Siydik tanosil a’zolarining nospetsifik yallig‘lanish kasalliklari
Yüklə 0,86 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Tashxisi.
O‘tkir birlamchi pielonefritni tashxislashda asosiy mezon kasallikning klinik simptomlari va laborator tekshirishlar natijalari hisoblanadi. O‘tkir birlamchi pielonefritning boshlang‘ich bosqichlarida, ya’ni hali leykotsituriya bo‘lmaganda, kasallikning klinik ko‘rinishini ko‘pincha xoletsistit, appenditsit, gripp, ich terlama va boshqa infeksion kasalliklar deb xato izohlanadi. SHu sababli birlamchi o‘tkir pielonefritni aniqlash juda muhim va mas’uliyatli masala bo‘lib hisoblanadi. Anamnezida gavdada yiringli o‘choqlar borligi (furunkul, gaymorit, pulpit, mastit, osteomielit va b.) hamda infeksion kasalliklar (gripp, angina, o‘pka yallig‘lanishi, xoletsistit, enterokolit va b.)ni boshidan kechirganligiga e’tibor qilinadi. Agar birlamchi o‘tkir pielonefritga xos yallig‘lanish jarayonini ko‘rsatuvchi simptomlar (gavda haroratining ko‘tarilishi, bel sohasidagi og‘riq va siydikdagi o‘zgarishlar) bo‘lsa, kasallikni aniqlash qiyinchilik tug‘dirmaydi. O‘tkir pielonefritga tashxis qo‘yishda laborator tekshirish usullari, birinchi navbatda bakteriuriya va leykotsituriya, ularning darajasi, siydikda faol leykotsitlar va SHterngeymer–Malbin hujayralarini aniqlash juda katta ahamiyatga ega. Faol leykotsitlar – bu leykotsitlar bo‘lib, siydikka siydik yo‘llaridagi yallig‘lanish o‘choqlaridan tushib, bakteriyalarni faol fagotsitlaydi. Siydik cho‘kmasini mikroskopiya qilganda protoplazmalarning broun harakati aniqlanadi. Siydik cho‘kmasiga bir tomchi metilen ko‘kidan qo‘shganda protoplazmalarning broun harakati bilan birga hujayralar ichidagi va tashqarisidagi (SHterngeymer–Malbin hujayralari) osmotik konsentratsiyani tenglashtirish uchun bo‘yoqning leykotsitlar ichiga kirishi natijasida ularning oqimtir–ko‘k rangga bo‘yalganligi ko‘rinadi. Faol leykotsitlar ham, SHterngeymer–Malbin hujayralari ham siydik yo‘llarida faol yallig‘lanish borligidan dalolat beradi. Siydikni bakteriologik tekshirishdan maqsad nafaqat mikrofloralar xarakterini, balki uning sonini aniqlashdan iborat, ya’ni bunda 1 ml siydikdagi mikroorganizmlar soni hisoblanadi. Hozirgi vaqtda shu narsa aniqlanganki, ko‘pincha sog‘lom odamlar siydigida ham mikroorganizmlarni, shu jumladan shartli patogenlarni (ichak tayoqchasi va proteyalar) aniqlash mumkin, chunki ayol va erkaklar siydik chiqarish kanalining distal bo‘limida doimo mikroflora o‘sadi. Agar, odatda, sog‘lom odamlarning yangi ajralgan 1ml siydigida 2x10 3 dan ko‘p bo‘lmagan mikroorganizmlar topilsa, unda buyraklar yoki siydik yo‘llarida infeksion yallig‘lanish jarayoni paydo bo‘lganda, bakteriuriya darajasi 1 ml siydikda –10 5 va undan ham ko‘proq mikroorganizmlar sezilarli ko‘payishi kuzatiladi. Bakteriologik tekshirish uchun siydikni ayollarda qovuqni kateterlash yo‘li bilan olish kerak degan singib ketgan fikr noto‘g‘ri, chunki kateterni uretra orqali o‘tkazgan vaqtda qovuqning infeksiyalanishi sodir bo‘ladi. SHu sababli tekshirish uchun tashqi jinsiy a’zolar, siydik chiqarish kanalining tashqi teshigi sohasini antiseptik eritma (furatsillin 1:5000, 2% li borat kislota eritmasi va b.) shimdirilgan paxta sharcha bilan dastlab sinchiklab tozalagandan keyin mustaqil siyish vaqtida siydikning o‘rta qismi olinadi. Olingan siydik xona haroratida va 4 soatdan kech qoldirmay (muzxonada 4 o S saqlanganda ) ekilishi kerak. O‘tkir birlamchi pielonefritning (gematogen) tashxisida bakteriuriya darajasini aniqlash juda muhim. CHunki bu simptom kasallikning birinchi kunlarida leykotsituriyadan ancha avval paydo bo‘ladi, ba’zi hollarda bu pielonefritga xos yagona belgi bo‘lishi mumkin. Bu tekshirishda har xil soddalashtirilgan usullar qo‘llaniladi, jumladan siydikni qattiqlashtirilgan oziq muhitiga (agar) ekiladi, uchfeniltetazol xlorid bilan kimyoviy reaksiya o‘tkaziladi, bunda buyoqning intensivligiga qarab bakteriuriya darajasi to‘g‘risida fikr yuritish, shuningdek siydik cho‘kmasini mikroskopiya qilish mumkin, fazali kontrastli uskunalar bilan qilish afzalroq hisoblanadi. Keyingi yillarda siydikning optik zichligi o‘zgarishiga qarab yoki maxsus plastinkalar (urikult) yordamida bakteriuriya darajasini 2 – 6 soat davomida aniqlash mumkin bo‘ldi. Bir vaqtning o‘zida har xil usullar bilan mikroorganizmlarning antibiotiklarga va kimyoviy dorilarga sezuvchanligini aniqlash ham o‘tkaziladi. Bakteriuriyani bakteriologik va bakterioskopik usullar bilan birga qo‘shib aniqlash muhim ahamiyatga ega. O‘tkir birlamchi pielonefrit bo‘lgan ba’zi bemorlarda antibakterial dorilarni qabul qilgach, 12–24 soat o‘tgandan keyin siydigi ekilsa, mikroorganizmlarning o‘sishi kuzatilmaydi, ammo siydik cho‘kmasining mikroskopiyasida 1 ml siydikda 10 5 va undan ko‘proq bakteriyalar borligini aniqlash imkoni bo‘ladi. Leykotsituriya o‘tkir pielonefritning muhim belgilaridan biri. U anchagina (ko‘ruv maydonida 30–40 dan ko‘p leykotsitlar) bo‘ladi. Hamma bemorlarda faol leykotsitlar, ularning yarmidan ko‘prog‘ida SHterngeymer–Malbin hujayralari aniqlanadi. Ko‘pchilik bemorlarda proteinuriya kuzatiladi, lekin siydikda oqsil soni 1g/l dan oshmaydi. Ba’zida bir oz silindruriya aniqlanib, u yallig‘lanish jarayoniga buyrakning kalavalar apparati tortilganligini ko‘rsatadi. Qondagi o‘zgarishlar leykotsitoz, oq qon formulasining chapga siljishi va ECHT ning oshishi ko‘rinishida kuzatiladi. YAllig‘lanish intoksikatsiyasining ko‘tarilish darajasi, qon zaharliligining oshishi, bunda o‘rta molekulalar, V 2 – mikroglobulin darajasining tobora ko‘payishi, sodda hayvonlar hayot kechirish vaqtining qisqarishi – qonda parametsiylar – 20 – 24 daq.dan kam bo‘lishi kuzatiladi. Birlamchi va ikkilamchi o‘tkir pielonefritda davolash taktikasi prinsipial ravishda farq qiladi, shuni hisobga olib ularni differensial tashxislash uchun birinchi navbatda buyraklardan siydik oqimining xususiyatini aniqlash kerak. Agar siydik oqimi buzilmagan bo‘lsa, unda shartli – birlamchi pielonefrit, agar u buzilgan bo‘lsa – ikkilamchi pielonefrit bor bo‘ladi. Bunday maqsadlar uchun buyraklarni ultratovush (kamroq invaziv va kam shikastlaydigan usul sifatida), ekskretor urografiya, radioizotop urografiya va xromotsistoskopiya tekshiruvlari o‘tkaziladi. Xromotsistoskopiyada indigokarminning me’yorda ajralishi buyrakda birlamchi yallig‘lanish jarayoni borligidan dalolat beradi. Lekin bunday tashxisni ekskretor urografiya yordamida katta ishonch bilan qo‘yish mumkin, bunda zararlangan buyrakning funksiyasi me’yorda yoki bir oz pasayganligi va siydik oqimi uchun to‘siq yo‘qligi aniqlanadi. Tekshirishni hamma vaqt siydik yo‘llarining umumiy rentgenografiyasidan boshlash kerak. Yüklə 0,86 Mb. Dostları ilə paylaş:
|