Spis treści

Akupunktura małżowiny usznej – aurikuloterapia

Aurikuloterapia (ta nazwa jest najczęściej używana) jest odmianą akupunktury korporalnej* i polega na nakłuwaniu punktów akupunktury, które leżą na małżowinie usznej (ryć. 50). [* Akupunktura korporalna - to omawiana dotychczas akupunktura całego ciała.]

Ryć. 50. Prawidłowa małżowina uszna.
Historia aurikuloterapii jest długa. W Chinach sięga prawie tylu lat co akupunktura korporalna. Jednak z bliżej nieznanych przyczyn została tam zapomniana. Swój renesans, naukowe opracowanie i rozpowszechnienie zawdzięcza lekarzom europejskim, a szczególnie Francuzowi F. Nogierowi³³, który aurikuloterapię ponownie odkrył, oraz lekarzom niemieckim, austriackim, rosyjskim.

Małżowina uszna, według kanonów medycyny tradycyjnej, jest miejscem, gdzie zbiegają się wszystkie meridiany. Jest ona ”mapą", na której są reprezentowane wszystkie narządy, układy lub części ciała. Według Nogiera małżowina uszna przypomina ludzki płód we wnętrzu macicy ułożony głową w dół, a kończynami dolnymi do góry.

Nogier opracował mapę pól, odpowiadających poszczególnym narządom lub częściom ciała na małżowinie usznej (ryć. 51). Na płatku ucha swoją prezentację ma głowa. Tu znajdują się punkty oddziałujące na narządy zmysłów - wzroku i słuchu, jamę ustną, gardło, nos oraz ośrodkowy układ nerwowy, szczególnie na naczynia mózgu, dlatego punkty te często są wykorzystywane w chorobach spowodowanych zaburzeniami ukrwienia mózgu. W stomatologii używa sieje do anelgezji przy ekstrakcji zębów, w neurologii - w porażeniu drugiej gałązki nerwu trójdzielnego i bólach głowy. Stosowanie kolczyków - spotykane w medycynie ludowej w leczeniu bólów głowy lub innych dolegliwości głowy oraz osłabienia wzroku - ma więc swoje uzasadnienie.

W jamie muszli znajduje się pole, na które rzutują narządy klatki piersiowej: serce, płuca i tchawica. Tu też leżą ważne dla tych narządów punkty, np. punkt 100, wpływający na naczynia krwionośne, wykorzystywany przy leczeniu podciśnienia i nadciśnienia tętniczego, a także częstoskurczu napadowego i arytmii o różnej etiologii, niedotlenienia mięśnia sercowego. Stosowany jest jako punkt wspomagający w leczeniu zapalenia mięśnia sercowego. Medycyna tradycyjna wiąże serce z psychiką człowieka, dlatego punkt ten zalecany jest do leczenia zaburzeń snu, w neurastenii, histerii, a nawet schizofrenii. W tym samym polu znajduje się drugi uniwersalny punkt - działający przeciwalergicznie, przciwzapalnie i przeciwbólowe. Jest to punkt 101, który wykorzystuje się w leczeniu chorób płuc, astmy oskrzelowej, nieżytów oskrzeli, nieżytów alergicznych nosa oraz świądu skóry, egzemy, półpaśca i różnych innych chorób skóry, najczęściej jako leczenie wspomagające.

Ryć. 51. Prezentacja narządów ciała i punktów akupunktury na małżowinie usznej (fot. z tablic wykonanych przez East Medical Instruments Co Ltd. Hongkong).

W górnej części muszli, zwanej łódką, leżą punkty oddziałujące na układ pokarmowy i moczowy. Pragnę zwrócić uwagę na fakt, że punkty wykorzystywane w leczeniu nerek stosuje się również w chorobach narządu słuchu, np. punkt 95 w szumach usznych i w niedosłuchu. Według kanonów medycyny tradycyjnej meridian nerki jest związany z narządem słuchu.

W dole trójkątnym ograniczonym górnym i dolnym ramieniem grobelki znajdują się punkty jamy miednicy, odpowiadające narządom miednicy małej (m.in. macica, przydatki).

Jednym z ważniejszych punktów i najczęściej stosowanych w aurikuloterapii jest punkt 55, popularny szeń-meń, przez Chińczyków nazywany ”bramą niebios". Ma on silny wpływ na ośrodkowy układ nerwowy i działa silnie przeciwbólowe. Jest używany do znieczulania w zabiegach chirurgicznych na różnych częściach ciała. Działa przeciwzapalnie i uspokajająco. Może być wykorzystywany przy leczeniu wielu schorzeń. Jest więc punktem uniwersalnym. Są tu również punkty wpływające na narządy płciowe, na zaburzenia cyklu miesiączkowego, stany zapalne przydatków, błony śluzowej macicy, impotencję płciową u mężczyzn i oziębłość płciową u kobiet, dolegliwości związane z okresem przekwitania itp.

Punkty leżące na grobelce, na jej ramieniu dolnym i górnym oraz czółenku odnoszą się głównie do tułowia i kończyn, przy czym - patrząc od dołu - punkty leżące na grobelce dotyczą tylnej części tułowia, a punkty leżące w czółenku - części przedniej.

Nogi i ręce, jak widać na rycinie 51, znajdują swoją reprezentację na górnym ramieniu grobelki i górnej części czółenka. Punkty te oddziałują na kręgosłup, stawy i mięśnie oraz na narządy wewnętrzne, wpływając na ich czynność. Na przykład punkt 41, odnoszący się do odcinka szyjnego kręgosłupa i leczący jego choroby, jest również stosowany w chorobach tarczycy, a punkt 43, odnoszący się do lędźwiowego odcinka kręgosłupa, jest nakłuwany w leczeniu chorób narządów jamy brzusznej.

Dla celów praktycznych małżowinę uszną podzielono na 18 stref. W każdej strefie znajduje się określona liczba punktów. Razem na przedniej i tylnej powierzchni znajduje się 130 punktów, które nakłuwa się w leczeniu różnych chorób (ryć. 51, 52, 53).

Ryć. 52. Małżowina uszna z zaznaczonymi na niej punktami akupunktury.
Dokłady opis tych punktów, ich szczegółową lokalizację, sposoby nakłuwania itp. znajdzie czytelnik w obcojęzycznych podręcznikach poświęconych tylko aurikuloterapii.

Ryć. 53. Punkty akupunktury na modelu małżowiny usznej, służące do nauki (małżowina lewa i prawa).
Omówię je również w odrębnej monografii, przygotowywanej do druku, poświęconej tylko temu zagadnieniu. W tym miejscu podaję jedynie uwagi ogólne.

Punkty na małżowinie usznej są bardzo małe. Wielkość takiego punktu określa się na 1-2 mm. Budowa punktu usznego jest taka sama, jak punktów leżących na ciele (punktów korporalnych). Mają one dokładnie określone położenie i nazwę pochodzącą od narządu, z którym są związane, lub od czynności, na którą wpływają (np. punkt obniżający ciśnienie tętnicze krwi, punkt regulator oddechu, punkt astmy, punkt seksualny).

W przypadkach chorobowych zaburzeń czynności narządu punkty te reagują obrzmieniem, zaczerwienieniem, zblednięciem lub bolesnością. Niekiedy w miejscach tych powstają pęcherzyki lub owrzodzenia. Zmniejsza się też ich oporność elektryczna i zwiększa przewodnictwo. W miarę zdrowienia zmiany te stopniowo ustępują.

Podstawowy mechanizm aurikuloterapii odpowiada mechanizmowi akupunktury korporalnej, czyli jest mechanizmem odruchowym. Doświadczalnie wykazano, że istnieje związek między określonymi polami małżowiny usznej (zaznaczonymi na ryć. 51) a narządami wewnętrznymi lub częściami ciała, że nakłuwanie punktów ”usznych" leżących na tych polach daje podobnie korzystne warunki leczenia jak nakłuwanie punktów korporalnych, czyli punktów na tułowiu czy kończynach.

Zasady nakłuwania w aurikuloterapii są takie same, jak w akupunkturze innych części ciała.

Z uwagi na budowę małżowiny usznej stosuje się igły małe i cienkie (tzw. igły uszne), wkłuwa sieje bardzo płytko, tak aby nie uszkodzić części chrzestnej.

Zabiegi na małżowinie usznej należą do zabiegów delikatnych i precyzyjnych. Punkty, niejednokrotnie o różnorodnym wpływie na narządy, są położone blisko siebie, dlatego należy znać ich dokładną lokalizację. Specyficzna budowa małżowiny usznej -jak już wspomniałem - oraz jej bogate unaczynienie może być przyczyną częstych powikłań. Dlatego zabieg wykonuje się ze szczególną ostrożnością.

Zabiegi aurikuloterapii stosuje się najczęściej w połączeniu z akupunkturą korporalną, przeważnie wtedy, gdy nie daje ona rezultatów. Połączenie takie stosunkowo często okazuje się bardzo skuteczne. Na punkty uszne można też oddziaływać prądem. Jest to z zasady elektropunktura, czyli działanie przez przyłożenie do punktu elektrody, bez jego nakłuwania. Służą do tego odpowiednie aparaty (ryć. 46).

Wpływ akupunktury na układy i narządy organizmu człowieka