchun to‘rtta turli xil 45°,
135°, – 45°, –135° fazaviy burchaklar ishlatilishi mumkin (FM-4 tizimi). Uch bitli
so‘zning bo‘lishi mumkin qiymatlarini to‘rtta bitli so‘zning sakkizta turli fazaviy
burchaklaridan guruh (FM-8 tizimi) – 16 ta fazaviy burchaklardan guruh bilan (FM-
16 tizimi)va .h.k. taqdim etish mumkin.
Ikkilik fazaviy manipulyasiyalash.Raqamli fazaviy modulyasiyalashning eng
oddiy shakli FM-2 tizimi hisoblanadi. Bu usul ko‘pincha modulyasiyalovchi signal
psevdo-tasodifiy ikkilik ketma-ketlik hisoblanadigan spektrlarning to‘g‘ri
kengaytirishli tizimlarda ishlatiladi. FM-2da modulyasiyalovchi signalning
qiymatiga bog‘liq ravishda signal fazasining modulyasiyalanmagan tashuvchi
tebranish fazasidan og‘ishi 0o yoki 180°ga teng bo‘ladi. Agar fazaviy
modulyasiyalangan signal (FM signal) uchun (5.4) va (5.5) ifodar ko‘rinishidagi
umumiy tavsif qabul qilinsa, u holda FM-2 signal uchun quyidagi tengsizlik
bajarilishi kerak:
φ [u(t)] ≡ 0 u(t) ≡ 1 bo‘lganida, φ[u(t)] ≡ π u(t)≡ – 1 bo‘lganida; 0 ≤ t ≤ Tc.
Signalning kompleks og‘diruvchisi bu vaqt intervalida o‘zgarmaydi va
quyidagi ikkita qiymatni qabul qilishi mumkin:
Á(t) = A i(t) = 1 bo‘lganida, Á(t) = – A i(t) = – 1 bo‘lganida; 0≤ t≤Tc. (5.6)
Bu og‘diruvchining kompleks tekislikda bo‘lishi mumkin qiymatlarini grafik
taqdim etilishi foydali va yaqqol hisoblanadi. Ko‘rib chiqilayotgan signal uchun
signalning kompleks og‘diruvchisi 6.3-rasmda tasvirlangan faqat ikkita qiymatlarni
qabul qiladi. Bunday tasvir signallar turkumi deyiladi.
Bu radiosignalning asosiy o‘ziga xos xususiyati shundan iboratki, uning joriy
fazasi modulyasiyalovchi signalning qutblari o‘zgarishi momentlarida uzilishlarga
(sakrashlarga) ega bo‘ladi. Bu fazaning 180°ga sakrashlari radiokanaldagi FM-2
signal quvvatining spektrali zichligi juda keng chastotalar polosasida noldan sezilarli
farqli bo‘lishiga asosiy sabab hisoblanadi. Shuning uchun bunday ko‘rinishda FM-
2 signallar deyarli ishlatilmaydi. Ular egallaydigan polosani kamaytirish uchun
filtrlanadi.Bu signallarni modulyatordan keyin yuqori chastotada filtrlashni amalga
oshirish qiyin, chunki har bir tashuvchi chastota tebranishlari uchun top polosali
yuqori asllikli filtrlar talab qilinar edi. Harakatdagi ob’yektlarli zamonaviy raqamli
aloqa tizimlarida bunday chastotalar soni bir necha o‘nlablarga yetishi mumkin.
Shuning
uchun
filtr
operasiyasi
deyarli
doimo
modulyasiyalashgacha
modulyasiyalovchi signal ustida bajariladi. Mos filtr yetarlicha murakkab bo‘lsada,
past chastotali filtr hisoblanadi. Radioelektronikaning zamonaviy yutuqlari uning
ishlatilishini ta’minlaydi, bu holda chastotalar kanallarining katta sonini esa, agar
mos chastotalar to‘plamili tashuvchi chastotalarni ishlatilishi orqali olish mumkin.
Bunday filtr asosiy polosali filtri deyiladi.FM-2 radiosignal egallaydigan chastotalar
polosasi kamayganida signalni filtrlashda bunda vujudga keladigan simvollararo
interferensiya muammosini hisobga olish zarur bo‘ladi.FM-2 radiosignalni
shakllantiradigan uzatkichning funksional sxemasi keltirilgan. Bu yerda
modulyatordan keyin radiosignal quvvatini kuchaytirgich va tor polosali yuqori
chastotali filtr qo‘yilgan. Filtrning asosiy vazifasi tashuvchi tebranishning asosiy
chastotasiga
karrali bo‘lgan chastotalardagi uzatkichning nurlantirishini
kuchsizlantirishdan iborat. Bunday nurlanishlarning xavfi quvvat kuchaytirgichida
o‘z o‘rniga ega bo‘lgan va bu kuchaytirgichning kuchaytirish koeffisiyenti ortganida
kuchayadigan nochiziqli samaralar bilan shartlanadi. Ko‘pincha bunday filtr bir
vaqtda qabullagich uchun ham ishlatiladi, u foydali radiosignallar chastotalar
polosalaridan tashqaridagi kuchli tashqi signallarni “pastga” chastotani
o‘zgartirishgacha so‘ndiradi.
XULOSA
Mobil aloqa 4G avlodida xizmat ko‟rsati sifatini o‟rganish mavzuiga yakun yasash
bilan, bugungi kun nuqtai nazaridan ularni keyingi rivojlantirishning bir necha
aspektlarini, an‟analarini, murakkabliklarini va istiqbollarini quyidagicha
xulosalash mumkin. Biz yuqorida ta‟kidlaganimizdek, LTE texnologiyalari hozirda
mavjud o‟z versiyalarida 4G texnologiyalar sifatida HEAI tomonidan
tasdiqlanmagan. 4G texnologiyalar xarakteristikalariga talablarda aniqlanganidek,
bunday tizimlar yuqori mobillikda (360 km/soat tezliklarda) 100 Mbit/sdan past
bo‟lmagan maksimal (pik) tezlikka va qayd etilgan rejimda deyarli 1Gbit/sdan past
bo‟lmagan tezlikka ega bo‟lishi kerak. Yuunday talablarga WiMAX tizimining
ikkinchi versiyasi (2012 yilda kutilayotgan IEEE802.16m standarti) va LTE
Advanced texnologiyasi (2012 yilda kutilayotgan 3GPP 10-relizi) mos keladi. Shu
munosabat bilan bu ikki raqobatdagi texnologiyalarning bo‟lajak “tinch
uyg‟unlashuvi” mutaxassislar doiralarida keskin tortishuvlarni tug‟diradi. Va har
doimgidek, u yoki bu texnologiyaning tarafdorlari va ularga qarshi turuvchilar bor,
ularning kelajagiga optimistik va pessimistik taxminlar bor va muhimki, bu
texnologiyalarni va umuman industriyani turli ko‟zda tutilgan rivojlanish
ssenariylari mavjud. Ulardan bir nechtasini aytib o‟tish mukin. Yangi
telekommunikasion texnologiyaning muvaffaqiyati uchun unumdorlik (ya‟ni,
o‟tkazish qobiliyati, radio qamrab olish, tarmoq sig‟imi, spektral samaradorlik va
boshqalar), o‟rinbosarlik, ixchamlik va universallik (ya‟ni, oldingi texnologiyalarni
qo‟llab-quvvatlash, ixcham kanal kengligi, ko‟p regionlar uchun ishchi
chastotalarga еtishlik va boshqalar) va qurilmalarning mavjudligi (bazaviy, abonent,
periferiya qurilmalari) kabi tashkil etuvchilar muhim hisoblanadi. Bu
parametrlarning ko‟p jihatidan LTE texnologiyasi WiMAX texnologiyasidan
yaqqol ustun turadi: radio qamrab olish va sig‟im bo‟yicha hozircha LTE
texnologiyasi WiMAX texnologiyasidan ilgarida; dunyoda 5 milliard kishidan ortiq
umumiy abonentlar sonili 1300 tacha sotali tarmoqlar (2010 yilning oxiriga kelib)
qurilgan, u holda, dunyoda qurilgan WMAN sinfidagi SKPRE tarmoqlarining soni
1,5 milliard abonentlar sonili deyarli 600 taga teng. Mavjud sotali aloqa tarmoqlari
WiMAX tomonga emas LTE tomonga rivojlanishni avzal ko‟radi; bugungi kunda
LTE dan ko‟ra WiMAX qurilmalariga erishish yetarliliroq bo‟lsada, lekin
ko‟pchilik LTE nihoyada WiMAX ni bu parametrda quvib o‟tadi. LTE FDD va LTE
TDD texnologiyalarning bir turliligi va yirik sotali bozorning texnik еchimlaridan
qayta foydalanish imkoniyati ham LTE tarmoq infratuzilmasini, ham abonent
qurilmasini tez orada poydo bo‟lishiga olib keladi.
Dostları ilə paylaş: |