So’z boshi

Kuch va uni rivojlantirish uslubiyati
Jismoniy sifat !bo’lmish “kuch” deganda kurashchining raqib qarshiligini yengib o’tish yoki mushak kuchlanishi hisobiga unga qarshilik krsatish qobiliyati tushuniladi.
Kuchning quyidagi turlarini ajratish qabul qilingan: umumiy va maxsus, mutlaq va nisbiy, tezkor va portlovchan, kuch chidamliligi.
Umumiy kuch - bu kurashchining maxsus harakatlariga taalluqli boMmagan
bolda sportchi tomonidan namoyon qilinadigan kuch. Maxsus kuch musobaqa harakatlariga mos bo’lgan maxsus harakatlarda sportchi tomonidan namoyon bo’ladi. Mutlaq kuch sportchining juda katta xususiyatiga ega harakatlarida namoyon
bladigan kuch imkoniyatlari bilan tavsiflanadi. Kurashda u kuch yordamida yakkama-yakka olishish uchun muhim ahamiyatga ega Nisbiy kuch, ya’ni sportchining 1 kg vazniga to 'g ’ri keladigan kuch kurashchining shaxsiy oirligini yengib o ’tish imkoniyati ko’rsatkichi hisoblanadi. Bu usullarning tezkorlik bilan bajarilishida muhim ahamiyatga ega.
Tezkor kuch mushaklarning tashqi qarshilikni yengib tish biJan boliq harakatlami tez va vaqt limitida bajarishga blgan qobiliyatida aks etadi.
Portlovchan kuch qisqa vaqt ichida z shiddatiga ko'ra katta kuchlanishlami namoyon qilish qobiliyatini tavsiflaydi.
Kuch chidamliligi - bu sportchining nisbatan uzoq vaqt davomida mushak kuchlanishlarini namoyon qilishga blgan qobiliyatidir. Kurashchining kuch imkoniyatlarini rivojlantirish uchun quyidagi uslublar qllaniiadi: takroriy kuchlanishlar; qisqa muddatli maksimal kuchlanishlar; tobora sib boradigan oirlikiar, zarbdor, birgalikda ta’sir ko’rsatish; variantililik; izoinetrik kuchlanishlar uslublari.
Takroriy kuchlanishlar uslubi shundan iboratki, sporchi mashqni “so’nggi nafasgacha” bajarishda maksimal oirlikdan 70-80% ga teng bo’Igan oirliklar bilan mashqlami takroran bajaradi. Ushbu uslub kuch mashqini seriyalab bajarishni nazarda tutadi. Har bir seriya - “so’nggi nafasgacha”, hammasi blib 3-4 seriya, seriyalar o’rtasidagi dam olish oralii 3-4 min.
Takroriy kuchlanishlar uslubining bir turi dinamik kuchlanish uslubi hisoblanadi. U mashqlami maksimumdan 20-30% og’irlikda chegaradagi tezlikda bajarish bilan tavsiflanadi. Bunda katta mushak zo’riqishi og’irlik vazni hisobiga emas, balki yuqori tezlikdagi harakat hisobiga erishiladi.
Qisqa muddatli maksimal kuchlanish uslubi hozirgi paytda mushaklaming mutlaq kuchini oshirish uchun eng samarali hisoblanadi. U chegaradagi va chegaraga yaqin bo’Igan oirliklar bilan ishlashni uazarda tutadi. Mushaklar trenirovkasida maksimal kuchlanishlar uslubi trenajyorlarda va bitta yondashishda bitta-ikkita harakatlar yordamida, katta ogHrlikdagi shtanga bilan bujariladigan mashqlarda Oim, siltab kutarish, dast ktarish, tirib-turish) namoyon bladi. Trenirovkada hammasi
boMib 3-4 ta yondashish bajaritadi. Yondashishlar o’rtasidagi dam olish oralig’ i - 3-5 Tobora sib boradigan og irliklar uslubi bitta trenirovka mashg’ulotida singari keyingilarida ham qarshilik krsatish hajmining asta-sekin sib borishini nazarda tntadi.
Trenirovka mashulotida birinchi yondashishda sportchi 10 marta ktara oladigan (10 MT) ogMrlikdan 50% ga teng ogMrlik bilan boshlash tavsiya etiladi. Ikkinchi yondashishda mashq 10 MT dan 75% ogMrlik bilan bajariladi. uchinchi yondashishda esa 10 MT dan 100% ogMrlik bilan bajariladi. Trenirovka davomida hammasi boMib 3 ta yondashish amalga oshiriladi. Yondashishlar o’rtasidagi dam olish oraligM 2-4 min. Har bir yondashishda mashq chegaradagi tezlik bilan aniq toliqib qolgunga qadar bajariladi.
Zarbdor uslub tushadigan ogMrlikning kinematik energiyasi va shaxsiy gavda ogMrligidan foydalanish yoMi orqali mushak guruhlarini zarbdor rabatlantirishga asoslangan.
Mashqlanayotgan mushaklarning kamayayotgan ogMrlik energiyasini yutib olishi mushaklarning faol holatga keskin o ’tishiga, ish kuchlanishining tez rivojlanishiga yordam beradi, mushakda qshimcha kuchlanish imkoniyatini hosil qiladi. Bu keyingi itaruvchi harakat shiddati va tezkorligini hamda qoloq ishdan yengib oMiladigan ishga tez oMishni ta’minlaydi.
Oyoqlar portlovchan kuchini rivojlantirishning zarbdor uslubini qoMlash usuli sifatida ketidan balandlikka yoki uzunlikka sakrash bilan bajariladigan chuqurlikka sakrash mashqlarini aytish mumkin. Mashq 70-80 sm balandlikdan oyoq tizzalarini biroz bukkan holda yerga tushib, ketidan tez va shiddat bilan yuqoriga otilib chiqish orqali bajariladi. Sakrashlar seriyalab: 2-3 seriyada, har bir seriyada 8-10 tadan sakrashlar bajariladi. Seriyalar o’rtasidagi dam olish oraligM 3-5 min. Mashq haftada ko’pi bilan ikki marta bajariladi.