Sport va harakatli

 
1946-yilda o‘zbek basketbolchilari sobiq Ittifoq birinchiligining II 
guruhida qatnashib, ayollar – 6, erkaklar - 11 o`rinlarni egalladilar.
 
Biroq basketbol hali maktab o`quvchilari va talabalar orasida keng 
ommalashmagan edi. Masalan, Toshkent shahrining talabalaridan faqat 
556 kishi, maktab o`quvchilaridan 962 nafari basketbol seksiyalariga 
qatnashardi. 
 
So`ngi yillarda basketbol bo`yicha musobaqalar soni oshib bordi. 
Mehnatkashlar jismoniy tarbiya bilan ommaviy ravishda shug`ullanishga 
jalb qilinib, sport - texnika natijalarini yuksaltirish shiorlari ostida katta 
ishlar olib borildi. Sobiq Ittifoq musobaqalarida qatnashish natijalari hali 
talabga javob bermasdi. 
 
1947-yili mahalliy millat erkaklar jamoalari uchinchi respublika 
birinchiligi o`tkazildi. Bu musobaqalarda 7 ta jamoa qatnashib, 
U.Orifxonov, 
M.Toyirxo`jayev, 
U.Mirzaahmedov, 
Ch.Botishev, 
R.Sodiqov, B.G`afurov, R.Odilov, A.Shermuhammedovlardan tashkil 
topgan, Toshkent shahri jamoasi birinchi o`rinni, Samarqand shahri 
ikkinchi va Toshkent viloyati jamoasi uchinchi o`rinni egalladi. 1950-
yilda Frunze shahrida basketbol bo`yicha O`rta Osiyo respublikalarining 
uchinchi 
an’anaviy 
musobaqalari 
o`tkaziladi. 
Unda 
o‘zbek 

---

38 
basketbolchilari g`olib chiqadilar. 
1951-yilda o`smirlar o`rtasida O`rta Osiyo birinchiligi birinchi 
marta o`tkaziladi. Unda Toshkentlik yigit-qizlar birinchi o`rinni 
egalladilar.
Respublikamiz terma jamoasi Xarkov shahrida o`tkazilgan Sobiq 
Ittifoq terma jamoalari o`rtasida o`tkazilgan o`yinlarda qatnashib, VII 
o`rinni egallaydi. Xullas, 1946-1960-yillar respublika basketbol 
o`yinining rivojlanishida muhim bosqich bo`ldi.
1960-yildan boshlab O‘zbekistonda basketbolning rivojlanishida 
yangi bosqich boshlandi. Bu davrda ko`pgina yangi musobaqalar tashkil 
qilindi, sport mashg`ulotlarini yil bo`yi muntazam olib borish yaxshi 
yo`lga qo`yildi.
1960-1966 yillarda Toshkentning «Mehnat» jamoasi va shu jamoa 
bazasida tuzilgan respublika ayollar terma jamoasi yuqori natijalarga 
erishdi. Jamoa a’zolari 1961-yildan boshlab sobiq Ittifoq 
chempionatining «A» toifasi bo`yicha musobaqalarda qatnashish 
huquqiga ega bo`ldilar. 
1962-yilda sobiq Ittifoq birinchiligida «Mehnat» ayollar jamoasi 7-
o`rinni egalladilar. Jamoaning bu muvaffaqiyati sobiq Ittifoqda xizmat 
ko`rsatgan murabbiy L.K.Velichkoning nomi bilan bog`liq. Yana shunisi 
quvonarliki, 
jamoa, 
asosan, 
respublikamizda 
tarbiyalangan 
basketbolchilardan tashkil topgan edi. 
O‘zbekiston basketbolining bir necha vakillari sobiq Ittifoq terma 
jamoalari a’zolari sifatida musobaqalarda muvaffaqiyatli qatnashib 
keldilar. Ikki marta Jahon va Yevropa chempioni, sobiq Ittifoqda xizmat 
ko`rsatgan sport ustasi R.Salimova (Prokopenko), qizlar o`rtasida 
Yevropa chempionlari, sport ustalari T.Volkova va T.Xabibulina, 
Olimpiada 
o`yinlari, 
Jahon 
va 
Yevropa 
chempionlari 
A.Jarmuhammedov va Ye.Tornikidu, xalqaro toifadagi sport ustasi 
Ye.Kovalenko, sport ustalari G.Avdeyev, I.Borodachev, N.Buzlyakov, 
D.Suxarev va R.Abelyanovlar shular jumlasidandir. 
1968-1978-yillarda 
o`tkazilgan 
respublika 
birinchiliklarida 
Toshkent shahrining jamoalari hamon kuchlilikni qo`ldan bermadilar. 
Toshkent, Farg`ona, Samarqand, Andijon, Buxoro viloyatlari jamoalari 
sovrinli o`rinlarni egallab keldilar. 
O‘zbekistonning eng kuchli erkaklar jamoasi 1973-yilda «A» 
toifasining I- guruhiga kiradi, 1974-yili shu guruhda 3-o`rin, 1975-yili 7-
o`rin, 1976-yili 9-o`rin, 1977-yili 18-o`rin, 1978-1979-yillari 4-o`rin, 
1979-1980-yilda 1-o`rinni egallaydi va oliy ligaga chiqadi. 

---

39 
1980-1981-yilda oliy ligada 12-o`ringa muvofiq bo`lib, yana I-
guruhga qaytdi. 1981-1982-yilda birinchi guruhda birinchi o`rinni 
egallab, yana oliy ligaga yo`llanma oladi, 1982-1983-yil 9-o`rin, 1983-
1984-yil 5-o`rin, 1984-1985-yil 10-o`rin, 1985-1986-yil 12-o`rin va 
birinchi guruhga chiqib ketadi. 1986-1987-yil birinchi guruhda 10-o`rin, 
1987-1988-yil birinchi guruhda 9-o`rin, 1988-1989-yil 9-o`rin, 1989-
1990-yil oxirgi o`rin, 1990-91 yil oliy ligaga chiqish va 1991-1992 yil 
birinchi ligaga qaytish. 
Shu yillari jamoa murabbiylari bo`lib A.I.Adisman, A.Y.Karaulin, 
V.N.Semin, S.S.Gavrilov, S.A.Alpatov, V.A.Silkin, A.V.Vlasov 
ishlaganlar.